Uçucu yağlar, damıtma yoluyla bitkilerden elde edilebilen aromatik maddelerdir. Uçucu yağlar, aynı zamanda sadece bitkilerin yaprakları, çiçekleri ve kökleriyle sınırlı olmamakla birlikte bitkinin birçok farklı bölümünden elde edilebilir. Çeşitli doğal ürünler için koku olarak kullanılmalarının yanı sıra, çeşitli sağlık uygulamaları için bazı uçucu yağlar da bulunmaktadır.

Esansiyel yağların rahatlamak için kullanılmasına da aromaterapi denir. Aromaterapide uçucu yağların kullanım alanlarından bazıları, ağrıyı azaltmak, sindirime yardımcı olmak, stres ve kaygıyı azaltmaya yardımcı olmaktadır. Bu kullanımların alanlarına ilişkin bilimsel kanıt bulunmamakla birlikte, uçucu yağların faydaları hakkında daha fazla bilgi edinmek için araştırmalar devam etmektedir.

Uçucu yağlar nasıl kullanılır?

Aromaterapinin nasıl kullanıldığına dair bir teori ise, uçucu yağların burnunuzdaki koku alıcılarını uyarabilmesi ve ardından sinir sisteminize mesajlar göndermesidir. Bazıları araştırmacılar, uçucu yağların vücudun kimyasal ve enerji sistemleri üzerinde bir etkiye sahip olabileceğine inanıyor.

Bu nedenle, aromaterapi genellikle kaygı ve stresi azaltmaya yardımcı olmak için doğal bir çare olarak kullanılır. Topikal uygulamalar ve inhalasyon, aromaterapi için uçucu yağların kullanılabileceği bazı yaygın yöntemlerdir. İnternette iddia edildiği gibi, uçucu yağlar asla yutulmamalıdır. Herhangi bir uçucu yağ hakkında yutulmasının güvenli olduğunu kanıtlayacak yeterli araştırma bulunmamaktadır. Her uçucu yağ çok farklıdır ve hatta bazıları zehirlidir.

Kaygı bozukluğuna iyi gelen uçucu yağlar

1. Kedi otu

Kedi otu, eski çağlardan beri kullanılan bir bitkidir. Kedi otu esansiyel yağı bitkinin köklerinden gelir ve odunsu, topraksı veya misk olarak tanımlanabilecek bir kokuya sahiptir. Bazı kişiler bu kokuyu rahatsız edici bulabilir. Kedi otu, uykuya geçişi hızlandıran ve sinirleri yatıştıran bileşikler içerdiği düşünülmektedir. Vücut üzerinde hafif bir yatıştırıcı etkisi bulunmaktadır. Kedi otunun faydaları yazısını okumak için tıklayınız...

Nasıl kullanılır: Bir aromaterapi difüzörüne birkaç damla kedi otu yağı damlatın ve içinize çekin. Kediotu uykunuzu getirebilir veya sizi rahatlatabilir.

En iyi kullanım alanı: Uyku ve kaygı için kullanımının yanı sıra, kedi otu baş ağrısı, titreme ve kalp çarpıntısına da iyi gelmektedir.

2. Jatamansi

Jatamansi, kediotu ile aynı bitki ailesindendir. Ayrıca hint sümbülü yağı yani spikenard olarak anılmaktadır. Bu uçucu yağ bitkinin köklerinden elde edilir. Topraksı ve odunsu bir kokuya sahiptir. Jatamansi, ayurveda tıbbında zihni sakinleştirmek ve uykuya geçişi kolaylaştırmak için kullanılır.

Nasıl kullanılır: Seyreltilmiş jatamansi yağını şakaklarınıza ya da alnınıza masaj yaparak kullanabilirsiniz.

En iyi kullanıldığı yerler: Jatamansi, uykuya geçişi kolaylaştırır ve depresyon semptomlarını hafifletmeye yardımcı olmak için kullanılabilir. Ayrıca ağrıları hafiflettiği gibi, vücutta bulunan iltihabın kurumasına da yardımcı olur.

