Emzirme ürünleri piyasasında son zamanlarda yeni çıkmış olan “Vakumlu silikon el pompasını” mutlaka görmüşsünüzdür. Bu pompa gerçekten çok akıllı bir şekilde icat edilmiştir; hafif, kolay temizlenen ve pratik... Bütün emzirme aksesuarlarında olduğu gibi bu pompanın da artıları ve eksikleri var. Hiçbir aksesuar herkese veya her zaman uygun olmaz. Lütfen aklınızda tutun; ürünler hakkında yapılan bilgilendirmeler çoğu zaman doğrudan reklam veya sponsorlu post, yani iş birliğinden dolayı sonuçta... reklamdır! Onlarca anneyi dinleyip, ürün inceleyip, yabancı kaynaklara baktıktan sonra sizlere bağımsız bilgi vermek istedik; umarız bilinçli kullanmanız için bu yazı size yardımcı olur.

Sızan süt

Yeni doğum yapmış çoğu annede bebeği emzirirken öteki memeden kendiliğinden süt akması görülür. Bu olay tamamen normal bir reflekstir. Bebek emmeye başladığında annenin beynine bir sinyal gider ve beyin memeye “süt ver” emri verir. Bebeğin emmeye başlaması bile gerekmeyebilir. Belki de bebeğiniz memeyi aradığında veya ağlamaya başladığında da aynı refleksin tetiklendiği görürsünüz hatta başka bir bebeği duymak bile süt inme refleksini tetikleyebilir. Merak etmeyin, bu olay tüm emzirme döneminde sürmeyecek. Memeden kendiliğinden süt akması durumu kadından kadına değişse de genelde bebeğin kırkı çıktıktan sonra, süt üretiminiz oturduğunda sütünüz pek kendiliğinden sızmaz ve göğüs pedlerden uzak kalabileceğiniz günler gelir.

Bebeği emzirirken öteki memeden süt akmasını gören anne genelde “sütüm var” diye sevinir. Anneler genellikle “ziyan olur” diye spontane olarak üzülmez. Emzirirken öteki tarafta akan süt bebeğin burnunu, gözlerini, yüzünü ve annenin meme uçlarını silmek için kullanılabilir. Anne sütünün antibakteriyel özelliği kanıtlanmıştır. Cilde zarar verebilecek ıslak mendil ve sabunları kullanmak yerine anne sütünü kullanabilirsiniz.

Süt toplayıcı mı süt pompası mı?

Vakumlu silikon el pompası, aslında ne süt toplayıcı ne de süt pompası değildir. Bu ürünün vakum etkisi ayarlanabilir. Pompanızı, ağzını kavrayarak ve pompa içinde bulunan havayı çıkarıp (elle sıkıştırarak) memenizde yerleştirdiğinizde vakum etkisi güçlü olur. Yumuşak hafif vakum gücüyle kullanıyorsanız da vakum etkisi vardır, vakum etkisi ile süt salgılanması tetiklenir. Memenizin altına bir bardak tutarsanız ona “süt toplayıcı” diyebilirsiniz ama vakum uygulanan bu aksesuarlara “süt toplayıcı” demek doğru değildir. Verimli de sağmadığı için bu aparat gerçek süt sağma makinesi yerine geçmez. Gerçek anlamda süt sağmanız gerekiyorsa, örneğin bebeğinizden ayrı kalırsanız veya bebeğiniz emmiyorsa, vakumlu silikon pompa kullanmanız önerilmez. İlk 6 hafta, yani bebeğinizin kırkı çıkana kadar, bebeğiniz sağlıklı gelişiyorsa ve emzirmede sıkıntınız yoksa süt sağmak ve gereksizce pompa kullanımı önerilmez. Bu konudaki birkaç riski anlatalım.

Gereksiz sağımın riskleri

Söz konusu olabilecek riskler şunlardır;

Fazla süt

Hiperlaktasyon yani fazla süt üretimi hiç hoş olmayan bir durumdur. Tıkanmış kanallar, mastit, aylarca süt sızması gibi rahatsızlıklara neden olur. Bebeğiniz için de fazla ve tazyikli süt ciddi sorun yaratır. Gereksizce vakumlu silikon el pompası kullanan annelerin süt üretimi fazlasıyla tetiklenmiş olabilir ve sonuç olarak bebekleri memede boğulmuş ve meme ile kavga ediyor gibi davranabilir, bebek memedeyken huysuzluk görülebilir. Unutmayın, sütünüzün miktarı arz talep kuralına göre ayarlanır. Bize gelen anneleri dinleyince birçok emzirme danışmanları gibi bu vakumlu pompaların fazla süt, hiperlaktasyon ve tazyikli süt nedeni olabileceğini düşünüyoruz. Özel bedeniniz, özel bebeğiniz için yeterince süt üretmek için tasarlanmıştır. Yetersiz süt üretimi tespit edilmiş bir sorununuz varsa o zaman süt sağmak süt arttırmak stratejilerden biri olabilir ama her şey yolundayken ekstra süt sağmak gereksizdir.

