Anne- babaların ‘en değerli varlığım’ dediklerinde hepimizin aklındaki yollar şüphesiz ‘çocuklarına’ çıkar! Özellikle iki yaşa kadarki dönemde muayene günleri özenle beklenir, büyüme ve gelişimi santim santim, gram gram merakla takip edilir. Bu dönemde çocuğun bakım gereksinimi ve uygulanması gereken aşıların fazlalığı da ailelerin doktora başvuru sayısını artırır. Her şey yolundaysa zamanla, çoğunlukla da 5 yaş tamamlandığında rutin kontroller bir anlamda rafa kaldırılıp yerini hastalık dönemlerindeki muayenelere bırakmaya başlar. Oysa 5 yaş sonrası da mutlaka yapılması gereken kontroller var!

Acıbadem Altunizade Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Sosyal Pediatri Uzmanı Doç. Dr. Selda Karaayvaz, Doç. Dr. Selda Karaayvaz, 5 yaş sonrası 10 kritik muayeneyi anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.

Diş kontrolü

Her çocuk okul öncesi dönemde mutlaka yılda en az bir kere diş hekimine götürülmeli, diş çürükleri tedavi edilmeli. Okullar açılmadan önce de diş muayenesi yaptırılmalı. Son yıllarda, Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Diş Hekimleri Birliği’nin yayınladığı bildirilerde; ağız ve diş sağlığının, kalp ve damar hastalıklarından diyabete pek çok hastalıkla ilişkisi olduğu belirtiliyor. Bu hastalıkların tedavilerinde, ağız sağlığının çok büyük rolü olduğu vurgulanıyor. Anne babaların ağız ve diş bakımı konusunda çocuklarına iyi örnek olmaları şart.

Çocuklarda diş sorunlarına ilk yardım önerileri

İşitme testi

Çocuklarda hafif orta derecede işitme azlıkları çoğunlukla fark edilmeyen ancak önemli bir sağlık sorunu. Solunum yolu enfeksiyonlarından yüksek sesle müzik dinleme alışkanlığına dek birçok unsur işitme kaybına zemin hazırlayabiliyor. İşitme azlığı, çocuğun dil ve konuşma, konsantrasyon, zihinsel gelişim ve okul başarısını olumsuz etkileyebiliyor. O nedenle okul öncesinde mutlaka KBB uzmanına başvurarak, özellikle 5 yaş itibariyle işitme testini yaptırın.

Kolesterol ölçümü

Kolesterol artık çocuklarda da görülebilen bir sağlık sorunu. Genetik olabildiği gibi sağlıksız beslenme, abur cubur tüketme alışkanlıkları sonucu artan kan yağları 9 yaştan itibaren damarlara zarar vermeye ve sertleşmenin erken başlamasına neden olabiliyor. Özellikle de birinci derece akrabalarında kolesterol ve trigliserid yüksekliği olan, 55 yaş altında kalp krizi, kalp spazmı geçiren, anjiyo yapılması gereken aile bireyi olan çocukların mutlaka kan yağ düzeylerine bakılmalı. Ailevi riski olan bu çocuklara en erken 2 yaşında tetkik yapılıp az yağlı ürünlerle beslenme başlatılmalı. Evrensel kan yağları taraması 8 yaştan sonra her çocuğa öneriliyor. Bu şekilde kalp damar hastalıklarının gelişimine engel olunabiliyor.

Çocuklarda kolesterol yüksekliğine dikkat

Göz muayenesi

Ülkemizde okul çağındaki her dört çocuktan birinde göz hastalıkları var. Sorun kolay fark edilmeyebildiğinden her çocuğun 3 yaşından itibaren göz muayenesi olması gerekiyor. İlkokula başladıktan sonra da düzenli muayenelere devam edilmeli. Aksi halde, erken tespit edilip kolayca çözüme kavuşabilecek sorun, zaman kaybı olduğunda zorlu bir sürece girebildiği gibi, çocuğun okul başarısını da etkiliyor. Baş ağrısı ve yorgunluktan kaygı bozukluğu ve kaza geçirmeye kadar birçok ek soruna yol açabiliyor.

Kan sayımı

Doç. Dr. Selda Karaayvaz “Ülkemizde özellikle demir eksikliği veya buna bağlı kansızlık çocuklarda yaygın bir sağlık problemi olduğu için, tam kan sayımı ile birlikte demir depolarının incelenmesi önerilmektedir. 6-14 yaş arası en az bir kan sayımı yapılmalıdır. Erken tanınıp tedavi edilmediğinde sık enfeksiyona yakalanma, halsizlik, yorgunluk yanında fiziksel ve zihinsel gelişme geriliği ile okul başarısında düşmeye neden olabilir” diyor.

