Çocuğunuz okula hala alışamadı mı?

Psikoloji İstanbul'dan Uzm. Psikolog Özge Altan Aytun okula adaptasyon hakkında bilgiler verdi.

Okul açılmadan önce yaşadığı sendrom devam mı ediyor? Bunun nedenlerinden biri aile olarak aşırı korumacılığınız olabilir ya da okulda arkadaşları arasında yaşadığı bir problemden kaynaklanıyor olabilir. Bunları yaşamamak, okula devamlılığı dolayısıyla okul başarısını artırabilmek için bizlerin görevi çocuğumuz okula gitmeden önce ve geldikten sonra nasıl davranmamız gerektiğini iyi bilmektir. Böylelikle onlar için yeterince zor olan bu süreçte yanlarında olduğumuzu göstermemiz açısından önemlidir.

"Çocukların okula adaptasyon sorunu yaşamalarının nedenleri arasında ailelerinin aşırı koruyuculuğu var"

Çocuklar okula başlarken hayatlarında yepyeni bir döneme adım atıyorlar. Bebeklik, erken çocukluk dönemi ve okul öncesi derken okul çağı ile beraber kişilik gelişimlerini tamamlayacakları ve yeteneklerini geliştirecekleri en uzun döneme giriyorlar. Bu dönemde çocuğun kendine güveni ve bağımsızlığı artacaktır. Çocuk bu dönemde ailesine olan bağlılığını sürdürürken bağımlılığını azaltacak, dış dünyaya olan ilgisini arttırarak arkadaşlarını ve öğretmenlerini hayatında çok önemli bir yere koyacaktır.

Bir süredir yapılan bir uygulama ile ilkokula başlayacaklar 1 ya da 2 hafta öncesinden okula başlayarak okula uyum ve adaptasyon sürecine başlıyorlar. Bu süreçte çocuklardan bazıları okula kolayca adapte olurken bazıları bir süre adapte olmakta güçlük çekiyor. Çocukların bu süreçte zorlanmalarının çeşitli nedenleri bulunuyor. Sıklıkla okul korkusu adı ile anılan bu durumun, ailenin ve okulun alacağı bazı önlemler ile önüne geçmek mümkün.

Araştırmalar, okul adaptasyon sürecinde zorluk yaşayan çocukların ailelerinin özellikle annelerinin aşırı koruyucu ebeveyn özellikleri taşıdığı, farkında olmadan çocuğun bağımlı davranışlarını destekler şekilde davrandığı, çocuğuna bir şey olacağı konusunda yoğun kaygı yaşadığı ve bu nedenle çocuğunun kendisinden uzaklaşmasına imkan vermediği ve çocuğun kendisinin yokluğunda anne babasına bir şey olacağı konusunda endişelenmesi gibi nedenler olduğunu gösteriyor. Çocuğun sınıfta kendisini rahat ve güvenli hissetmemesi, aşırı otoriter bir öğretmen ve çocuğun öğretmeni ile yakınlık kuramaması, öğretmeninden korkması, okulda çok katı disiplin kurallarının olması gibi daha çok okulla ilgili durumlar da çocuğun kolay adapte olmasını engelliyor. Bunun yanı sıra arkadaş ortamlarının hızla kurulması ve çocuğun hemen arkadaş edinememesi, kendini dışlanmış hissetmesi, arkadaşları ile problem yaşaması da çocuğun okula uyumunu azaltan bir durum olarak karşısına çıkıyor.

Çocuklar bu durumları yaşadıklarında gösterdikleri ilk ve en genel tepki "okula gitmeyi istemiyorum" oluyor. Çünkü öncesinde okula başlamak için zihinsel ve fiziksel hazırlıklarını tamamlamış olsalar bile kendilerini çok güvenli bir ortamda hissetmiyorlar. Okula gitmek istemediğini açıkça belirten çocukların yanı sıra okula giderken ağlama, sabah uyandığında mide bulantıları, karın ağrısı, baş ağrısı, uykusuzluk, alınganlık ve sinirlilik gibi pek çok sıkıntı yaşayabiliyorlar.

Okula gitmeden önce ve okuldan geldikten sonra ailelere düşen görevler...

Peki, bu süreçle karşılaşan anne-babalar neler yapmalı? Çocuğunuz okula gitmeye hazırlanırken ve okuldan döndüğünde bazı önlemler alarak bu süreci aşabilirsiniz. Eğer siz bütün bu önlemleri aldıktan ve bir süre geçtikten sonra çocuğunuz hala okula adapte olmakta güçlük çekiyorsa mutlaka bir uzmana başvurun.

Çocuğunuz okula gitmeye hazırlanırken:

• Çocuğunuzun sıkıntısının neden kaynaklandığını anlamaya çalışın. Sizden mi ayrılmak istemiyor yoksa okul ile ilgili bir derdi mi var? Eğer okulla ilgili bir derdi varsa bu konuda ona destek olun ve problemi çözmeye çalışın.
• Çocuğunuzun mutlaka okula gitmesini sağlayın, çocuğun okula gitmesi konusunda tüm aile fertleri olarak kararlı olun ve bu kararlı tavrı ona hissettirin.
• Çocuğunuz okul için hazırlanırken çocuğunuzun normalde yapmaktan çok hoşlandığı ve yarım bırakmak istemeyeceği etkinlikleri yapmak çocuğunuzun okula gitmek için evden çıkmasını zorlaştıracaktır, bunları yapmaktan kaçının.
• Vedalaşmaları çabuk yapın, kısa tutun.
• Eğer okula gitmeyi kesinlikle reddeder ve gitmezse, çocuğunuzu okula gitmediği için cezalandırmayın ve suçlamayın.

Çocuğunuz okuldan geldiğinde:

• Çocuğunuzun endişeleri ve sıkıntıları konusunda onunla konuşun, olumsuz duygularını rahatça ifade etmesini sağlayın.
• Çocuğunuza yaşadığı durumun geçici olabileceğini, kendisiyle aynı durumda olan başka çocuklar olduğunu söyleyin.
• Onunla okulun gerekliliği konusunda konuşun, okulun amaçlarını, neden okula gitmesi gerektiğini, okula gitmezse yapılan çalışmalarda geri kalacağını açıklayın.
• Çocuğunuza okulun güzel yanlarını anlatarak okulu onun için cazip hale getirin.
• Okula gitmenin avantajları hakkında konuşun, okulda yeni arkadaşlar edineceğini, arkadaşları ile keyifli vakit geçireceğini anlatın.
• Okula gitme ile ilgili küçük bir çocuk öyküsü okumak çocuğunuza iyi gelebilir. Küçük bir çocuğun okul deneyimlerini öğrenmek çocuğunuzu yüreklendirir.
• Kendi çocukluğunuzda okula ilk başladığınızda yaşadığınız kaygıları ve okulla ilgili güzel deneyimlerinizi paylaşın.
• Çocuğunuzun okul hakkında anlattığı olumlu şeylere odaklanın.
• Çocuğunuz okula gidemediği durumlarda ( hastalık vb. ) evde okula alternatif eğlenceli bir ortam yaratmaktan kaçının.
• Son olarak çocuğunuz okulda yaşadığı bir sorun nedeniyle okula gitmek istemeyebilir, mutlaka çocuğunuzun öğretmeni ile işbirliği içinde olun.