Meme reddi - Biberona alışma

Tazyikli süt gelişi bebeğin meme reddine sebep olabilir. Emmeye çalıştıklarında akışla başa çıkamadığı için bebekler ya memeyi iterler ya da vücutlarını yay gibi bükerek emmeyi reddederler. Bu durumdaki anneler bu kadar güçlü reddetme durumlarında çoğu zaman derin üzüntü ve çaresizlik hissederler. İçeride süt var, bilirler ama bebekleri alamıyordur. Sonrasında sütü alamayan bebek memedeki sütün azalmasına sebep olur ve anne kendini yeniden bir kısır döngü içinde bulur. Konuştuğumuz birçok anne, vakum pompadan elde edilen sütü takviye olarak veriyor. Çoğu zaman, kilo alımı iyi olsa da bebeğin yetersiz emdiğini düşünüyorlar. Garanti olsun diye biberonla, pompayla toplanan süt vermek istiyorlar. Biberona alışan bebeklerde meme reddi riski daha yüksektir. Sağlıklı gelişen bir bebeğe ayrıca takviye yapmanın gereksiz olduğunu ve bunun meme reddine yol açabileceğini tekrardan vurgulayalım. Tüm anneler erken dönemde, bebeklerine ve bedenlerine güvenmek için destek ve bilgiye ihtiyaç duyar. Bilgi ve destek yetersiz olunca her ihtimale karşı, gereksiz sağma ve gereksiz takviye yaygın görülür.

Bebekte az kilo alımı

Bebeğin yaşı ne olursa olsun, bebek çoğu zaman bir emzirme seansında iki meme emer. Yeni doğan bebekler kolayca memede uykuya kalabilir. Süt canlı akıyorken bebekler daha uyanık daha aktif emer. Diyelim ki sol memenize bebeğinizi, sağ memenize de el pompanızı yerleştirdiniz. 20 dk. sonra bebeğiniz meme bırakıyor, memeleriniz yumuşamış, bebek belki gaz çıkarıyor ve tekrar emmek istiyor. Bebeğiniz böyle kendiliğinden meme bıraktığı zaman öteki memeyi emmek isteyebilir fakat el pompanız kolay akan, fışkıran sütü almıştır ve artık bebeğinizin süt çekmek için çabalaması gerekir. Yorgun düşüp çabalamak yerine uykuya dalabilir… Bebeğiniz ikinci memeyi emecekti ama uyudu, bu durum da az kilo alımı nedeni olabilir.

Gereksiz yük ve kaygı

Pompanın yıkanması kolay olsa da yıkama, kurutma ve süt saklama ile uğraşmak gerekir. İster istemez çoğu anne miktara takılır, yetersiz süt salgıladığına inanır ve korkar. Bebek ile daha az göz teması kurulur ki bebekle iletişim oksitosin salınımı (süt inme refleksini tetikleyen hormon) etkiler. Diğer yandan öbür memedeki pompalama ile ilgilenmekte gerekir. Lohusa döneminde yük ve kaygı yaratabilen her şeyden olabildiğince uzak kalmakta fayda olduğunu düşünüyoruz.

Pompa kime önerilebilir?

