Eline geçen oyuncak dahil her eşyayı fırlatan ve yere atan bir çocuğa sahipseniz, durumun zamanla baş edilmesi zor bir soruna dönüştüğünü bilirsiniz. Üstelik her çocuğun bu durumu yaşadığı bir çılgınlık dönemi oluyor ve bunu aşmak için ciddi bir sabra ihtiyaç duyabilirsiniz. Özellikle 18 ay - 2 yaş arasındaki çocukların atma oyunu daha büyük çocukların ise dikkat çekme ve iletişim kurmak için tercih ettiği karmaşık bir yol olan atma alışkanlığını REEM Nöroloji Merkezi'nden Nöroloji Uzmanı Dr. Mehmet Yavuz anlatıyor.

Çocuklar eline geçen her şeyi neden fırlatır?

Çocuklar dünyayı keşfetmek ve tanımak ister. Bunun içinse en kolay yolları eşyaları tanımaktan geçer. Bu bazen bir oyuncak bazense içi su dolu bir bardak olabilir. Çocuklar özellikle de 2 yaşından küçük olanlar, eşyaları alır, tutar, inceler ve atar. Bu, motor becerilerinin gelişmesi aşamasında her çocuğun yaptığı davranışlardır. Bu tarz davranışlar tehlikeli boyuta geldiklerinde ise aileler için endişe verici olabilir. Ancak ebeveynler şunu unutmamalıdır, çocuklar 2 yaşından önce sebep sonuç ilişkisi kuramazlar. Haliyle yaptıkları davranışların ne sonuçlar doğuracağını bilemezler. Bu durumda ebeveynler dikkatli olmalı ancak çocuklarının belli sınırlar dahilinde atma davranışı üzerinden deneyim kazanmalarına izin verilmelidir.

Atma davranışının arkasında öfke olabilir

Çocuklar her zaman istediklerinin olması konusunda oldukça inatçı olabilirler. Ancak bu alanı yaratan yine ebeveynlerin kendisidir. Siz çocuğunuz için ne kadar az özgür alan bırakırsanız ve her davranışa “Yapma, hayır” gibi yanıtlar verirseniz çocuğunuz o kadar öfkelenecek ve inatlaşacaktır. Bunun sonucunda ise havada uçuşan eşyaları görmek olası ihtimaller dahilindedir.” Hayır, sus, bağırma, ağlama” demeniz bu durumu besler ve çocuğunuzun tedirginliğini artırır. Oysa yapmanız gereken sabırlı olmak, inatlaşmamak ve onunla iletişime geçip anlamaya çalışmaktır.

"Evet Beyni" ile çocuğunuzdaki merak duygusunu nasıl kamçılarsınız?

Dikkat çekmek için masum bir taktik

Çocuğunuzun her şeyi fırlatma ve atma gibi bir davranışı varsa bu durum sizin çocuğunuzla olan yetersiz iletişiminiz de olabilir. Onun ihtiyaç duyduğu ilgi ve alakayı yeterli oranda sağlayamıyorsanız, çocuğunuz dikkatinizi çekmek için bu yola başvuruyor olabilir. Çünkü annem benimle ilgilenmiyor düşüncesine kapılan çocuk, ilgi odağı olmak için bir saksıyı devirebilir veya vitrine oyuncağını atabilir. Bu durumu aşmanın en kısa yolu ise yine iletişim kurmak ve beraber verimli zaman geçirmekten gelmektedir. Çocuğunuza vakit ayırmak her zaman öncelikleriniz arasında yer almalıdır.

Atma davranışını kontrol altına almak mümkün mü?

Yukarıda da belirttiğimiz gibi bu tip davranış biçimlerinin altında birçok sebep yatıyor olabilir. Bunun için;

• Öncelikle çocuğunuzun neden bu davranışı sergilediğini anlamaya çalışın. Amacı keşfetmek de olabilir, dikkat çekmek de…

• Attığı eşyalarla birine ya da bir nesneye zarar vermediği sürece cezalandırmayın. Bunun yerine atıp, atamayacağı eşyaların sınırını çizin.

• Yumuşak top gibi atılabilecek eşyalar için ayrı bir oyuncak kutusu yapın ve sadece bunları atabileceğini vurgulayın. Eğer bardağı atmaya kalkarsa hemen uyarın ve bardak yerine yumuşak topları atabileceğini söyleyin.

