Çamlıca Çocuk Akademi ve Yıldız Teknik Üniversitesi işbirliği ile düzenlenen Etkili Öğretmen Etkili Çocuk konulu I. Okul Öncesi Eğitim Sempozyumu’nda konuşan Prof. Dr. Haluk Yavuzer, çocuğun oyun sayesinde özgür olduğu, iç dünyasını yalın ve doğal bir biçimde kendiliğinden dile getirdiğini belirtiyor. Oyunun eğitici, gelişim, teşhisi ve terapatik (tedavi edici) olmak üzere dört önemli değerinin bulunduğunu vurgulayan Prof. Dr. Yavuzer, çocuk ve oyun hakkında şu bilgileri verdi:

Oyun doğumla başlar

Bebeğin doğduğu andan itibaren oyun oynamaya başladığını öncelikle bilmenizi istiyorum. El parmakları, ayak parmakları, annesinin memesi onun için oyun ve ilk oyuncaklarıdır. Daha sonra biberon, emzik giriyor. Görme alanında beşiğinde yatarken hareket eden belli bir objeyi izliyor. Hele hele insanla nesnelerin farkedildiği üçüncü aydan itibaren belirgin görülüyor.

Çocuğuyla oyun oynamayan anneler var

Sonucu düşünülmeden zevk almak amacıyla geliştirilen etkinliktir oyun. Aslında oyun gerçek dünyayla hayal dünyası arasındaki köprüdür. Çocuğuyla oyun oynaması konusunda bile benimle pazarlık eden anne çok. Bir anne telefon ediyor, ‘Hocam bakıcısına anne diyor bana demiyor, ne yapabilirim? Çok kızıyorum bakıcısına.’ Kızmanıza gerek yok dedim. Siz bakıcısının yaptıklarını yapabilecek misiniz sabırla? Birlikte yemek yedirebilecek misiniz, oyun oynayabilecek misiniz keyifle? Uykuya birlikte gidecek misiniz? Banyosunu yaptıracak mısınız? Birkaç ay sonra telefon geldi; ‘Hocam bana anne demeye başladı.’ Bu arada annenin sevgiyle çocuğa yaklaşıyor olması güvenli bağlanmanın temelini oluşturuyor. İhtiyaçlarının ağlama yoluyla anneye iletilmesi durumunda kodu doğru çözen; ağrı mı, açlık mı, sohbet mi ağlama türünü belirleyen annenin o ihtiyacı karşılaması yeni doğanın anneye güvenmesini ve güvenli bağlanmanın temelini oluşturuyor. Güvenli bağlanan çocuk ana okuluna başladığı zaman insanlar arası ilişkilerde olumlu işbirliğine açık, oyun kuran pozitif bir çocuk oluyor. Güvensiz bağlanma yani istismar ve ihmal durumunda, yani çocuğu bakıcıya bırakan annenin durumunda, yani çocuğun doğru kodunu çözemeyen ve ihtiyacını karşılayamayan anne durumunda çocuk insanlar arası ilişki açısından şanssız oluyor. Anaokulunda doyumlu, huzurlu işbirliğine yatkın bir sosyal gelişim göstermiyor.

Çocuğunuzun çocuk olduğunu unutmayın!

Çocuk oyun yoluyla kendini tanımayı öğrenir

Çocuk arkadaşlarıyla oynarken ben ve başkası kavramlarının bilincine varır. Kendi artılarını eksilerini, arkadaşının artılarını ve eksilerini görür. Oyun çocuğun birikmiş enerjisinin toplumsal yolla boşaltmasına fırsat kazandırır ve duygusal bir doyum sağlar.

Oyun kuralanını öğrenen çocuk ahlak kuralını öğrenir

Oyun çocuğun kas sistemini geliştiriyor. Bedensel gelişimi sağlıyor. Arkadaşlarıyla oynama ortamında işbirliğini sağlıyor ve kuralları öğretiyor. Dolayısıyla sosyal gelişimi sağlıyor. Renk sayı boyut kavramlarının bilincine varıyor. Kurallı oyunda oyun kuralını öğrenen çocuk yarın ahlak kuralını öğreniyor. O halde oyunun bedensel ve sosyal gelişim değeri var. Oyunun eğitim değeri var.