Omurga eğriliği muayenesi

Günümüzde çocukların küçük yaşlardan itibaren tablet ve bilgisayar başında uzun zaman geçirmesi, yanlış duruş, ağır ve yanlış sırt çantası kullanımı gibi faktörler bel, boyun ve sırt ağrılarına neden olabiliyor. Bunun yanında daha çok ergenlik döneminde saptanan, skolyoz denilen omurga eğriliklerinin erken teşhis edilebilmesi, eklemlerde hareket kusuru gibi sorunlar olup olmadığının kontrolü açısından da muayene önemli.

Skolyoza dair her şey!

Obezite

Modern çağın salgın hastalığı obezite günümüzde çocukların karşı karşıya kaldığı en büyük risklerden birisi. İnsülin direnci, hipertansiyon, Tip 2 diyabet gibi durumları tetikleyebilen obezite, çocuğun fiziksel sağlığı yanında ruhsal sağlığı ile sosyal yaşantısı ve okul başarısını da olumsuz etkiliyor. Çocuklara hem ailede hem de okulda şekerli gıda, karbonhidrat tüketiminin zararları açısından beslenme eğitimi verilmesi çok önemli.

Alerji

Son yıllarda alerji çocuklarda en sık görülen hastalıklar arasında yer alıyor. Alerjik belirtiler çoğunlukla soğuk algınlığı ve üst solunum yolu enfeksiyonu ile karıştırılabildiğinden zaman kaybedilebiliyor. Oysa alerji hekimine başvurularak bir an önce doğru tedaviye başlanması büyük önem taşıyor.

Spor öncesi tetkikler

Düzenli spor yapan çocukların fiziksel, zihinsel, ruhsal ve sosyal gelişimlerinin yanı sıra okul başarılarının da daha yüksek olduğu görülüyor. Ancak çocuğunuzun akut veya kronik bir hastalığı olmasa bile spora başlamadan önce mutlaka çocuk kardiyoloji hekimi tarafından muayene olmasında, gerekirse tetkik yapılması ve ‘spor yapabilir’ raporunun bu bölümden alınmasında fayda var. Gerekirse bir takım kan tetkikleri ve kalp testleri de yaptırılmalı.

Çocukluğa özgü davranım bozuklukları ve tikler

Sosyal Pediatri Uzmanı Doç. Dr. Selda Karaayvaz “Çocuklarda; yaşa özgü bazı davranım bozuklukları, okul öncesi ve okul döneminde görülebilen gece terörü, tırnak yeme, hiperaktiflik, tikler, yalan söyleme, çalma gibi sorunların yanı sıra, kaygı bozukluğu ve daha ileri durumda depresyona dek gidebilen tablolar olabiliyor. Okul başarı kaygısı çocuklarda fazlaca görülürken, eşlik eden boşanma, maddi sıkıntı, ihmal, istismara uğrama gibi sorunlar da varsa çocuğun etkilenmesi çok daha fazla oluyor. Bunların gözden geçirilip aile ve çocuğa profesyonel destek verilmesi gerekir. Yine çocuğun örgün eğitime uyumu, arkadaş öğretmen ilişkileri, öğretmenin gözlemleri ve fikirleri mutlaka çocuğun doktoru tarafından bilinmeli. Ailevi veya sosyal riskler erken dönemde tanınıp önlem alındığında kuşkusuz çocuklarımıza çok daha sağlıklı güzel bir gelecek hazırlanabilir” diyor.

Her 100 çocuktan 20’sinin ortak sorunu

Mutlu çocuk yetiştirmenin sırları

Düzgün ve mutlu çocuklar yetiştirmek için çok çaba harcarız. İşte mutlu çocuk yetiştirmenin 10 yolu...

10

1. Çocuğunuza güvenin, onu olduğu şekilde kabul edin ve her türlü seçimine saygı duyun. Ona güvenir ve saygı duyarsanız o da kendisine ve çevresine karşı güven, saygı ve duyarlılık hissedecektir. Sadece yaşı küçük olduğu için sizin düşüncelerinizden farklı seçimleri olması, her koşulda bunların yanlış olduğunu göstermeyecektir.

