Katı gıdaya başlangıç sürecini iştah ve doyma odağından yiyeceklerle yaşam boyu sürecek sağlıklı bir ilişki geliştirme odağına çekersek birçok annenin yaşadığı “yedi, yemedi” stresinden kurtulmak mümkün olabilir. Bu süreçle ilgili bazı ufak ipuçları ve yönlendirmeleri Hisar Intercontinental Hospital Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. İzlem Göçmen’e sordum... Göçmen’de diğer uzmanlar gibi eğer 4-6 ay arasında bebek yeterli kilo alıyorsa yalnız anne sütü ile beslenmeye devam edilip ek besinlere 6. aydan sonra başlamanın uygun olduğunu belirtiyor. Katı yiyeceklere başlamanın sadece bir beslenme olayı değil; aynı zamanda bebeğin, çiğnemek ve yeni yiyeceklere adaptasyonu ile ilgili bir durum olduğunu, bu dönemde verdiğimiz ek gıdaların anne sütünü tamamlayıcısı görev üstlendiklerinin altını çiziyor.

Ne yesin? Nasıl yesin?

Çocuğu değişik tatlara ve kıvamlara alıştıran, ileri yaşlar için kolay yeme alışkanlığı kazandıran, besleyici değeri yüksek besinlerle başlanır.

• Ek besinler kaşıkla veya bardakla az miktarlarda başlanarak verilir, daha sonra öğün haline getirilir (miktar olarak çeyrek çay bardağı ile başlanıp, 3-4 günde bir miktarı artırılır).

• Yeni deneyeceğiniz yiyeceklerin bebek aç iken alışık olduğu yiyeceklerden önce verilmesi bebeğin ek gıdayı daha rahat almasını sağlar.

• Yeni besinleri en az birer hafta aralıklarla bebeğin beslenme programına eklemek alerji takibi açısından daha uygun olur. n Yeni verilecek yiyeceklerin alerji yapıp yapmadığına dikkat edilerek, şüphelenilen gıda bebeğe verilmediği zaman belirtilerin geçip geçmediğini kontrol etmek gerekir.

• Küçük bebekler için özellikle alerji yapabilecek yiyecekler; yumurta beyazı, inek sütü, midye gibi deniz mahsulleri, fındık-fıstık gibi kuruyemişler ve çilektir. Özellikle de alerji öyküsü olan ailelerde bunlardan kaçınmaya dikkat etmek gerekir.

• Bebeğin hoşlanmadığı önemli yiyecekleri 2-3 haftalık aralarla zaman zaman tekrar vermeyi denemek gerekir.

• Bebeğe verilecek tüm yiyeceklerin temiz ve taze pişmiş olmasına dikkat edilmeli.

• Bebeğinize 1 yaşına kadar inek sütü vermeyin: (Şişe süt, kutu süt gibi pastörize diye adlandırılan sütlerin de inek sütü olduğunu unutmayınız.)

• Yağlı, tuzlu veya şekerli yiyecekler vermekten kaçının.

• Tost veya ekmek kabukları, bebek bisküvileri veya çeşitli meyve ve sebzeler, 8 ile 12 ay arasında kaşınan dişetleri için sıkça kullanılır.

• Bebeğinizi katı yiyeceklerle tek başına bırakmayın. Olası boğaza kaçma durumlarına karşı hep yanında olun.

Katı yiyeceklere başlamaya hazır olduğunu nasıl anlarız?

Katı yiyecekleri vermeden birkaç gün önce bebeğinizin masada sizinle beraber rahat etmesini sağlayın. Onu kucağınızda tutun, yakınınızda sallanan bir bebek sandalyesine yerleştirin ya da yüksek bir sandalyeye oturtun. Bu bebeğinize yemek zamanının özel olduğunu anlatacaktır. Bebeğinizi ilk kez kaşıkla besleyeceğiniz ilk girişiminiz için, gün içinde bebeğinizin keyfinin yerinde olduğu bir zamanı seçin, uykusunu almış ve normal derecede aç olsun. Çok aç bir bebek bu tip kaşık dolusu yiyeceklere sabır göstermeyebilir. Bebeğinizin sakin sakin yemek yemeye en çok istekli olduğu zamanı deneyebilirsiniz. Günün sizin için de en uygun zamanını seçin. Belki sessiz bir hafta sonu sabahı en iyisi olacaktır, böylece iş öncesi ya da sonrasında yenilecek koşuşturma halinde bir yemek için endişelenmeniz gerekmeyecektir. Eğer bebeğinizi emziriyorsanız, gün içinde sütünüzün en düşük seviyede olduğunu hissettiğiniz bir anı seçin. Bebeğinizin giysilerini geniş ve yıkanabilir bir önlükle örtün. Bebeğinizin nazik dişetlerini korumak için plastik ve bebeklere özel bir kaşık kullanın. Bebeğiniz ilk tadımda kaşığı diliyle hemen dışarı çıkarırsa şaşırmayın. Bu doğal bir reflekstir. Sonunda bebeğiniz dışarı çıkardığından fazlasını yutmaya başlayacaktır. Günde bir öğün bebeğinize katı yiyecek verin, bu düzeni birkaç gün boyunca devam ettirin. Ta ki bebeğiniz birkaç kaşık dolusu yiyene kadar. Ondan sonra yavaş yavaş çeşitleri artırın.