Oyun tedavi edicidir

Oyun terepatik (tedavi edici) bir değere sahiptir. Oyuncaklarıyla oynarken dramatik oyunda çocuk, kıskandığı kardeşini boğar, kardeşi rolündeki bebeği boğar ya da seyahate gönderir. Reel hayatta yapamadığını fantezilerinde oyun ortamında yapar. Bunun adı arınmadır, duygusal arınmadır. Terapatik değerinin çok büyük olduğunu söylemeye çalışıyorum. En derin duygu ve düşüncelerine ifade olanağı buluyor çocuk. Böylelikle sorunlarını kendi başına çözebiliyor.

Doğal oyun malzemesi kullanın

Özellikle vurgu yapıyorum doğal oyun malzemesi son derece önemlidir. Su, kum, kil... Aşırı hareketli çocuk suyla oynarken rahatlıyor. Sakinleşiyor. İçe dönük olan bir çocuk suyla oynarken normalleşiyor rahatlıyor. 2.5 yaşındaki torunumla onun oyuncak hayvanlarını birlikte yıkıyoruz. Çok keyifle oraya konsantre oluyor. Dikkatini yoğunlaştırabiliyor. Suyla hayvanları yıkarken dede de onun gibi çömelmiş durumda, bağdaş kurmuş durumda olmalı. Çocuğunuzla yüzyüze iletişim ve göz kontağı kurun. 3 aylık bebek tepeden gülümseyen anneye cevap verir gülümseyerek. Bunlar yüzyüze iletişimle mümkün. Su ve kumla oynarken göz el koordinasyonunun gelişmesi mümkün oluyor.

Çocuğunuzla iletişiminizi artıracak 10 aktivite

Sen oyun yaşını çoktan geçtin demeyin

Çocuğun iç dünyasındaki bastırılmış birtakım duyguların dışa vurulduğunu oyun ortamında görüyoruz. “Artık üniformalı oldu, önlük giydi benim çocuğum okula gidiyor oyun dönemi bitmiştir” yok! Ben 72 yaşındayım benim için hala oyun var. Dün koşuyorduk bugün yürüyoruz. Satranç da oyun, her şey oyun. Dolayısıyla okul oyunu engelleyen bir kurum değil tam tersi sistemli bir biçimde farklı oyunları sunan bir kurum.

Kız çocukları anaokulunda pantolon giymesin

Çocuk 3-5 yaş arasında cinsel gelişimle ilgili bilgi sahibi oluyor. Cinselliğinin bilincine varıyor. Bu nedenle ben anaokulunda kız çocuğa cinsel farkındalığı yaşatmak için kız çocuklarının pantolon giymesini istemiyorum.

Çocuk, okul öncesi eğitimde yaratıcılığını ortaya koyar

Anaokulu çocuğa bilgi kazandırmaktan çok onda var olan yeteneklerin gelişmesine sebep olur. Öğretmen onu tanıyarak gizli yetileri ortaya koymalıdır. Öğretmen öğretmekten çok bol malzemeyle oynamasını sağlamalıdır. Tek yöntem oyun. Çocuk merkezli eğitimden söz ediyorum, yaparak yaşayarak öğrenmeden söz ediyorum. Bu dönem çocuğu için insanların ve kavramların farkedilme ve anlaşılma yöntemi oyun. O halde tüm etkinlikler oyun yoluyla verilmelidir. Tek yöntem var oyun. Okul öncesi eğitim kurumu, en iyi örgütlenmiş oyun kurumudur. Okul öncesi öğretmeni gün boyu sekiz saat çocukla başbaşadır. En iyi oyun terapisi ortamındadır. Büyük bir şanstır bu. Hangi çocuğun tek başına oynadığını, hangi çocuğun arkadaşlarıyla oynadığını, hangisinin oyun kurduğunu, hangisinin oyun bozduğunu, hangisinin ortak ilgilerde buluştuğunu en iyi gören okul öncesi öğretmenleridir. O halde teşhisi değeri çocuğu tanıma açısından, onun kişilik özelliklerini bilmek açısından önemlidir. Milli Eğitim şuralarında yıllarca dile getirdiğim konu, okul öncesi eğitim her çocuğun ihtiyacıdır en az bir yıl. 3-6 yaş dönemi okul öncesi çocuğuna, en iyi örgütlenmiş oyun kurumunda ihtiyacı olan ortamı hazırlar. Okul öncesi eğitim ortamında çocuğun yaratıcılığını ortaya koyduğunu görüyoruz.

