Küçük bir yüz ifadesi, ses tonundaki bir değişiklik bile, sinir sistemimizin bazı tepkilerinin tetiklenmesine yol açabilir. Nörobilim alanında çalışan Psikiyatrist Dr. Stephen Porges, sinir sisteminin bu doğal tepkilerini açıklayarak ilişkilerimizde denge kurmanın nörolojik yollarını da açıklayan bir uzman. Porges’e göre ne söylediğimiz kadar, nasıl söylediğimiz de önemli.

North Carolina Üniversitesi'nde psikiyatri bölümünde araştırmalarını yürüten Dr. Stephen Porges, sinir sistemimizin işleyişiyle ilgili önemli bulgulara imza attı. Otonom sinir sistemimizin, vücudumuzdaki en büyük sinir olan vagus siniri üzerinden ilişkilerimize, güvenlik hissimize ve genel davranışlarımıza nasıl etki ettiğini araştıran Porges, bu bilgilerin bize daha dengeli, uyumlu ve meraklı bir yaşam sunabileceğini belirtiyor.

Sinir sistemini anlamak, ilişkileri dönüştürebilir

Porges, otonom sinir sisteminin nörofizyolojisinin ve otonom sinir sistemimizin nasıl çalıştığının anlaşılmasının, kriz anlarında verdiğimiz tepkileri anlamanın anahtarı olduğunu ifade ediyor. Özellikle don tepkisi, evrimsel olarak en eski savunma mekanizmalarımızdan biri. Bu tepkinin sinir sisteminin aniden verdiği ilkel bir reaksiyon olduğunu ve özellikle travmatik deneyimler sırasında bedenimizin verdiği bu tepkinin, kültürel kodlar nedeniyle yanıltıcı olabileceğini belirtiyor.

Kültürel olarak sadece söylenenlere odaklanma eğilimimiz olsa da, sinir sistemimiz bu bilgilerin ötesine geçerek, sözlerin altında yatan anlamları ve niyetleri de değerlendirme becerisine sahip. Bu yüzden iletişimde jestler, kullanılan kelimeler ve ses tonunun önemi büyük.

Ne söylediğin kadar, nasıl söylediğin önemli

Porges, bedenimizin nasıl işlediğine dair bilgilendirici araştırmaların yanı sıra, nasıl daha dengeli ve uyumlu kalabileceğimiz konusunda da ipuçları veriyor. Otonom sinir sistemimizin çalışma prensiplerini anlamak, çatışma ve kriz anlarındaki tepkilerimizi de anlamanın kapısı. Porges'e göre, bu bilgiler sayesinde sevgi, yakınlık ve bağlanma hislerimizi daha derinlemesine keşfetmemiz mümkün. Örneğin, yüz ifadeleri ve ses tonundaki küçük değişikliklerin, sinir sistemimizi savunma moduna geçirebileceğini ve bu tepkinin karşımızdakini etkileyebileceğini anlamak gerçekten de dönüştürücü etkilere sahip olabilir.

İlişkilerin nörobilimi

İlişkilerde sadece duygusal ve zihinsel süreçler değil, aynı zamanda fizyolojik süreçler de büyük bir rol oynar. Dr. Stephen Porges'in Polyvagal Teorisi, sosyal bağlantıların ve insanlar arasındaki etkileşimlerin sinir sistemimiz üzerinde ne gibi etkileri olduğunu anlamamıza yardımcı oluyor. Teori, vücudumuzdaki vagus sinirinin, sosyal bağlantıları destekleyen ya da stres ve tehlike anında bizi koruyan farklı modlara geçtiğini öne sürer. Bu, ilişkilerde güvenliği ve bağlantıyı nasıl hissettiğimizi derinden etkileyebilir.

Porges'in bu devrim niteliğindeki yaklaşımı, ilişkilerdeki çatışma ve uyumu daha iyi anlamamıza ışık tutuyor. Örneğin, birinin tepkisel davranışı, sinir sisteminin tehlike moduna geçtiğinde ortaya çıkabilir. Bu bilgi, partnerlerin birbirlerine daha anlayışlı ve empatik yaklaşmalarını sağlayabilir. Sonuçta, birçok ilişki sorunu, sevdiklerimizin duygusal ve fizyolojik ihtiyaçlarına nasıl tepki verdiğimize bağlıdır. Bu nedenle, nörobilimi ve Porges'in çalışmalarını anlamak, ilişkilerimizi daha sağlıklı ve uyumlu hale getirebilir.

Dr. Stephen Porges'tan daha iyi iletişim kurmak için öneriler

Dr. Stephen Porges'in otonom sinir sistemimiz üzerine yaptığı araştırmalar, iletişimde daha etkili ve empatik olmanın yollarını gösteriyor. İşte Dr. Porges'tan iletişimde dikkate almanız gereken beş öneri:

1. Yüz ifadeleri ve ses tonu önemlidir

İletişimde, partnerinizin ses tonundaki ufak değişikliklerin bile sizin sinir sisteminizi savunma moduna alabileceğini unutmayın. Aynı şekilde sizin yüz ifadenizdeki bilinçsiz değişiklikler de partnerinizi etkileyebilir. Özellikle zor konuşmalarda ses tonunuza ve ifadelerinize dikkat edin.

2. İlişkilerde özür dileme sanatı

Özür dilemek sadece kelimelerle değil, jestlerle, tonla ve kullanılan sözcüklerle de gerçekleşir. Söylenen sözler kadar nasıl söylendiği de önemlidir. İlişkilerde önemli olan şu soruyu sormaktır: "Bu iletişimde nasıl bir güvenlik hissi yaratıyorum?"

3. Nefese dikkat

Öfkelendiğimizde genellikle nefes alış verişimiz değişir. Ancak bu fizyolojik tepkiyi kontrol edebiliriz. Uzun nefesler alıp vermek, şarkı söylemek veya mırıldanmak sinir sistemimizi yatıştırabilir.

4. Bağlanma ve güvenlik hissi

Kavgaların ardından sadece durumu düzeltmek için değil, bağlanma ve güvenlik hissini geri getirmek için partnerinize sarılın. Sinir sistemimiz yatıştıktan sonra iletişim kurmak çok daha kolay olacaktır.

5. Somatik deneyimleme önemlidir

Travma, olayın kendisi değil, yaşanılan deneyimdir. Bedenimizde bu deneyimlerin izlerini taşırız. Travma çözümlemesinde olayı fizyolojik tepkiden ayırmak önemlidir.

Dr. Porges, sinir sistemimizi daha iyi anlayarak, daha sağlıklı ilişkiler kurma ve daha etkili iletişimde bulunma konusunda bize rehberlik ediyor. Otonom sinir sistemimiz üzerine yaptığı bu çalışmalar sayesinde, ilişkilerimizde daha bilinçli ve duyarlı bir yaklaşım benimsememiz mümkün.

Kaynak: Dr. Steve Porges. "34: The Science of Safety with Stephen Porges". Şuradan alındı: https://www.neilsattin.com/blog/2016/04/34-the-science-of-safety-with-stephen-porges/. (11.04.2016).

"What is Polyvagal Theory?" Şuradan alındı: https://www.polyvagalinstitute.org/.