Anne sütü ve katı gıda birlikteliği

Dünya Sağlık Örgütü bebeklerin ilk 6 ay yalnızca anne sütüyle, sonraki 1.5 yıl da katı gıdanın yanı sıra anne sütüyle beslenmesini öneriyor... Anne sütü desteği katı gıdalara geçişte hem destek hem de köstek olabiliyor... Şöyle ki: 6. aydan sonra katı gıdaya başlayan bir yandan da yeterli miktarda anne sütü alan bebeklerin anneleri bebeğin ihtiyacı olan besini sütten aldığını düşünerek yedi yemedi derdinden azade olabilirler. Bebeğin gıdayla olan ilişkisi tatları öğrenme, alışma minvalinde algılanabilir 1.5 yaşına kadar... Bu rahatlatıcı kısmı. Zor kısmı ise bebekler ve küçük çocuklar zaman zaman anne sütünü her türlü katı gıdaya tercih edebilir ve bu yüzden gıdaları reddetme yoluna girebilirler... Şahit olduğum bu çeşit vakalar ancak sütten kesildikten sonra doğru düzgün yemek yemeye başladılar... Yine de rahat olmak lazım... Ülkemizde çok şükür açlıktan ölen bebek yok; aksine obezite zamanın en önemli sağlık sorunlarından biri... Yani şimdi yemese de nasıl olsa yiyecek...

Ek gıdaya geçiş ipuçları

• Sebzeleri buharda pişirirseniz hem besin değerlerini korur hem de yumuşamış olurlar.
• Tuz ya da şeker eklemeyin.
• Yağda kızartmaktan kaçının.
• Dikkatle hazırladığınız yemekleri ziyan etmemek için küçük porsiyonlara bölün.
• Katı gıdaların verilmeye başlandığı dönemde bebekler dilleri ile besinleri itebilir. İstem dışı yapılan bu hareket genellikle 6-7 aydan sonra düzelir. Bu gibi durumlarda bebeğin ek gıdaları sevmediği düşünülmemeli ve beslenmeden vazgeçilmemeli.

Kontrolü bebeğe bırakmak

Uzay’ın doğduğu ilke sene beni kurtaran birkaç tane kitap vardı. Bunlardan biri hiç şüphesiz “Baby Led Weaning”di. Katı gıdaya geçişte pek duyulmadık bir yöntem olan “kontrolü bebeğe bırakın” düsturunu öneriyordu bu kitap. “Sebzeleri ezmeyin, oldukları gibi eline verin; merak etmeyin boğulmaz, onun refleksleri buna göre ayarlı” diyordu... Bunları okudum ve bu fikre sarıldım. Sebze püreleri, muhallebiler ve bilumum ezilmiş yiyecek bizim eve hiç uğramadı. Evet, ilk başlarda epeyce pistik. Uzay’ın önüne yiyecekleri koymadan önce mama sandalyesinin altına bir örtü seriyordum örtü ve örtünün dışında kalan yerler duvarlar ve Uzay’ın üstü başı her yer yemek oluyordu. Bu pislik devresi 6 ay kadar sürdü. Ve bitti. Sonuç 1.5 yaşından itibaren yemeklerini kendi kendine yiyen; yemek seçme derdi olmayan bir çocuk ve bunun rahatlığını yaşayan bir anne oldu. Baby Led Weaning geçen sene Gün Yayıncılık tarafından “O tabak bitecek mi?” adıyla Türkçeleştirildi.

Yazı: Damla Çeliktaban