• Tepkileriniz konusunda dikkatli olun. Sürekli olumsuz cümleler sarf etmeyin. Ses tonunuz sert ve emir verir gibi olmasın. Bu noktadaki kuralınız; yıkıcı değil yapıcı olmak olmalı.

• Amacınız atma davranışı doğru yere yönlendirmek olduğundan fırlatma refleksi gösterdiğinde, iletişim yollarını deneyin. Yapacağı davranışın sonuçları görmesine izin verin. Ancak atmaya devam ederse attığı oyuncağı elinden alın ve böyle davranmazsa vereceğinizi söyleyin ve bu konuda kararlı olun.

Ebeveynlerin yaptığı 9 büyük hata

Çocuğunuz yaramazlık ya da asilik yaptığında, kendinizi kaybetmek yerine aşağıdaki genel disiplin hatalarına ve bunları nasıl onarabileceğinize bir göz atın.

9

Saygılı olmamak Evet, doğru okudunuz. Ebeveynler çocuklarının kendilerine saygılı olmasını isterler ama kendilerinin de çocuklarına aynı şekilde yaklaşması gerektiğini sıklıkla unuturlar. Yapılan en büyük disiplin hatalarından biri çocuklara bağırmak, kaba ve öfkeli bir ses tonuyla konuşmak ya da hakaret etmektir. Çocuklarınızdan saygı bekliyorsanız, siz de onlara saygılı olmayı öğrenmelisiniz. Çözüm: Bir aile bireyi ya da iş arkadaşınız ile sorun yaşadığınızda, sizinle nasıl konuşulmasını isteyeceğinizi düşünün. Çocuğunuz gözlerine bakarak ve gerekirse onun boyuna inerek, nazik (ama hala sağlam) ve saygılı bir şekilde eldeki sorunu tartışın. Ve ne kadar sinirli olursanız olun, sakin olmaya çalışın; bağırmaktan ve çocuğunuzu küçümsemekten kesinlikle kaçının.

Öfkeliyken disiplin etmeye çalışmak Alkol almak ve araba kullanmak ve sakinleşmeden sizi sinirlendiren birine mesaj atmak gibi asla bir araya gelmemesi gereken şeyler vardır. Öfkeliyken yapılmaması gerekenler arasında çocuklarınızı terbiye etmek de vardır. Yaptığı herhangi bir şey yüzünden ona kızgınken, muhtemelen bağırır ya da aslında söylememek istediğiniz ve sonradan pişman olacağınız bir şeyi ağzınızdan kaçırırsınız. Üstelik kötü bir gün geçirdiyseniz, öfkeniz daha da şiddetli olabilir ve tüm sinirinizi çocuğunuza yöneltebilirsiniz ki bu iki taraf için de yıkıcı sonuçlar doğurur.
Çözüm: Sakinleşmek ve çocuğunuzla sergilediği kötü davranış hakkında konuşmak için kendinize birkaç dakika (ya da ihtiyacınız varsa daha fazla) ayırın. Örneğin yürüyüşe çıkarak, çocuğunuzu ya da kendinizi ortamdan bir süreliğine uzaklaştırın. Kendiniz için aldığınız bu mola, durumu daha sakin bir zihinle değerlendirmeniz için de fırsat sağlayacaktır.

Tutarsız olmak Eğer çocuğunuza bir gün kızdığınız konuda diğer gün rahat davranırsanız, örneğin odasını toplamasıyla ilgili, çocuğunuz davranışınız gibi tutarsız bir mesaj alacaktır. Çocuklarınızın davranışlarını düzeltmenin en iyi yollarından biri ne beklendiğini hakkında onlara açık talimatlar vermektir. Çözüm: Çocuğunuza açık ve net talimatlar vermeli ve gerçekçi beklentilerde bulunmalısınız. Örneğin odası toplaması için haftanın belirli bir gününü belirleyin ve bunu yapmadığında kesinlikle bazı sonuçları olacağını bilsin. Aynı aksaklık için farklı derecelerde cezalandırmayın ve kuralların uygulanmasında sabit ve tutarlı olun.