Gerçekten yetersiz süt salınımı yaşayan anneler, bir emzirme danışmanına danışarak bu seçeneği gözden geçirebilirler. Vakumlu silikon el pompası, diğer süt sağma makineleri kadar verimli değildir, o yüzden yeteri kadar süt artırmak için bu aletin uygun olup olmadığını iyice değerlendirmek gerekir. Bu pompa, ilk günlerde oluşabilen angorjmanla başa çıkmakta yardımcı olabilir. Kolostrum ile olgun sütün geçişi olunca birçok anne “memelerim taş gibi oldu” diye şikâyet eder. Genelde gergin memeleri yumuşatmak için elle sağmayı ve bebeği bol bol emzirmeyi önermekteyiz ama bazı anneler için bu pompa geçici olarak daha kolay bir yöntem olabilir. Zaten fazla süt ve hiperlaktasyon yaşayan anneler için silikon vakumlu el pompaları yardımcı olabilir. Mastit ile tıkanmış kanalları önlemek için anne fazla sütten rahatsız olursa, bebek emmeye hazır değilse, biraz elle sağması genelde önerilir. Bu sağma işinin kısır döngü ve ters etki yaratmaması için sadece rahatlayana kadar elle sağmayı genelde önermekteyiz. Silikon vakumlu el pompası da iş görür, fazla sütten rahatsız olan ve rahatça elle süt sağamayan anneler için iyi bir seçenek olabilir. Annenin süt kanalları tıkalı olursa bu pompalar harika bir yardımcı olabilir. Uygulama önerisi olarak bir tatlı kaşığı Epsom tuzu bir tatlı kaşık, sıcak su üç kaşık sıcak su ile önce biraz ısıtılmış silikonlu el pompanıza ekleyin ve 10 dakika memeyde 10 dakika yerleştirin. (İngiliz tuzu “Epsom salt” aktarlarda bulunur). Hemen etkisini görmezseniz, günde birkaç defa tekrarlayabilirsiniz. Yakında işe başlayacak anneler için bu pompa yeterli olmayabilir ama ‘dolapta biraz süt bulunsun’ diyen anneler ve örneğin birkaç saat bebekten ayrı kalacak anneler için bu pompalar kullanışlı olabilir.

Sonuç olarak...Şu anda bu pompalarla elde edilen sütün besin değeri ile ilgili bir araştırma yok. Bebek ve diğer pompalar kadar güçlü çekmediği için yağ oranının düşük olduğunu düşünüyoruz. Bu yeni pompalarla ilgili de henüz yeterince araştırma yok, o yüzden, emzirme uzmanı Nancy Mohrbacher’ın dediği gibi “ihtiyat garantilidir”.Unutmayalım ki anne sütü canlıdır ve sürekli bebeğin ihtiyacına göre değişir. Her şey yolunda olursa, doğal süreci bozmamak, müdahale etmemek gerekir. Bu ürünü de diğer bütün süt sağma makineleri gibi gerekmediği sürece kullanmamalıyız; gereksiz sağım anne sütü bileşenleri ve salınımı ile oynamak demektir. İhtiyaç halinde, tespit edilmiş bir emzirme sorununuz olursa, bir profesyonelin desteğiyle veya bilinçli bir şekilde bu tür ürünler kullanılabilir lakin geçici olmalıdır. Uzun süreli kullanım emzirme sürecini olumsuz etkileyebilir. Bu pompalarla ilgili bilimsel çalışmaları dört gözle beklemekteyiz. Herkesin kendisi için artıları ve eksikleri tartarak doğru kararlar verebildiğine inanıyoruz. İhtiyacınız olursa bir emzirme danışmanından destek almaktan çekinmeyin.

Yazı:

Charlotte Codron, IBCLC, La Leche League Lideri

Nurhayat Taş, Hemşire, Emzirme Danışmanı

Referanslar:

Smillie, Christina M. et al. “Hyperlactation: How Left-brained ‘Rules’ for Breastfeeding Can Wreak Havoc With a Natural Process.” Newborn and Infant Nursing Reviews 5 (2005): 49-58.

Nancy Mohrbacher, IBCLC FILCA Breastfeeding Answers, 2nd edition, NBSolutions, 2020, page 488

Gibbs JH, Fisher C, Bhattacharya S, Goddard P, Baum JD. Drip breast milk: it's composition, collection and pasteurization. Early Hum Dev. 1977 Dec;1(3):227-45. doi: 10.1016/0378-3782(77)90037-8. PMID: 363402.

Lucas A, Gibbs JA, Baum JD. The biology of human drip breast milk. Early Hum Dev. 1978 Dec;2(4):351-61. doi: 10.1016/0378-3782(78)90062-2. PMID: 571325.

Kent J., Mitoulas L.,Cregan M., Ramsay D., Doherty D., Hartmann P. Volume and Frequency of Breastfeeding and Fat Content of Breast Milk Throughout the Day. Pediatrics Mar 2006, 117 (3) e387-e395; DOI: 10.1542/peds.2005-1417Breastfeeding Made Simple, Nancy Mohrbacher, 2000

How To Use Epsom Salt For A Clogged Milk Duct, Lisa Williams, 2020

So, when I can use my Haakaa ? Johanna Sargeant, IBCLC, 2020

How NOT to use a Haakaa, Johanna Sargeant, IBCLC 2020