Dünyanın pek çok yerinde kendiliğinden yetişen, şifalı özellikleri nedeniyle özel olarak üretimi de yapılan değerli bitkilerden biri olan aslanpençesi, birçok kültürde farklı kullanım amaçlarına yönelik yetiştirilip tüketilmştir. Çok eski çağlardan beri kanamayı durdurucu, adet dönemindeki sıkıntıları azaltıcı etkileri nedeniyle kullanılıyordu. Günümüzde aslanpençesi bitkisi üzerinde yapılan çalışmalar da aslanpençesi bitkisinin birçok şifalı etkisi olduğunu kanıtlıyor.

Aslanpençesi nedir?

Latince ismi Alchemilla olan aslanpençesi Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya kıtalarında dağlık bölgelerde yetişen ve 2 yıldan fazla yaşayabilen bir bitkidir. Birçok derde şifa olan bu bitkinin orijinal adı, Arapça ‘Simya’ anlamına gelen Alkemelych kelimesinden gelmektedir. Bitkinin kök yapraklarının şekli hayvan ayağına benzetilerek ‘aslan ayağı’, ‘ay ayağı’ gibi isimlerle de anılmıştır. Tıbbi olarak, pıhtılaştırıcı ve kanamayı durdurucu etkilerinden dolayı kullanılmıştır.

Aslanpençesinin faydaları nelerdir?

• Alchemilla (aslanpençesi) bitkisinin tüm dünyada en çok bilinen iyileştirici özelliği, jinekolojik hastalıklara ve menstrual problemlere iyi geliyor olmasıdır. Adet düzensizliği, aşırı kanamalı adet, ağrılı adet, endometriozis gibi rahatsızlıklarda aslanpençesi çayı etkili olmaktadır. Romanya’da 2011 yılında yapılan bir araştırma, düzenli aslanpençesi kürü uygulayan kadınların aşırı kanama şikâyetlerinin azaldığını ortaya çıkarmıştır.

• Kan dolaşımı üzerindeki olumlu etkileri nedeniyle tansiyon rahatsızlığına iyi gelir.

• Antienflamatuar (iltihap azaltıcı) etkisi vardır.

• Antimikrobiyal etkisi vardır.

• İyi bir antioksidandır, vücuttaki zararlı toksinlerin atılmasına yardımcı olur.

• Yaraları iyileştirmede etkilidir.

• Hamilelikte düşük riski olan kadınlarda rahim kaslarını güçlendirici etkisinden dolayı kullanılabilmektedir. (Yine de hamilelikte herhangi bir bitki çayı içmeden önce, özel bir durumunuz olup olmadığını ve bu bitkiyi tüketmenin sizin için uygunluğunu doktorunuzla görüşmelisiniz.)

• Rahim sarkması durumunda etkilidir.

• Sinirleri yatıştırıcı etkisinden dolayı uyku düzensizliği, strese bağlı kas gerginliği gibi durumlarda aslanpençesi çayı içmek faydalıdır.

• Aslanpençesi çayı, sindirim sistemi için de çok faydalıdır. Özellikle ishal kesici özelliği nedeniyle sindirimi etkileyen hastalıklarda kullanılabilir.

• Menopoz dönemine geçişte yaşanabilen terleme, huzursuzluk gibi çeşitli rahatsızlıklara iyi geldiği bilinir.

• Hamile kalmak isteyen kadınlara civanperçemi ile birlikte aslanpençesi çayı içmeleri önerilmektedir.

Aslanpençesi çeşitleri nelerdir?

Gülgiller familyasına ait olan aslanpençesi (Alchemilla) bitkisinin Avrupa ve Akdeniz’de yetişen 541 türü olduğu biliniyor. Türkiye’de ise 74 adet Alchemilla türü kayıtlıdır ve ülkemizdeki çeşitlerin çoğu da Kuzey ve Doğu Anadolu Bölgelerinde görülmektedir. Yaygın olarak bilinen ve kullanılan çeşidi Alchemilla vulgaris’tir ancak bu tür ülkemizde nadir olarak yetişmektedir. Son yıllarda yapılan araştırmalar, ülkemizde yetişen aslanpençesi türü olan Alchemilla mollis ve Alchemilla persica türlerinin de, vulgaris kadar etkili olabileceğini göstermiştir. Aynı zamanda dünyada ilk kez Türkiye’de, Ovit Dağı’nın yükseklerinde keşfedilen bir tür olan Ovit aslanpençesi’ne de Alchemilla ovitensis ismi verilmiştir.

Aslanpençesi çayı nasıl demlenir?

Aslanpençesi ile hazırlanan şifalı çaylar ve kürler, taze bitkilerden hazırlanabildiği gibi, kurutulmuş aslanpençesi yapraklarından ve dallarından da hazırlanabilmektedir. Aslanpençesi çayı demlemeden önce dikkat edilmesi gereken şey, kullanılan malzemenin temiz, taze ve güvenilir olmasıdır. Toplandıktan sonra 1 yıldan uzun süre bekletilmiş olan aslanpençesi bitkisi şifalı etkisini yitirmiş olabilir. O nedenle aslanpençesi çayı yapmak için kullanacağınız bitkileri güvendiğiniz bir kaynaktan temin etmiş olduğunuzdan emin olmalısınız. Haziran ve Temmuz aylarında çiçeklendiğinde toplanıp kurutulan Aslanpençesi bitkisi, birçok şifalı etkisinden dolayı tek başına ya da başka bitkilerle karıştırılarak çay şeklinde de tüketilebiliyor. Aynı zamanda bitkiden elde edilen tentür, krem, merhem, yağ ve benzeri diğer ürünler de yaraları iyileştirmek gibi çeşitli sebeplerle kullanılabiliyor. Aslanpençesi çayı demlemek için, bir tatlı kaşığı kadar kurutulmuş aslanpençesi bitkisini bir su bardağı kaynamış suyun içine koyulur ve 2-3 dakika kadar demlemeye bırakılır. Demlendikten sonra süzülerek içilmelidir. Uzun süre demlendiğinde hem etken maddesi işlevini kaybedebilir, hem de çok acı bir tat alabilir. Aslanpençesi çayı zaten biraz acımsı tatlı bir çaydır ancak şifalı etkileri için günde 2-3 bardak kadar içilebilir. Aslanpençesini başka bitkilerle karıştırıp kullanmak da yaygındır. Özellikle menstrual düzensizlik, kadın hastalıkları gibi durumlarda kullanıldığında civanperçemi gibi bitkilerle bir araya getirilerek karışık bir çay hazırlanması da yaygındır. Aslanpençesini uzun süreler boyunca demlememeye özen gösterin ve hiçbir zaman kaynatmayın.

Aslanpençesi tarifleri

Aslanpençesi bitkisi birçok farklı şekillerde tüketilmekte ve çeşitli amaçlar için kullanılabilmektedir. Sade aslanpençesi, yukarıda da anlatıldığı gibi bir su bardağı kaynamış suya bir tatlı kaşığı bitki olacak şekilde demlenip çay olarak tüketilebilir. Ancak farklı amaçlara yönelik uygulanabilecek birkaç farklı aslanpençesi tarifi de mevcuttur:

Aslanpençesi ve civanperçemi çayı: Özellikle rahim, yumurtalıklar ve kadınlık hormonları ile ilgili şikâyetlerin giderilmesinde etkili iki bitki olan aslanpençesi ve civanperçemi, sıklıkla bir arada tüketilmesi için önerilir. Eğer bu iki bitkiyi karıştırarak tüketmek istiyorsanız, iki bitkinin de demlendiğinde oldukça acı bir tat bırakabildiğini unutmamalısınız. Yalnızca 3 dakika kadar demlenmesi yeterli olacak karışım için yarım tatlı kaşığı aslanpençesi ve yarım tatlı kaşığı civanperçemi bitkisini karıştırmak yeterli olacaktır.

Aslanpençesi ve gül çayı: Gül yaprakları, rahatlatıcı etkisinden dolayı çay olarak da tüketilebilmektedir. Aslanpençesi çayının tadını ve kokusunu hafifletmek için demliğinize birkaç parça kurutulmuş gül ilave edebilirsiniz.

Aslanpençesinin diğer kullanım alanları

Aslanpençesinin günümüzde çeşitli amaçlar için sıklıkla çay olarak tüketildiği bilinir ancak birden fazla iyileştirici etkisi bulunan bu şifalı bitki, farklı şekillerde de kullanılabilmektedir. Aslanpençesi bitkisi, yaraları iyileştirici etkisi nedeniyle krem, merhem veya kompres yoluyla da kullanılabilir. Ayrıca antimikrobiyal özellikleri nedeniyle oturma banyosu gibi yöntemlerle de şifalı etkilerini gösterebilir.

Aslanpençesi çayının yan etkileri nelerdir?

• Aslanpençesi çayının zararları ile ilgili yeterli çalışma bulunamamıştır. Şimdiye dek yapılan araştırmalarda ise, aslanpençesinin bilinen bir yan etkisine rastlanmamıştır.

• Kan pıhtılaşmasını engelleyici türde ilaç kullanan kişilerin aslanpençesi çayı içmemeleri önerilir.

• Hamilelik ve emzirme döneminde kullanımı ile ilgili de yeterli çalışma bulunmamaktadır. Doktorunuz aksini söylemediği sürece bu özel dönemlerde aslanpençesi çayı içmekten kaçınmalısınız.

• Yukarıda bahsedilen tüm etkilere rağmen, bu tür bitkisel takviyeler kullanmadan önce doktorunuza danışmanız şarttır.