Göz vücudumuzdaki en önemli organlarımızdan. Göz sağlığıysa aynı derecede önem taşır. Ailenizin göz sağlığı için doğruları ve yanlışları uzmanlarından öğrenin ve kendinizi test edin.

Miniğinizin göz sağlığı

Bebekler ve 7 yaşına kadar olan çocuklar çoğu zaman görme şikayetlerini bildiremez. Bu yüzden çocuklarda göz muayenesi rutin tarama ve kontrol muayeneleri kapsamında ele alınmalı. Bir başka deyişle bebekler hiçbir şikayet olmasa da göz sağlığını kontrol ettirin. Bebeğinizin ilk 6 aylık döneminde göz ve göz sinir yollarının gelişmesi çok hızlı bir şekilde ilerleyerek ona 7/10 seviyesine kadar varabilen bir görme imkanı sağlar. Ama gelişme tabii ki durmaz. Daha yavaş da olsa 4 yaşına kadar gelişme devam eder. 4 yaş civarında görme yollarının kılıf geliştirmesi, 4-10 yaş arasında da görmeden sorumlu beyin bölümlerinin gelişmesi tamamlanır. Yenidoğan çağı ve bebeğin ilk 6 aylık dönemdeki normal gelişim aşamalarının bilinmesi ve kontrol edilmesi çok önemli. 1 aylık bebekte artık gözlerin normal hizalanmasının gerçekleşmiş olması gerekir. Bu süre nadiren 3 aya kadar uzayabilir ama bu ayda artık çocuk yukarı ve aşağı doğru cisimleri takip edebilmeli. İki gözle tek görme bu ayda tespit edilebilir düzeyde olur. 6 ayda tek gözle tek görme artık yerleşmiş durumdadır. Bebeğiniz kısıtlanma olmaksızın tüm yönlere bakabilir.

Bebeklerde göz muayenesi

Bebeğinizin rutin kontrol muayeneleri sırasında çağa uygun değerlendirmelerini mutlaka yaptırmaya dikkat edin. Nedir bu değerlendirmeler? 6 aya kadar olan dönemde tüm bebeklerin göz hareketi, ayrıca optik kusur tespiti muayeneleri gerçekleştirilmeli. Bebeğin yatay korneal çapları mümkünse ölçülüp kaydedilmeli. Bu korneal çap tespiti doğumsal ve ayrıca bebeklik çağı göz tansiyonu problemlerinin erken teşhisinde önemli rol oynar. Dikkatli bir klinik gözlemi de içeren ilk göz muayenelerinin tamamlanması ve hayatın daha sonraki dönemlerinde sürecek olan bu düzenli göz kontrolleri konusunda bilinçlenmenizde fayda var.

Erken teşhis çok önemli

Bebeklerin ilk aylarında ve yaşlarındaki en ciddi görme sorunu olan görme tembelliği okul çağına yeni gelmiş olan çocukların % 5-7’si gibi çok yüksek bir oranda görülür. Bu döneme kadar çocuğunuzun size bunu bildirmemesi ve bir şikayette bulunmaması sık rastlanan bir durum. Çünkü görme tembelliği genellikle bir gözü tutar ve çocuğunuz bu anormalliğinin farkında olmadığı için şikayet edemez. Daha önce söylediğimiz gibi erken teşhisin önemi çok büyük; bu nedenle göz muayenesini sakın ihmal etmeyin. Bu durum rutin göz muayenesinin önemini artırıyor. Erken teşhis tedavi edilebilecek olan görme tembelliğinin, 5 yaşından sonra tedavisi çok zor. 5 yaşından sonraki tedavilerde etkili sonuç ne yazık ki nadiren elde edilir. Görme tembelliği sonucu bir veya iki görmesinde önemli derecede kayıplara uğramış birinin ileride pilotluk, cerrahlık gibi istediği mesleği yapması imkansızlaşır ve ehliyet gibi yaşamsal önemdeki belgeleri bile elde etmesi zorlaşır. Şimdiden bilmek hayat kalitesini yükseltecektir.

Hangi hastalıklar görülür?

Bebeklik çağında erken teşhis ve tedavisi önemli olan ve kısmen ya da tam görme kaybına yol açabilen hastalıklar:

• Optik kusurlar ve görme tembellikleri

• Doğumsal kataraktlar

• Gözyaşı yolları tıkanıklıkları

• Şaşılıklar

• Doğumsal retina ve koroid (göz akı ve retina tabakası arasında bulunan zar; damar tabaka) hastalıklar

• Göz tümörleri Bu hastalıklara mutlaka erken teşhis konulmalı ve bir an evvel hastalıklar tedavi edilmeli.

Yanlışlar ve doğrular

en öenmli duyu organlarımızdan biri olan gözümüzün sağlığı hakkında çok az şey biliyoruz. Bildiklerimizin de ne kadar doğru ne kadar yanlış oldukları meçhul. İşte size küçük bir doğrular ve yanlışklar rehberi:

1- Yanlış: Gözlük veya lens takmak gözlük numarasının ilerlemesini engeller.

Doğrusu: Bilinenin aksine gözlük takmak ya da takmamak gözlük numarasının ilerlemesini etkilemez. Gözlük tedavisinin amacı görme düzeyini artırmak

2- Yanlış: Gözlük kullandıkça gözlüğe alışırız.

Doğrusu: Gözün gözlüğe alışması diye bir şey yoktur. Sadece gözlükle iyi görmenin nasıl olduğunu anladığımız için gözlükten vazgeçemeyiz.

3- Yanlış: Bebek veya küçük çocuk gözlük takamaz.

Doğrusu: Yüksek numara göz bozukluklarında çocuk yaşta görmenin gelişmesi ve tembellik olmaması için mutlaka erken yaşta gözlük takılması gerekir.

