Amenore nedir?

Amenore, adet görememe olarak da tanımlanan bir sağlık sorunudur. Başlı başına bir hastalık olarak kabul edilmese de, adet döngüsünğn işlevini yerine getirmiyor olması ile birlikte altta yatan başka rahatsızlıkların varlığına işaret eden bir durum olarak değerlendirilir. Kadınların çoğu yaklaşık 12-15 yaşlarında ergenliğe girer ve adet görmeye başlar, yaklaşık 50 yaşına kadar devam eden bir adet döngüsü sonunda menopoz sürecinin başlamasıyla kesilir. Beklenen zamanda adet görülmemesi, adetin başlamaması veya tamamen kesilmesi durumlarında amenore teşhisi koyulur.

Amenore çeşitleri nelerdir?

Primer (birincil) ve sekonder (ikincil) olmak üzere iki tür amenore tanımlanmıştır.

Primer amenore: Nadir görülen bir durum olan primer (birincil) amenore, 16 yaşına kadar menstrual döngünün başlamamış olmasını ifade eder. Bazı genç kadınlar, genetik olarak geç adet görmeye daha yatkındır ancak 16 yaşında hala adet döngüsü başlamadıysa, altta yatan başka sorunların olup olmadığı araştırılır.

Sekonder amenore: Menstrual döngünün ergenlik çağında başlaması ve sonradan kesilmesi durumu sekonder (ikincil) amenore olarak adlandırılır. Hamilelik ve emzirme dönemleri dışında adet döngüsünün durması normal kabul edilmez. Düzenli adet gören kadınlarda 3 ay adet görülmediğinde, adeti düzensiz ilerleyen kadınlarda ise 6 ay boyunca hiç adet görülmediğinde sekonder amenorenin varlığından bahsedilir.

Amenorenin nedenleri nelerdir?

Primer amenore, hormonal bozukluklar veya doğuştan gelen bazı yapısal farklılıklar nedeniyle gelişebilir. Sekonder amenorenin ise birçok farklı sebebi olabilir:

• Polikistik Over Sendromu (PKOS), erken yumurtalık yetmezliği gibi jinekolojik rahatsızlıklar
• Tiroit bozuklukları
• Kanser ve benzeri ciddi hastalıklar
• Fiziksel stres
• Çok düşük beden-kitle indeksi (BMI)
• Ciddi ani kilo kaybı
• Çok yoğun egzersiz
• Kullanılan bazı ilaçlar (antipsikotikler, kemoterapi ilaçları, antidepresanlar, kan basıncı dengeleyen ilaçlar ve alerji ilaçları)

Amenore nasıl teşhis edilir?

Primer amenore için, yani 16 yaşına kadar hiç adet görmemiş genç kadınlar için öncelikle genetik öykü sorulur ve bir dizi hormonal testler yapılır. FSH, LH ve TSH hormonlarına bakıldıktan sonra uzman hekim tarafından yapısal muayene de yapılmak istenebilir. Sekonder amenore, yani adetin kesilmesi durumunda da öncelikle hastanın öyküsü dinlenir. Sonrasında gebelik testi, tiroit fonksiyon testi, yumurtalık fonksiyon testi ile androjen ve diğer hormon testleri yapılır. Ultrason veya diğer görüntüleme teknikleri ile yapısal testler de uygun görülebilir.

Amenore nasıl tedavi edilir?

Amenore bir hastalık değil, bir semptom olarak değerlendirilir. Bu yüzden adet kesilmesi için kesin bir tedavi olmamakla birlikte, altta yatan nedenler anlaşıldıktan sonra uygun tedavi yolu izlenebilir.

Referanslar:

Deborah Weatherspoon. "What is amenorrhea?". Şuradan alındı: https://www.medicalnewstoday.com/articles/215776#symptoms (25.09.2018)