Çocukla oynanabilecek faydalı, eğlenceli, zekâ geliştirmeye yönelik oyunlar için annelerin daha fazla araştırma yaptığı görülüyor. Bunun yanında birçok baba da çocuğuyla oyun oynamak için eski zamanlara göre artık daha hevesli. Böyle olunca baba-çocuk oyunları için ayrı bir arayışa gidilse de yapılan bilimsel araştırmalar oyunun kendisinden çok, babanın oyundaki rolüne dikkat çekiyor. Araştırma sonuçlarına göre, babanın oyundaki ilgili ve etkin katılımı, oyunun ne olduğundan bile önemli olabiliyor. Nasıl mı? California Eyalet Üniversitesi’nden Profesör M.H.Mallers’ın yaptığı araştırmaya göre, basit ve kaba görünen oyunlar bile baba etkili bir şekilde katılım gösterirse çocuk için oldukça faydalı. Babanın ilgili davranması ve oyundaki etkileşimi iyi yönetmesi, yani oyunda varlık göstermesi kritik role sahip. Baba-çocuk oyunlarıyla ilgili bilim insanlarının yaptığı benzer araştırmalarda 10 önemli sonuç dikkat çekiyor;

Babanın oyundaki rolü vazgeçilmez

Anneler, çocuğun bakımıyla ilgili plan ve organizasyonun çoğunu üstleniyor. Oyun zamanı söz konusu olduğunda ise cesaret ve meydan okuma gerektiren oyunlarda anneler korumaya daha yatkın, babalar daha rahat davranıyor. Profesör Mallers’a göre, annelerin çocuklarını kucakta tutma şekli bile bunun hakkında ipuçları veriyor. Anneler genellikle çocukları yüzleri kendilerine dönük tutarken, babalar dışa doğru tutuyor. Çocuğun ise hem korunmaya hem de cesaretlendirilmeye dengeli bir şekilde ihtiyacı oluyor. Bu noktada babanın rolü dikkat çekiyor. Babanın çocukla etkileşimde olması büyük öneme sahip. Bunu sağlamanın en iyi yeri ise oyun.

Oyun zamanı önemlidir ve babalar bunun içinde yer almanın ötesinde, bunu kapsamalıdır. Babaların oyunlar esnasında çocuğu güvenli sınırlar içerisinde cesaretlendiren tutumları çocukların ileriki yaşamlarında çevreyle ilişki kurma, kendilerini güvende hissetme, problem çözme ve stresle başa çıkma yetenekleri açısından oldukça faydalı. Babanın oyun esnasında çocukla etkileşimi, çocuğu risk almaya teşvik ediyor. Oyun, çocukların bedenlerini kontrol etmeleri, risk almaları ve uzun vadede daha azimli olmaları için teşvik ediyor. Anneler çocuklara güvende ve korundukları hissini verirken, babaların rolü ise “Evet, dünya güvenli. Git ve keşfet!” demekle eşdeğer. Bu da çocukları cesaretlendirerek hayata atılmaları ve yeni ilişkiler kurmaları için teşvik edici oluyor.

Baba ile oynanan oyunun kendisi bile “kaliteli zaman” sayılıyor

Başka bir araştırmaya göre, babaların oyun esnasında gösterdiği hassasiyetler, oynanan oyunun ne olduğundan bile önemli olabiliyor. Oynanan oyun, sıradan veya kaba görülen bir güreş veya takla attırma bile olsa babanın çocuğu yönlendirmesi önemli nüanslar içeriyor. Babanın çocuğa oyun esnasında ne zaman meydan okuduğu ve ne zaman geri çekileceği konusunda hassas ve bilinçli davranması bile çocuğun gelişimi açısından oldukça değerli. Bu açıdan babanın çocukla oynadığı basit oyunlar bile “kaliteli zaman” olarak görülecek kadar önem taşıyor. Bunun yanı sıra, oyun olarak nitelenen zaman esnasında babanın ilgili davranması, çocuğun duygusal ihtiyaçlarına cevap vererek çocuğa sevildiğini hissettiriyor. Yapılan aktivitenin zenginliğinden çok, babanın ilgili tutumları oyunun kaliteli zaman olmasını sağlıyor.

Babanın reddetmesi annenin reddetmesinden daha çok yaralıyor

Babanın çocukla oyun oynamaya karşı kayıtsız kalması veya reddetmesi, çocuğun uzun vadede güvene dayalı ilişkiler kurma yeteneğine olumsuz etki edebiliyor. ABD’li bilim insanı Rohner’in yaptığı bir araştırmaya göre güvensizlik, kaygı, düşmanlık duyguları, davranışsal problemler ve madde kullanımına kadar gidebilen sorunlar baba-çocuk ilişkisinde babanın tutumundaki eksikliklere dayanabiliyor. Bunun kritik alanlarından biri de oyun zamanları. Çocuğun gelişiminde anne ve babanın eşit derecede etkisi var. Ancak çocuğu etkilemede en baskın olan durumlardan biri, babanın çocuğu reddeden tavır göstermesi oluyor.