Her evlenen çocuk sahibi olmasın

Çocuk sahibi olmak isteyenler çocuk sahibi olsun. Her evlenen çocuk sahibi olmasın. Evlendikten sonra durup bir düşünün. Bu insan benim çocuğumun annesi ya da babası olmaya uygun ve layık bir insan mı ona göre çocuk sahibi olun. Rastgele evliliklerin üzerinde rastgele çocuklar hızla tırmanan boşanmaları getiriyor. Ardından hızla tırmanan sorunları getiriyor.

Çocuklarınıza iyi gelecek 20 yaratıcı aktivite

Tüm ebeveynlerin bildiği gibi çocukları bir aktivite ile meşgul edebilmek, konsantrasyonlarını sağlamak zorlu bir süreçtir. Bu 20 farklı uğraş sizin için kurtarıcı, onlar için hem öğretici hem eğlendirici olacak.

20

Renkli selo bantlar ile otopark alanı yaratabilir, arabalarıyla daha uzun bir süre oynamalarını sağlayabilirsiniz.

Duş perdesi belki de çocuğunuz için bir tuvale dönüşebilir?

Renkli oklarla çocuğunuza okçuluğu öğretebilirsiniz. Bu hem tehlikesi olmayan hem de oldukça eğlenceli bir aktivite.

Yere çizeceğiniz dart ile hedef atışlarında başarılı olmasını sağlayın. Bunun için ihtiyacınız olan tebeşir ve bir sünger.

Çocuğunuz kum ile oynamayı seviyorsa bunu öğretici bir şekle çevirin. Önüne koyacağınız şeker dolu bir kap ile ona harfleri ve sayıları öğretebilirsiniz.

Büyük bir leğen, bir hulahop, 2,5 litre sabun, 19 litre su ve köpüğünüzü daha kuvvetli yapmak için yarım litre gliserin kullanarak çocuklarınızı koca bir sabun baloncuğunun içinde eğlendirebilirsiniz.

Bir kavanozun içinde kendi ateşböceğinizi yapın.

Bir kalıp sabunu alıp mikrodalgaya bırakın. Bir süre sonra elinizde sabundan bir bulut olacak.

Babalarının tişörtlerini giydirerek bir kanepe minderi ile onları birer sumo güreşçisine çevirebilirsiniz.

Plastik tabaklardan yapacağınız tenis raketleriyle çocuğunuzun tenise alışmasını sağlayabilirsiniz. Üstelik evinizde hiçbir şeyin kırılma olanağı da yok.

Bir hol boyunca iplerle yapacağınız zorlu geçitler çocuğunuz için çözmesi gereken bir denklem olabilir. Sona geldiğinde ise kendini bir süper kahraman gibi hissedebilir.

Bir yere asacağınız su balonlarıyla çocuğunuzun içindeki beyzbolcuyu ortaya çıkarabilirsiniz. Ama sonra güzelce kurulamayı unutmayın!

Ona alacağınız beyaz bir tişörtle çocuğunuzun içindeki tasarımcıyı ortaya çıkarın.

Küçük süs hayvanınızı bir balonun içine koyun daha sonra balonunuzu su ve isterseniz bir miktar gıda boyası ile doldurun. Ve buzluğa koyup donmasını bekledikten sonra alıp balonu sıyırın. Ve büyük gözlüklerinizle arkeolojik bir keşfin tadını çıkarın.

Vantilatörünüzün pervanelerini renkli boyayarak çalıştırın ve bir gökkuşağı havası elde ettiğinizi çocuğunuzla beraber izleyin.

1 bardak yumuşatılmış tuzsuz tereyağı, 1 yemek kaşığı krema, yarım çay kaşığı vanilya, 6-7 bardak toz şeker ve isteğinize bağlı olarak kullanacağınız gıda boyasıyla çocuğunuzun kendi yaptığınız oyun hamurunuzla oynamasını izleyebilirsiniz.

Evinizin ortasında bir kamp havası yaratmak için ihtiyacınız olan bir çadır, bir kamp ateşi, ve kartondan odunlar. Bakarsınız çocuğunuz izci olur?

Huahop ve yatak çarşafı yardımı ile onlar için özel bir alan yaratabilirsiniz.

Eğer çocuğunuzu topraklar buluşturabilecek bir alanınız varsa ona biraz tohum vererek çocuğunuzu küçük bir bahçıvan yapabilirsiniz.

Yaz mevsiminde farklı meyve suları ile gökkuşağı renklerinden bir dondurma yapabilirsiniz.