4- Yanlış: ‘Ara sıra gözlerim ağrıyor, dinlendirici gözlük kullansam geçer!’

Doğrusu: Dinlendirici olarak adlandırılan standart bir gözlük yoktur. Dinlendirici gözlük numaralıdır ve ihtiyacı olana verilir. Göz kusuru bulunanların mutlaka kendi gözüne uygun numarada gözlük kullanması gerekir.

5 Yanlış: Yakından televizyon izlemek gözleri bozar!

Doğrusu: Yakından televizyon izlemenin göz sağlığı açısından herhangi bir zararı yoktur. Fakat az gören çocuklar televizyonu daha yakından izleyeceğinden göz hastalıklarının erken bir belirtisi olabilir.

6 Yanlış: Uzun süreler bilgisayar kullanmak gözü bozar!

Doğrusu: Uzun süre bilgisayarda çalışanlarında ufak miktarlardaki kırma kusurları şikayet nedeni. Bu bozukluk zaten gözde mevcuttur, sırf bu yüzden günlük yaşamda gözlük ihtiyacı olmaz.

7 Yanlış: Göz tembelliği lazer ameliyatıyla düzelir.

Doğrusu: Göz tembelliği ameliyatla düzeltilemez. 7 yaşından önce gözlük kullanımı ve iyi gören gözün kapatılmasıyla düzeltilebilir. Lazer ameliyatlarının da göz tembelliğini tedavi edici özelliği yoktur ve sadece gözlük numaralarının azaltılması amacıyla yapılır. Ameliyat sonrası görme düzeyi kişinin gözlükle görebildiği kadar olur.

8 Yanlış: Gözlükten kurtulmak için gözün çizdirilmesi gerekir.

Doğrusu: Gözlük ihtiyacını ortadan kaldırmak için yapılan lazer tedavisi (excimer) gözü çizmez, yalnızca belli bir kalınlıktaki kornea dokusunu buharlaştırarak ortadan kaldırır.

9 Yanlış: Katarakt ameliyatı lazerle yapılır.

Doğrusu: Günümüzde en modern ameliyat yöntemi olan ‘fako’ halk arasında yanlış olarak lazerli ameliyat olarak bilinir. Oysa bu yöntemde lazer kullanılmaz, ultrasonik titreşimlerden faydalanılır. 10 Yanlış: Katarakt sadece yaşlılarda olan bir hastalıktır. Doğrusu: Katarakt en sık yaşlılarda olmakla birlikte bebek, çocuk ve gençlerde de görülebilir.

11 Yanlış: Katarakt bir gözden diğerine geçer, bulaşıcıdır.

Doğrusu: Katarakt bir gözden diğer göze geçmez.

12 Yanlış: Katarakt tekrarlayabilir.

Doğrusu: Katarakt tekrarlayıcı değil. Bazen katarakt ameliyatından sonra, göz içine yerleştirilmiş olan merceğin arkasındaki zarda kesifleşme olabilir ve bu yanlış olarak ‘katarakt tekrarladı’ şeklinde bilinir.

13 Yanlış: Bebeklerdeki şaşılığı tedaviye gerek yoktur, zamanla kendiliğinden geçer.

Doğrusu: Bebeklerdeki bazı şaşılıklar çok ciddi olur ve hemen tedavisi gerekebilir. Tedavi gözlük veya ameliyat şeklinde olabilir. Bu tip şaşılıklar tedavi edilmediğinde ileriye dönük kalıcı görme kayıpları (göz tembelliği) gelişebilir.

14 Yanlış: Gözlükle şaşılık tedavi edilir ve bir daha gözlüğe gerek kalmaz.

Doğrusu: Göz kaymalarının çoğu gözlükle tedavi edilebilir. Ama şaşılık tedavi edildikten sonra genellikle gözlüğe devam etmek gerekir. Aksi takdirde şaşılık tekrarlayabileceği gibi görme bozuklukları da görülebilir.

15 Yanlış: Lazerle şaşılık tedavisi yapılır.

Doğrusu: Şaşılık cerrahisi göz kaslarına yapılan dikişli bir müdahale. Lazerle şaşılık ameliyatı yapılamaz.

16 Yanlış: ‘Göz tansiyonu ameliyatı olunca görmem netleşecek.’

Doğrusu: Bu ameliyatın amacı, ilaçlarla kontrol altına alınamayan göz tansiyonunu düşürmek. Ameliyattan sonra görme düzeyinde bir artış olmaz.

17 Yanlış: Gözlerim çok ağrıyor, göz tansiyonum yükselmiş olabilir.

Doğrusu: Göz tansiyonu çok az belirti veren bir hastalık. Birçok göz hastalığı ve vücudun diğer bölgelerindeki hastalıklar da göz ağrısına yol açabilir. Gözdeki ağrıların çok az bir kısmı göz tansiyonuna bağlı.

18 Yanlış: Fazla tuzlu yemek gözü bozar.

Doğrusu: Tuzlu yemek tansiyonun yükselmesine sebep olur ve bazı rahatsızlıklara yol açabilir. Ama göz sağlığı açısından herhangi bir etkisi yok.

19 Yanlış: Bol bol havuç yemek göze çok faydalı.

Doğrusu: Göz sağlığı açısından gerekli olan vitaminler çoğu sebze ve meyvede bolca bulunur. Dengeli beslenen bir kişi için bol havuç yemenin fazladan bir faydası yoktur.

20 Yanlış: ‘Gözyaşım kurudu galiba, ağlayamıyorum.’

Doğrusu: Ağlamak psikolojik bir olaydır ve ağlama ile gelen gözyaşı da refleks sonucudur. Gözyaşı kuruluğu kavramı vardır, ancak bunun ağlama ile ilişkisi yoktur.