Yaz tatilinin ardından başlayan yeni eğitim - öğretim yılı, öğrenciler kadar veliler için de heyecanlı ve bazen de kaygı verici bir süreçtir. Özellikle kreşe, ilkokula yeni başlayan çocuklarda okul fobisi, ayrılık kaygısı ve adaptasyon sorunları sık görülebilir. Uzmanlar, okula uyum sürecinin sağlıklı yönetilmesinde ailelerin yaklaşımının büyük rol oynadığına dikkat çekiyor.

1. Rutin oluşturun

Bu süreci kolaylaştırmak için düzenli bir rutin oluşturun. Okul başlamadan 1 - 2 hafta önce yatma ve uyanma saatlerini yavaş yavaş yeni düzene uyarlayın. Sabahları kahvaltı, giyinme gibi aktiviteleri içeren öngörülebilir bir düzen, özellikle değişim dönemlerinde çocuklara güvenlik ve istikrar duygusu verir. Çocuğunuzla birlikte görsel bir günlük plan hazırlayabilir, yaz boyunca aile etkinlikleriyle bunu deneme amaçlı kullanabilirsiniz.

2. Açık iletişim kurun

Çocuğunuzla hisleri hakkında açıkça konuşun. Onlara neyin heyecan verici, neyin endişe verici olduğunu sorun. Duygularını onaylamak ve onları rahatlatmak kaygıyı azaltabilir. Karışık duygular yaşamanın normal olduğunu ve yanında olduğunuzu bilmek çocuğunuz için önemlidir. Düzenli sohbetler ruh halini takip etmenizi kolaylaştırır.

3. Yeni deneyimlere hazırlayın

Çocuğunuz okula yeni başlayacaksa, önceden birlikte okulu ziyaret etmek, öğretmenleriyle tanışmak ve sınıf ortamını görmek uyum sürecini kolaylaştırır. Koridorları, sınıfları ve oyun alanlarını gezmek, çocuğun okulun nasıl bir yer olduğunu somut olarak deneyimlemesini sağlar. Ne ile karşılaşacağını bilmek, belirsizliği azaltır ve ilk günü daha az göz korkutucu hale getirir. Ayrıca derslerde neler yapılacağı, hangi kuralların olacağı ve günün nasıl geçeceği hakkında önceden konuşmak çocuğa güven verir. “Sabah derse gireceksin, oyun oynayacaksın, öğle arasında yemek yiyeceksin” gibi basit açıklamalar, onun zihninde günün nasıl ilerleyeceğini canlandırmasına yardımcı olur.

Okula başlamadan önce benzer deneyimler yaşatmak da faydalı olabilir. Örneğin kısa süreli kurslara katılmak, oyun gruplarına dahil olmak veya arkadaşlarıyla etkinliklere gitmek, çocuğun yeni ortamlara daha kolay uyum sağlamasına katkıda bulunur. Bu tür küçük adımlar, okula başlama sürecini daha tanıdık ve güvenli bir deneyime dönüştürür.

4. Sosyal bağları teşvik edin

Sosyal bağlantılar, stresle başa çıkmada güçlü bir destek kaynağıdır. Okul başlamadan önce oyun randevuları veya çevrim içi buluşmalar ayarlayarak arkadaşlık bağlarını canlandırın. Yeni okula başlayan çocuklar için ailelerin diğer velilerle tanışabileceği dernekler veya topluluk gruplarına katılmak faydalı olabilir.

5. Kademeli ayrılık uygulayın

Okula yeni başlayan çocukların en sık yaşadığı zorluklardan biri, anne-babadan ayrılma kaygısıdır. Özellikle küçük yaş grubunda velilerin sınıf kapısında ya da okul bahçesinde uzun süre beklemesi, çocuğun bağımlılık duygusunu artırarak süreci zorlaştırabilir. Bu nedenle vedalaşma anı, uyum sürecinde kritik bir öneme sahiptir.