Kötü baba-çocuk ilişkisi çocuğu uzun vadede daha stresli yapıyor

2012 yılında yapılan bir araştırmada, özellikle erkek çocuklar ele alındığında babalarıyla iyi ilişkileri olan oğulların, babalarıyla güçlü ilişkileri olmadığını belirtenlere göre stresle baş etmede daha iyi durumda olduğunu ortaya çıkmış. Baba ile geçirilen oyun zamanlarında babanın zorluklar karşısında çocuğun sakinleşmesine yardımcı olması, çocuğun problem çözme becerisini de geliştiriyor. Zorluklar ortaya çıktığında sakin kalabilme ve problem çözme becerisi, baba ile geçirilen oyun zamanıyla doğrudan bağlantılı.

Babanın çocuğuyla kurduğu ilişki, çocuğun empati ve ilişki kurma yeteneklerini etkiliyor. Farklı araştırmaların farklı sonuçları varsa da sonuçların hepsi kilit bir duruma işaret ediyor; Babayla zaman geçirmek, bir çocuğun başkalarıyla olumlu ilişkiler kurmasına yardımcı. McGill ve Yale Üniversiteleri’nin yürüttüğü uzun süreli bir araştırma da babalarıyla az zaman geçiren çocukların empati kurma yeteneklerinin daha az olabildiğini ortaya koymuş. İlginç olan sonuç şu ki; baba ile çocuğun zaman geçirmesi ve etkileşim içinde olması, aile içindeki sevgi dolu ilişkiden bile daha etkili olabiliyor. Baba, oyun zamanına yüksek katılım göstermesi sayesinde uyumlu bir aile görüntüsünü destekliyor. Bunun etkisi, 25 yıl sonra bile halen güçlü oluyor. Babanın oyun esnasında gelişen davranışları karşılaması, tepkileri konusunda çocuğa yol göstermesi çocuğun empati yeteneği geliştirmesi ve başkalarıyla ilişki kurma becerileri için kritik rol oynuyor.

Empati yeteneği için şefkatten çok babanın ilgisi etkili

Oyun esnasında babanın çocuğun davranışlarına ilgi ile cevap vermesi önemli. Bununla ilgili yapılan araştırma sonuçları ilginç bir detay ortaya koymuş. Çocuklara gösterilen sıcak yaklaşımın ve diğer faktörlerin empatiye doğrudan etkisinin olmadığı görülmüş. Araştırmacıları şaşırtan sonuca göre, empati yeteneğini artıran şey babalarla kurulan doğrudan bağın kendisi olmuş. Sıcak ilişki, çocuk yetiştirmede büyük bir değere sahipken, psikologlar sıcaklığı çocukların empati yeteneği için temel unsur olarak görmüyorlar. Sıcak ilişkinin arka planda olması gerekse de bu tek başına etkili değil. Tek başına sıcaklık, çocukta bencilliği teşvik edici bile olabiliyor. Çocuğun ebeveynin koyduğu sınırlara ve yönergelerine ihtiyacı var. Oyun da bunun için çok iyi bir fırsat sunuyor.

Yeni babaların bebekleriyle oynamaları içinse “Aşk hormonu” devrede

Bebeklikten itibaren baba-çocuk oyunlarını ele aldığımızda, konu bebekle bağ kurmaktan başlıyor. Yapılan çalışmalarda yeni annelerin bebekleriyle bağ kurmaları için “aşk hormonu” tabir edilen oksitosin devrede olurken babaların da yeni doğan bebeğin ilk haftalarında oksitosin salgıladığı tespit edilmiş. Bunun yanı sıra, yenidoğan bebeğin ilk 3 haftasında babanın testosteron seviyesinde de %30 düşme yaşandığı görülmüş. Bu da babanın içsel besleyici dürtülerinin artmasına ve saldırgan davranış ihtimalinin azalmasına yardımcı oluyor. İşte bu aşamada bebekle bağ kurmaya başlamak önemli. Artan oksitosin sayesinde babalar bebekleriyle oyun oynamaya daha fazla meyilli olurken, oyun oynamanın kendisi de oksitosin seviyesini artırıyor. Bebeği kucağında tutma, havaya kaldırma, hafifçe sallama, kollarından çekerek oturtma gibi oyunlar, bağ kurmayı güçlendiriyor. Yani daha fazla oyun, daha fazla bağ kurmayı sağlıyor.

Kısacası, oyunun nasıl oynandığı çok önemli!

Son birkaç yıldır yaşanan sosyal ve kültürel değişimler sonucunda babalar çocuklarıyla hiç olmadığı kadar yakın. Babalar nihayet çocukların bakımını üstlenmek ve ev işlerinde iş bölümü yapmak konusunda daha bilinçli. Ancak bir bu kadar da geleneksel yapıda aile bulunuyor ve birçok baba da çocuğuyla oyun oynama konusunda halen çekimser. Araştırmalar bize şunu gösteriyor ki; planlanmış oyunlara başlamadan önce, oyun esnasında çocukla kurulan göz teması, ilgili bir dinleme, oyun esnasında çocuğun duygularını fark etme ve yönlendirme konusunda babanın bilinçli olması çok önemli. Oyun oynamak isteyen babaların yapması gereken şeyler aslında çok basit; Oyun oynarken ilgili, destekleyici ve cesaretlendirici davranmak.

Referanslar:

Rebecca Adams. "8 Science-Backed Reasons Why Dads Deserve More Credit". Şuradan alındı: https://www.huffpost.com/entry/father-child-relationship_n_5558408 (06.12.2017).