3. Lavanta

Lavanta, en popüler aromaterapi yağlarından biridir. Odunsu ve tatlı bir çiçek kokusuna sahiptir. Lavanta yağı kaygınızı azaltarak, sizi yatıştırır. Ayrıca uyku sorunları yaşıyorsanız, sakinleştirici etkisi sayesinde uykuya geçişi kolaylaştırır.

2012 yılında yapılan bir araştırmaya göre, lavanta aromaterapisinin, beynin duyguları kontrol eden kısmı olan limbik sistemi etkileyerek kaygıyı yatıştırdığı düşünülüyor. Ayrıca lavanta yağı solumanın ve lavanta yağı ile yapılan masajın, kaygı düzeylerini önemli ölçüde düşürebildiği bulundu.

Nasıl kullanılır: Birkaç damla lavanta yağı, badem yağı ve jojoba yağını kokusuz banyo jeline dökerek rahatlatıcı banyonun keyfini çıkarın. Karışımı duşa girmeden hemen önce ılık banyo suyunuza karıştırabilirsiniz.

En çok kullanım alanı: Kaygıyı azaltmaya yardımcı olmanın yanı sıra, lavanta yağını başka birçok şey için de kullanabilirsiniz. Egzama, akne ve yanık gibi durumlara yardımcı olmak için cilt bakımınızın bir parçası olabilir. Ayrıca kas ve baş ağrılarını hafifletmeye yardımcıdır.

4. Yasemin

Yasemin yağı muhteşem bir çiçek kokusuna sahiptir. Genellikle parfümlerde ve diğer kozmetik ürünlerinde kullanılır. Kaygı için kullanılan diğer bazı esansiyel yağların aksine, yasemin yağının uyku hali yaratmadan sinir sistemini sakinleştirdiği düşünülmektedir. Hatta bazı kişilerde uyarıcı etkisi olabiliyor.

Nasıl kullanılır: Yasemin yağını bir mendile birkaç damla ekleyip teneffüs edebilir ya da yastık kılıfınıza damlatabilirsiniz. Kokunun odayı bir difüzör aracılığıyla doldurmasına da izin verebilirsiniz.

En çok kullanıldığı yerler: Yasemin ruh halinizi düzenlemeye yardımcı olmak için kullanılabilir. Ayrıca afrodizyak etkisi de bulunmaktadır.

5. Kutsal fesleğen yağı

Tulsi olarak da adlandırılan kutsal fesleğen, lazanya yaparken kullandığınız fesleğen değildir. Ama aynı aileden gelen bir bitki türüdür. Baharatlı, nane aroması veren bir bileşik olan öjenol içerir. 2014 yılında yapılan bir araştırmaya göre kutsal fesleğen, fiziksel ve zihinsel stresin tedavisinde umut vaat eden adaptojenik bir bitkidir.

Nasıl kullanılır: Kutsal fesleğen içindeki öjenol güçlü bir kokuya sahiptir. Bir aromaterapi difüzörüne birkaç damla ekleyin ve kokuyu içinize çekin.

En iyi kullanıldığı yerler: Kutsal fesleğen öksürük, sindirim rahatsızlığına bağlı iltihaplanma ya da ağrılar için kullanılabilir. Ayrıca kan şekeri ve kolesterolü düşürmeye yardımcıdır.

6. Bergamot

Bergamot yağı, limon ve acı portakalın bir melezi olan bergamot portakalından elde edilir. Bu uçucu yağ, meyvenin kabuğundan elde edilir. Canlandırıcı bir narenciye kokusuna sahiptir. Parfümlerde popüler bir bileşendir. Bergamot esansiyel yağı sakinleştirici bir etkiye sahiptir ve kaygıyı azaltmaya yardımcıdır. 2015'de yapılan bir araştırmasına göre, bergamotun kaygıyı hafifletmeye ve ruh halini iyileştirmeye yardımcı olduğunu bulmuştur.