Ailelerin, vedalaşmayı kısa ve net bir şekilde yapması, çocuğa hem güven verir hem de ayrılığı daha kolay kabullenmesini sağlar. “Ben birazdan seni almaya geleceğim, öğretmenin yanında çok güzel vakit geçireceksin” gibi sakin ve açıklayıcı cümleler, çocuğun kaygısını azaltır. Ayrıca ayrılık sürecini kademeli olarak uygulamak da faydalıdır. İlk günlerde çocuk daha kısa süre okulda kalabilir; zamanla bu süre uzatılarak tam gün düzenine geçilebilir. Böylece çocuk, okul ortamına alışırken aynı zamanda ebeveyninden ayrı kalmayı da öğrenir. Velilerin en çok yaptığı hatalardan biri ise gizlice uzaklaşmaktır. Çocuk fark ettiğinde güven duygusu zedelenebilir. Bunun yerine her seferinde tutarlı bir şekilde vedalaşmak, çocuğun okul deneyimini daha güvenli ve olumlu hale getirir.

6. Öğretmenle iş birliği yapın

Öğretmen – veli iletişimi, çocuğun ihtiyaçlarını ve gelişimini daha iyi anlamak açısından büyük önem taşır. Çocuğunuz hakkında öğretmene bilgi vermek, hem öğretmenin süreci daha bilinçli yönetmesini sağlar hem de çocuğun kendini daha güvende hissetmesine yardımcı olur. Özellikle çocuğun ilgi alanları, güçlü yönleri, zorlandığı konular ve özel hassasiyetleri hakkında paylaşımda bulunmak, öğretmenin ona daha uygun bir yaklaşım geliştirmesine destek olur. Ayrıca öğretmenle düzenli aralıklarla görüşmek, çocuğun okulda yaşadığı deneyimler hakkında fikir sahibi olmanızı sağlar. Böylece evde verilen destek ile okulda izlenen yaklaşım birbirini tamamlar. Bu iş birliği sayesinde çocuk, hem evde hem de okulda aynı yönde teşvik edildiğini görerek daha hızlı uyum sağlar. Öğretmenle iletişimde açık, samimi ve yapıcı bir dil kullanmak da önemlidir. Sorunlar karşısında birlikte çözüm üretmek, çocuğun eğitim yolculuğunu daha sağlıklı ve güvenli bir hale getirir. Unutmayın, okul sadece çocuğun değil, aynı zamanda aile ve öğretmenin de ortak paylaştığı bir süreçtir.

7. Sağlıklı uyku alışkanlıklarını destekleyin

Bir çalışmaya göre, yeterince uyumayan çocuklarda ruh sağlığı ve davranış sorunları daha fazla görülmektedir. Yetersiz uyku; stres, depresyon, kaygı ve saldırgan davranışlarla da ilişkilidir. Uyku düzeni için:

• Elektronik cihazları yatmadan 1 saat önce bırakmak,
• Yatmadan hemen önce egzersiz yapmaktan kaçınmak,
• Kitap okuyarak gevşemek önerilir.
• Uyku hikâyeleri de çocukların daha hızlı uykuya dalmasına yardımcı olabilir.

8. Sabırlı olun

Uyum sürecinin her çocukta farklı ilerleyebileceğini unutmamak gerekir. Bazı çocuklar birkaç gün içinde yeni ortama alışabilirken, bazıları için bu süreç haftalar, hatta bazen aylar sürebilir. Bu noktada en önemli unsur, ebeveynlerin sabırlı ve anlayışlı yaklaşımıdır. Çocuğu acele ettirmek ya da başka çocuklarla kıyaslamak, kaygısını artırabilir. Bunun yerine küçük adımlarını fark etmek ve takdir etmek daha motive edici olur. Uyum sürecinde iniş çıkışların normal olduğu da akılda tutulmalıdır. İlk günlerde istekli giden bir çocuk sonradan zorlanabilir ya da tersi olabilir. Bu dalgalanmalar, sürecin doğal bir parçasıdır. Velilerin sakin kalması, çocuğun güven duygusunu korumasına yardımcı olur.

Unutmayın, her çocuğun uyum hızı farklıdır ve bu hız onun kişisel gelişim yolculuğunun bir parçasıdır. Ebeveynlerin sabırlı, destekleyici ve kararlı tavrı, okula uyumun en önemli anahtarlarından biridir.

Kaynak: "9 Tips for Supporting Children During the Back-to-School Transition". Şuradan alındı: https://health.calm.com/resources/blog/9-tips-for-supporting-children-during-the-back-to-school-transition/.