2. Onu kendinize benzetmeye çalışmayın. Onlar size rol model olmaya çalıştıkları için siz de kendi anne-babanızın yolundan gitmeyin. Hatırlayın, siz bundan hiç hoşlanmamıştınız, o halde aynısını kendi çocuklarınıza yapmayın. Sizin için doğru olanlar çocuklarınız için doğru olmak zorunda değil, çünkü o sizden tamamen farklı bir birey.

3. Çok küçük yaşlardan itibaren ona irade kazanma yolunda sorumluluk verin. En başta kendi hayatının sorumluluğunu... Herkes hayatından kendisi sorumlu, sizin ebeveynlik göreviniz onun hayatının sorumluluğunu almak değildir, bunu unutmayın. Çocuk kendi hayatının sorumluluğunu alırsa hayatla barışık olur, olanlardan başkalarını sorumlu tutmaz. Hayata endişe ile bakarak hatalarından korkmaz, onlardan ders çıkartmasını öğrenerek bir daha olmamasını sağlar.

4. Çocuğunuzun gerçek özbenliğinin ortaya çıkmasına çaba sarf edin. Anne babanın birinci görevi çocuklarının içindeki cevherin ortaya çıkmasına yönelik rahat ve huzurlu bir ortam sağlamaktır. Mutlu ve tatminkar bir hayatın temeli kişinin kendini tanımasıyla başlar, onun için çocuğu yönlendirmeden ve sabırla kendi gerçeklerinin, yeteneklerinin, kısacası kendi yaşam "öz"ünün ortaya çıkmasına zemin hazırlayın.

5. Ona cevaplar değil, sorular verin. Hayat doğru cevaplarla değil, doğru sorularla ilgilidir. Doğru cevap yoktur, sadece o kişiye özel cevap vardır, bu da ancak kişiye özel sorgulamalarla ortaya çıkacaktır. Ona cevaplar sunmaktansa çocuğunuza soru bilincini aşılayın, onu doğru sorularla yönlendirin, ancak bu şekilde çocuğunuz kendine özel cevapları keşfederek hayatı doğru şekilde anlayacak ve yaşayabilecektir.

6. Hayatı bir öğrenme süreci olarak çerçeveleyin. Çocuğunuza hayatı, sürekli peşinden koşulacak hedeflerin olduğu sonuç odaklı bir yolculuktan ziyade, her anından keyif alınması gereken ve her durumda öğrenilecek dersler sunan bir serüven olarak görebilmesine yardımcı olun. Hayat aslında sadece "şu an"da gerçekleşiyor, onu hiçbir zaman kaçırmamasına liderlik edin.

7. Sevgi ve güç aşılayın. Çocuğa özellikle anne tarafından sunulan sevgi sonsuz olmalı ve asla koşula dayandırılmamalıdır. Çocuk bu sevgiden hiçbir zaman şüphe duymamalıdır. Baba ise çocuğu hayata hazırlamada güç, otorite ve adaleti temsil etmelidir. Sağlıklı psikolojiye sahip çocuk ebeveynlerin uygun rolleri oynadıkları bir ailede yetişebilir.

8. Sadece aklına değil, duygu ve sezgilerine de güvenmesine ön ayak olun. Özellikle hayatı ile ilgili önemli kararlarda ona yardım edecek olan sezgilerine güvenmesine yardımcı olun. Karşılaşacağı problemlerde sadece aklını kullanarak değil, duygularına ve sezgilerine de güvenerek çözüme ulaşmasına destek olun. Akıl genellikle fayda sağlama peşinde koşarken sezgiler ruhunuzun sesini duymanızı sağlar.

9. Çocuğunuzla kaliteli zaman geçirin, onu gözlemleyin. Ona verebileceğiniz en değerli hediye, onun kendini keşfetmesini sağlamaktır, onunla bu doğrultuda vakit geçirin. Duygu ve hayal dünyasını geliştirmeye çaba sarf edin, yeteneklerine ve ilgi alanlarına odaklanmasını sağlayın, çocuğunuz ancak bu sayede kendi hayatı ile ilgili gerçeklerin farkına varmaya başlayabilecektir.

10. Onu eleştirmeyin, suçlamayın, yargılamayın. Bu onun her yaptığının doğru olduğunu kabul etmeniz anlamına gelmez, onun kendi hatalarının kendi farkına varmasına ve derinde yatan sebepleri keşfetmesine yardımcı olun. Hatalar ancak bu şekilde içselleştirildiği takdirde çözülebilir. Ceza ya da madalyonun diğer yüzü olan ödül psikolojisi, yapılan hataya anlam katamayacağından, çocuğun kişisel gelişimine hiçbir katkı sağlamayacaktır.