BBC’ye açıklama yapan ebelik ve hemşirelik öğrencileri, Çarşamba sabahı derslere gelmemeleri yönünde emir aldıklarını söyledi. Avrupa Birliği, kınama mesajı yayınladı. Uluslararası Hemşireler Konseyi (ICN) “Haklara yönelik son darbe” diyerek tepki gösterdi.

Afganistan'da kadınlara ebelik ve hemşirelik eğitimi yasaklandı mı?

Ebelik ve hemşirelik eğitimi, Ağustos 2021’de iktidara gelen Taliban tarafından lise ve üniversite eğitimleri yasaklanan kadınların eğitim alabildiği tek alandı. Açıklama yapan öğrenciler, ülkede ileri düzey eğitime giden son rotalarının fiilen kapandığını ifade etti. Eğitim kurumları, Taliban’ın bir sonraki duyuruya kadar kapatma talimatı verdiğini doğrularken Afganistan’ın sağlık bakanlığı henüz resmi açıklama yapmadı.

BBC ile paylaşılan videolar, kadınların üniversitelerden ayrılırken sessizce protesto yaptıklarını, koridorlarda şarkı söyleyerek ilerlediklerini gösteriyor. Kabil'deki bir öğrenci kendisine "bir sonraki duyuruya kadar beklemesi söylendiğini” ifade etti. Bir diğer öğrenci ise şöyle konuştu:

"Birçoğumuz için derslere katılmak, uzun süren işsizlik, depresyon ve evde izolasyonun ardından küçük bir umut ışığıydı."

Taliban'ın müfredatın "İslami" olmasını sağlamak da dahil olmak üzere bir dizi sorun çözüldükten sonra çocukların okula yeniden kabul edileceğine dair söz verdiği söyleniyor ancak ebelik ve hemşirelik eğitimine verilen ara konusunda herhangi bir resmi açıklama henüz yapılmadı.

Afgan kadınlarının haklarına yeni bir kısıtlama

Euronews haberine göre AB, Taliban'ın bildirilen son kararının Afganistan'da temel insan haklarının bir başka "dehşet verici ihlali" ve kadınların eğitimine yönelik "haksız bir saldırı" olduğunu vurguladı ve ülke yöneticilerine bu politikadan dönülmesi çağrısında bulundu.

Doğumda anne ölümleri konusunda Afganistan en kötü oranlardan birine sahip. Dünya Sağlık Örgütü'ne (WHO) göre Afganistan’da geçtiğimiz yıl her 100.000 doğumda 620 kadın hayatını kaybetti. Afganistan'da erkek sağlık görevlilerinin, bir erkek vasi olmadığı sürece kadınları tedavi etmesine izin verilmiyor.

Geçen yıl Birleşmiş Milletler, Afganistan'ın ülkenin ihtiyaçlarını karşılamak için ilave 18.000 ebeye ihtiyaç duyduğunu açıklamıştı.

Uluslararası tıp kuruluşlarından tepki

Dünya Tabipler Birliği, kararı kınadı ve Afganistan'da kadınlara yönelik tıp, hemşirelik ve ebelik eğitimi yasağının kaldırılması çağrısında bulundu. Dünya Tabipler Birliği Başkanı Dr. Ashok Philip, “Eğitimden ve toplumdan bu kabul edilemez dışlanma, bireysel fırsatları zayıflatmanın yanı sıra halk sağlığı altyapısını da tehlikeye atıyor. Üstelik bu durum aile ve toplum refahını da ciddi şekilde sekteye uğratıyor” dedi.

Habere tepki gösteren Uluslararası Hemşireler Konseyi Başkanı Dr. Pamela Cipriano ise şunları söyledi:

“Afganistan'daki hemşirelik ve ebelik eğitim okullarının fiilen kadınlara kapatıldığı yönündeki raporlar son derece endişe verici. Eğer bu doğruysa, anne ve bebek ölüm oranlarının zaten yüksek olduğu bir ülkede, kadınların ve bebeklerinin hayatları büyük risk altına girecek.”

"Kadın öğrenci hemşire ve ebelerin eğitimlerini tamamlayıp kadınlara ve bebeklerine bütünsel bakım sağlama umutlarını boşa çıkaran bu kararın hiçbir gerekçesi olamaz."

"Açıkça söylemek gerekirse, insanların zamanında ve erişilebilir sağlık hizmetinden yararlanma hakkı, yeterli sayıda hemşire ve ebenin bulunmasına bağlıdır. Eğer kadınlar artık hemşire ve ebe olarak eğitim alamazsa, bunun Afganistan'ın sağlık hizmetleri üzerinde ciddi ve zayıflatıcı bir etkisi olacak."

"Ayrıca, dünya çapında eğitim, ekonomik bağımsızlığa giden bir yoldur ve ayrımcılığın ve cinsiyet eşitsizliğinin kapatılmasında çok önemlidir. Kadınlar ayrıca büyük çoğunluğu kadın olan hemşire ve ebeler başta olmak üzere ülkenin genel ekonomisine de katkıda bulunuyor. Bu önemli katkı, bu yılki Uluslararası Hemşireler Günü raporu 'Bakımın Ekonomik Gücü'nde de vurgulanıyor."

"ICN, Afganistan hükümetine, ülkelerindeki annelerin, kızlarının ve kız kardeşlerinin hamilelik, doğum ve sonrasında hakları olan temel bakımı alabilmeleri ve Afganistan kadınlarının ülkelerindeki kadın hemşire ve ebelerden temel bakım almaya devam edebilmeleri için bu kararı derhal geri alması çağrısında bulunuyor.”

"ICN, Afganistan'ı BM Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi'ne saygı duymaya ve uluslararası toplumu her yerde kadın ve kız çocuklarının haklarını desteklemek ve savunmak için bir araya gelmeye çağırıyor."

Referanslar:

https://www.bbc.com/news/articles/cwy3l1035nlo

Kieran Guilbert & AP (2024) Şuradan alındı: https://tr.euronews.com/2024/12/04/ab-afganistanda-kadinlara-tip-egitimini-yasaklayan-talibani-kinadi

https://icn.ch/news/icn-reaction-afghan-women-banned-nursing-and-midwife-training-latest-blow-rights

https://www.wma.net/news-post/wma-calls-for-ban-on-medical-nursing-and-midwifery-training-for-women-in-afghanistan-to-be-lifted/