Çok fazla konuşmak/açıklamak Çocuğunuzla yaptığı bir şeyin neden uygunsuz olduğu hakkında konuşmak iyidir ama çok fazla ayrıntıya girmek aklını daha çok karıştırabilir. Çocuklar, hatta okul çağındaki dikkatli çocuklar bile, çok fazla detaya girildiğinde izi kaybedebilir. Çözüm: Mümkün olduğunca temel ve basit ifadeler kullanın. Yaşı ilerlemiş çocuklarla neyin yanlış gittiğini ve daha iyi tercihler yapılsaydı potansiyel senaryoları tartışabilirsiniz. Ama özellikle küçük çocuklarla, sadece durumu açıklayan ve davranışının neden yanlış olduğunu belirten bir konuşma yapmalısınız.

Negatif olmak 'Yapma' ya da 'hayır'lar duymak kimse için eğlenceli değildir, özellikle de çocuklar için. Ne yapması gerektiğini anlatmak yerine sürekli yapmaması gereken şeylerden bahsetmeniz negatif bir ortam yaratacaktır. Çözüm: Daha iyi neler yapılabilir konusunda konuşarak daha olumlu bir bakış açısıyla yaklaşın.

Disipline etmenin cezalandırmak olduğunu düşünmek
Disiplin, sağlam kurallar ve sınırlar belirlemeye dayanır; cezalandırmaya değil. Birincil hedef çocukların kendi tavırlarını düzenlemeyi öğrenmesidir, böylece zaten cezalandırılmalarına gerek kalmaz. Çözüm: Bir çocuğu terbiye ettiğinizde, kendisi için iyi seçimler yapmasını ve pozitif olana yönelmesini sağlamalısınız. Bunu doğru şekilde yaparsanız, ilerde onun da kendi çocuklarını terbiye ederken pozitif bir ebeveyn olmasını sağlarınız.

Öğütlerinizi uygulamamak Çocuklarınıza yalan söylememesi gerektiğini öğretmeye çalışırken, siz yalan söylemekten kaçınmazsanız, sizi ne kadar ciddiye alacaklarını düşünüyorsunuz? Ya da kendiniz çocuklarınıza bağırırken, onların birbirleri ile sağlıklı ve hoş bir iletişim kurmasını söylerseniz... Örnekler çoğaltılabilir, unutmamanız gereken ise çocuğunuzun her hareketinizi yakından takip ediyor ve örnek alıyor olduğudur. Çözüm: Çocuğunuz için kurmaya çalıştığınız düzeni her şeyden önce kendiniz yaşamaya çalışın. Ve zaman zaman kendi kurallarınızdan birini kırmak zorunda kalırsanız, neden bu şekilde davrandığınızı ve bunun neden bir istisna olduğunu anlatmalısınız. Nasıl daha iyi idare edebileceğinizi itiraf etmeli ve bir dahaki sefere neleri daha değişik yapabileceğinizi beraber gözden geçirmelisiniz.

Uygun disiplin tekniğini kullanmamak Söz konusu disiplin olduğunda, bir tek geçerli yöntem yoktur. Hatta her çocuğunuz için ayrı bir yolda yürümek zorunda bile kalabilirsiniz. Belli bir yaklaşıma tekrar tekrar uyum sağlamaya çalışmak yerine, işe yarayanı bulmak için denemeye devam etmekten çekinmeyin. Çözüm: Çocukların da yetişkinler gibi, kendi kişilikleri, mizaç ve tuhaflıkları olduğunu unutmayın. Bu yüzden uzmanlar tarafından sunulan alternatif disiplin tekniklerini öğrenip, uygulamaya ve çocuğunuza en uygun olanı bulmaya çalışmalısınız.

Hiç disiplin uygulamamak Çocukları disipline etme zorunluluğunun en büyük nedeni, net sınırlar ve rehberlik ile yetiştirilen çocukların daha mutlu ve otokontrol sahibi yetişkinler olduğu gerçeğidir. Bu yüzden disiplin edilmediklerinde, etkileri barizdir ve çoğu durumda, oldukça felakettir: Bencil olurlar, kendi hayatlarını düzenleyemezler ve mutsuzdurlar. Çözüm: Çocuğunuzu disipline edin; kurallar ve sınırlamalar koyun.