Yapılan bir başka araştırma, bir akıl sağlığı tedavi merkezi bekleme odasındaki kadınlarda bergamot esansiyel yağının solunmasının etkilerini inceledi. Araştırmacılar, bergamot esansiyel yağına 15 dakikalık maruz kalmanın olumlu duygularda bir artışa neden olduğunu buldu. Topikal olarak kullanıldığında, bergamot güneş hassasiyetini artırabilir ve bu da ciddi güneş yanığı riskinizi artırabilir. Bu nedenle, güneşe çıkmayı planlıyorsanız, cildinize bergamot esansiyel yağı sürmeyin.

Nasıl kullanılır: Bir pamuğa ya da mendile birkaç damla bergamot yağı damlatın. Aromayı iki ila üç kez soluyun.

En iyi kullanım alanı: Bergamot esansiyel yağı, kaygı hissini hafifletmeye yardımcı olmasının yanı sıra ağrı ve iltihabı hafifletmeye aynı zamanda kolesterolü düşürmeye yardımcı olabilir. Ayrıca antimikrobiyal özelliklere sahiptir.

7. Papatya

Papatya yağı, papatya bitkisinin çiçeklerinden elde edilir. Rahatlatıcı ve yatıştırıcı özelliklerinin yanı sıra hoş kokusuyla bilinir. Aslında, papatyayı genellikle uykuya geçişi kolaylaştırmayı amaçlayan bitki çaylarının bir bileşeni olarak görebilirsiniz.

Nasıl kullanılır: Seyreltilmiş papatya yağını cildinize masaj yaparak uygulayın ya da ılık banyo suyunuza ekleyin.

En iyi kullanıldığı yerler: Papatya yağı ayrıca sindirim bozukluklarına, yaraların iyileşmesine, ağrı ve iltihabın hafifletilmesine yardımcı olmak için kullanılabilir.

8. Gül

Gül esansiyel yağı gül yapraklarından elde edilir. Güller, duyuları gevşettiği bilinen büyüleyici, tatlı, çiçek kokusuna sahiptir. 2014 yılında yapılan bir inceleme, doğum sırasında hamile kadınlarda gül aromaterapi ayak banyosunu araştırdı. Aromaterapili ayak banyosu yapılan kadınlarda kaygı seviyelerinin daha düşük olduğunu kanıtladı.

Nasıl kullanılır: Ayaklarınızı ılık su ve seyreltilmiş gül esansiyel yağı ile dolu bir leğene sokun. Ayrıca en sevdiğiniz kokusuz nemlendiriciye gül yağı ekleyebilir ve cilde masaj yapabilirsiniz.

En iyi kullanıldığı yerler: Gül yağı, ruh halini iyileştirmeye, adet krampları gibi PMS semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Ayrıca anti-inflamatuar özelliklere sahiptir ve yaraların iyileşmesine yardımcı olabilir. Bazıları onu afrodizyak olarak kullanmayı seçebilir.

9. Vetiver

Vetiver, diğer uçucu yağlardan daha az biliniyor olabilir ancak etkisi oldukça fazladır. Khus yağı olarak anıldığını görebilirsiniz. Vetiver yağı, Hindistan'a özgü çimenli vetiver bitkisinden elde edilir. Tatlı, toprak kokusuna sahiptir. Vetiver yağı sinir sistemini sakinleştirmeye yardımcı olmasının yanı sıra, uykuya geçişi kolaylaştırır. Bu nedenle, stres veya endişe duygularının hafiflemesine de yardımcı olabilir.

2015 yılında yapılan bir araştırmaya göre, aromaterapide gevşeme için vetiver yağı kullanılıyor. Çalışma, güve otunun, ilaç diazepamına benzer anti-anksiyete yeteneklerine sahip olduğunu gösterdi.

Nasıl kullanılır: Seyreltilmiş vetiver yağı ile rahatlatıcı bir masajın keyfini çıkarın ya da bir difüzöre ekleyin.

