Yağdan sabun yapma fikri size uzak geliyorsa sabunun formülünü inceleyelim. Sabun; kimyasal olarak yağ asitlerinin bazik bir maddeyle etkileşimi sonucu oluşur. Ortaya çıkan bu madde yağ içeren kısmıyla yağ bazlı kirlere, baz içeren kısmıyla suya tutunarak kirleri bulundukları yüzeyden arındırır. Sabunlar genelde bu yağ asitlerinin kaynağı olan maddeye göre adlandırılır ve bu madde Hindistan cevizi yağından zeytinyağına kadar çeşitlilik gösterebilir. Kızartma yaparken kullanmış olduğunuz atık yağ da aslında ayçiçeği, pamuk ya da zeytinyağı gibi yağlardan biri olduğu için bu atık yağları sabun yapımında kullanmamak için herhangi bir sebep yok.

Sabunun oluşum süreci

Hayvansal veya bitkisel herhangi bir yağ asidinin bazik bir madde olan ve kostik olarak bilinen NaOH ile etkileşmesi sabunlaşma olarak tanımlanan süreç başlar. Bu tepkime tamamlandığında kullanılan yağ ve baz kimyasal özelliklerini kaybederek sabun dediğimiz maddeyi oluşturur ve yeni kimyasal özellikler kazanmış olur.

Sabun nasıl yapılır?

Sabun malzemeler:

• 1 litre atık yağ
• 1 litre su
• 160 gram kostik
• Koruyu kıyafetler
• Cam veya plastik bir kap ve karıştırma aleti
• İsteğinize göre hoş kokulu uçucu yağlar

Sabun yapılışı:

1- Klasik sabunlaşma aşamalarını başlatmadan önce kızartma esnasında yağa karışmış olabilecek yiyecek parçalarını yağı ince bir tülden geçirerek süzün.

2- Mutlaka koruyucu eldiven, gözlük ve maske takın, önlük giyin.

3- Kullanacağınız kaba bir litre suyu koyun.

4- Suyun üzerine kostiği ekleyin ve yavaşça karıştırın. Bu aşamada meydana gelen tepkimeyle karışımın sıcaklığı 80 dereceye kadar çıkabilir ve ortaya çıkan gaz soluması tehlikeli, zehirli bir gazdır. Bu işlemi mümkünse dışarıda değilse bir pencere ya da havalandırmanın önünde gerçekleştirin ve solumamaya çalışın.

5- Karışımı oda sıcaklığına yaklaşana dek ılımaya bırakın, eğer eklemek istiyorsanız uçucu yağları bu aşamada ekleyebilirsiniz.

6- Uygun sıcaklığa gelen karışıma atık yağı yavaşça dökerek karıştırın. Kesilmemesi için aynı yönde olmasına dikkat ederek, yaklaşık yarım saat bir kaşık yardımıyla karıştırın.

7- Karışım koyu bir macun kıvamına gelince şekillenmesi için uygun kaplara boşaltın ve 30 gün boyunca kurumaya bırakın.

Önemli notlar:

• Kimyasal tepkimeye girebileceği için kullandığınız materyallerin metal olmamasına dikkat edin.

• Kullandığınız kap ve karıştırma aletlerini kostik kalıntısı içermesi ihtimaline karşı gıdayla temasından kaçının.

• Sabunlaşma tepkimesinin tamamlanması ve tahriş edici bir etkisi olmaması için 30 günden önce kullanmamaya özen gösterin.

• İşlemi kapalı alanda yaparsanız sonrasında alanı muhakkak havalandırın.

• Boş bir süt veya meyve suyu kutusunun bir kenarını keserek sabun için kalıp hazırlayabilir, sabunu döktükten birkaç gün sonra kıvam alınca bir bıçak yardımıyla parçalara ayırabilirsiniz.

• Yağ ve kostik oranı her yağ çeşidine göre farklı bir orandır. Buna yağın sabunlaşma katsayısı denir. Kullandığınız yağın çeşidine göre bu katsayıyı kullanarak daha profesyonel bir iş çıkarabilirsiniz.

Referanslar:

Zoë Lenkiewicz. “How to make soap using waste oil”. Şuradan alındı: https://wasteaid.org/how-to-make-soap-using-waste-oil/ (31.04.2020).