En iyi kullanıldığı yerler: Vetiver yağı, bağışıklığı güçlendirmede ve cilt sağlığını geliştirmede yardımcı olabilir. Ayrıca anti-inflamatuar özelliklere sahiptir.

10. Ylang ylang

Ylang ylang, tropikal Cananga ağacının sarı çiçeklerinden gelir. Tatlı meyveli ve çiçeksi bir kokusu bulunmaktadır. Ylang ylang, bir kişinin ruh halini yükseltmeye yardımcı olmak için aromaterapide kullanılmaktadır. Ayrıca sakinleştirici bir etkiye sahiptir ve kan basıncını düşürmeye yardımcı olur.

Genel olarak, kaygı için ylang ylang kullanımına yönelik araştırmalar sınırlıdır. 2006 yılında yapılan bir araştırmaya göre, ylang ylang, lavanta ve bergamot karışımını teneffüs etmek stres ve kaygı düzeylerini, kan basıncını ve kalp atış hızını düşürdüğü gözlemlenmiştir.

Nasıl kullanılır: Seyreltilmiş ylang ylang'ı cildinize uygulayın, bir oda difüzörüne ekleyin ya da doğrudan soluyun.

En iyi kullanım alanı: Ylang ylang, antidepresan özellikliği nedeniyle kullanılabilir. Bazı kişiler için de afrodizyak etkisi bulunmaktadır.

11. Paçuli

Misk paçuli, ayurveda tıbbında stres ve kaygı gibi çeşitli durumları ele almak için kullanılır. Bir bitki türü olan paçuli bitkisinin yaprak ve saplarından elde edilir. Paçuli bazen tek başına kullanılabilir ama genellikle lavanta gibi diğer uçucu yağlarla birleştirilir. Çoğu kanıt anekdot olsa da, sakinliği ve rahatlamayı teşvik ettiği düşünülmektedir.

Bir 2020 çalışması, solunan paçuli yağının acil servis hemşireleri üzerindeki etkilerini araştırdı. Paçuli yağını soluyan hemşireler daha düşük düzeyde stres ve daha yüksek düzeyde şefkat duyguları geliştirdiği gözlemlenmiştir.

Kullanmadan önce yapılması gerekenler

Uçucu yağlar cilde uygulanmadan önce bir taşıyıcı yağ ile seyreltilmelidir. Bu yöntem tahriş riskinizi azaltır. Bazı popüler taşıyıcı yağlar ise; badem, hindistancevizi ve jojobadır.

Seyreltmeler yetişkinler ve çocuklar için farklıdır:

Yetişkinler için: Her 15 damla uçucu yağ, 1 damla taşıyıcı yağ ile seyreltilmelidir.

Çocuklar için: 3 ila 6 damla esans yağının 1 damla taşıyıcı yağa ile seyreltilir. Çocuklarda uçucu yağların kullanımı her zaman doktorlarının gözetimi altında olmalıdır.

Uçucu yağlar topikal olarak kullanıldığında alerjik reaksiyona neden olabileceğinden, kullanmadan önce cildin küçük bir bölgesinde test yapmak önemlidir. Bunu yapmak için:

• Bileğinize ya da dirseğinize birkaç damla seyreltilmiş uçucu yağ damlatın.
• Sonra üzerini bir bez ile örtün.
• Yağı sürdüğünüz bölgeyi 24 saat içinde kontrol edin. Kızarıklık ya da kaşıntı yaşarsanız, yağı kullanmanız güvenli değildir.

Uçucu yağları teneffüs ederken, bulunduğunuz odanın iyi havalandırıldığından emin olun. Bu, solunum yolu tahrişi ya da baş ağrısı gibi olası yan etkilerin önlenmesine yardımcı olabilir. Uçucu yağlar herkes için güvenli değildir. Hamileyseniz, emziriyorsanız ya da altta yatan bir tıbbi rahatsızlığınız varsa, uçucu yağları kullanmadan önce doktorunuzla konuşun. Çocuklarda uçucu yağları kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız.