Dedikodu yapma eğilimi, özellikle de boş zamanlar çok olduğunda, sosyal hayattan tamamen ayrılamayan bir davranış haline gelmiş olabilir. Tanımı gereği, her dedikodu olumsuz olmak zorunda değildir, ancak dedikodu sıklıkla konuşma konusu olduğunun farkında olmayan başkaları hakkında kötüleyici gözlemler içerir.

Dedikodu, sosyal medya çağına özgü bir olgu değildir, hatta tarih boyunca dedikodu yapılmış ve bunun birçok toplumsal yapıyı inşa ettiği görülmüştür. Dedikodu, birlikte çalışan, aynı ailenin parçası olan veya başka bağlantıları paylaşan insan grupları arasında potansiyel olarak tahribat yaratarak mevcut sosyal bağları yıkma kapasitesine de sahiptir. Bir kişi diğerine beriki hakkında bir hikaye anlatır ve artık küçük gruptaki hiç kimse birbirlerine güvenebileceklerini hissetmez ve hatta beriki intikam almaya çalışacak kadar öfkelenebilir.

Dedikodu neden zarar verir?

Fransızlar tarafından işyerindeki dedikodunun etkilerini araştıran bir çalışma, olumsuz dedikoduya maruz kalan çalışanların şirkete ve diğer çalışanlara karşı üretkenlik karşıtı iş davranışları sergileme olasılıklarının daha yüksek olacağıydı. Katılımcıların kendilerini ne ölçüde olumsuz dedikodunun hedefi olduklarını hissettikleri, duygusal tükenmeyi veya tükenmişliği tahmin etmek için varsayıldı ve nihayetinde daha yüksek düzeyde verimsiz çalışma davranışlarına yol açacak olan bu tükenme idi. Ayrıca iş yerinde yüksek düzeyde sosyal medya kullanımına maruz kalan kişilerin dedikodudan daha olumsuz etkilendiği sonucuna ulaşıldı.

Araştırmacılar ayrıca, herkesin bu örüntüyü izlemeyeceğini de düşündüler. Araştırma ekibi tarafından geliştirilen modelde dedikodudan bitkinliğe ve iş hayatındaki verimsizliğe giden yolu hafifleten “ahlaki dikkat”, günlük yaşamdaki ahlaki deneyimlerin farkındalığını ve ahlaki eğilimini kapsayan bir kişilik özelliği olarak dikkat çekti.

Kendi günlük düşüncelerinizi ve eylemlerinizi düşünürseniz, ahlaki dikkat kavramıyla ilişki kurabilirsiniz. Size yanlışlıkla gönderilen bir paketi saklamak gibi bir hile yapma şansınız olsa bunu yapar mıydınız? Bu size ahlaki bir sorun gibi gelir mi? Eğer öyleyse, o zaman teorik olarak ahlaki dikkat özelliği yüksek olur ve işyerinde, dedikodu sizi kızdırsa bile, şirketi kandırmanın veya çalışan arkadaşlarınızı hedef almanın yollarını bulma olasılığınız daha düşük olur.

Dedikodu bütün kötülüklerin anası mı?

Bir dedikodunun yol açtığı tahribat, örgüt psikolojinde “kaynakların korunması” olarak da biliniyor ve dedikodunun "duygusal tüketime" yol açtığını, çünkü çalışanların işteki enerjilerini incinmiş duyguları savuşturmak için kullandıklarını tahmin ediyor. İş yerine özgü olsa da, kaynakların korunması modeli, insanların kendi aile ve arkadaş ekosistemlerinde olumsuz dedikodulara nasıl tepki verdiğini anlamak için yararlı bir yaklaşım sağlayabilir.

Yapılan başka bir araştırmanın da ortaya koyduğu üzere, ahlaki dikkati düşük ve yoğun bir şekilde sosyal medyaya maruz kalan çalışanların iş verimliliğine karşı gelen davranışları en çok gösteren grup oluyor. Duygusal tükenme, dedikoduya maruz kalma ile verimsiz çalışma davranışları ise birbirine yol açan ve arttıran bir silsile olarak görülüyor. Yani orada olmayan biri hakkındaki bu zarar verici konuşmalar, etrafa yayılan zehirli bir virüs etkisi yaratıyor.

Ahlaki dikkat olarak tanımlanan, kişinin yaptıkları üzerine etik kaygılar duyması hali ise kişiye stresli durumlarla yüzleşmek için bir kaynak olarak yardımcı olabiliyor. Ahlaki dikkati yüksek olan insanlar, etik bir şekilde davranmak için kendi yeteneklerinde güç bulabildikleri için duygusal tükenmeden daha az etkileniyorlar.

Kendinizi dedikodudan koruyun!

Bu 2 temel strateji, dedikodunun sizi aşağı çekme yeteneğine karşı aşılamanıza yardımcı olabilir:

Ahlaki dikkatinizi destekleyin: Saldırıya uğradığınızda bile ahlaki yüksek yolu seçmeye yemin ederseniz, intikam alma olasılığınız azalır ve ilişkilerinize daha az zarar verirsiniz.

Karakterinizin gücüyle gurur duyun: Yüksek ahlaki dikkat, her durumda sahip olunması gereken değerli bir kaynak olan özgüveninizi geliştirebilir.

Bu açıdan bakıldığında, olumsuz dedikoduların "okları", içsel esenlik duygunuz için ciddi tehditler yerine küçük hakaretler haline gelir. Bırakın küçük insanlar sizin hakkınızda dedikodu yapsın. Başka bir deyişle, bu onların sorunu, sizin değil.

Özetlemek gerekirse, dedikoduya maruz kalmak pek hoş bir deneyim değildir. Bununla birlikte, kendi kişisel ihtiyatlarınızın derinliklerine inerek, doyuma giden kendi içsel yolunuzu takip ederken bu dedikoduların sizi geçmesine izin verebilirsiniz.

Referans:

"2 Simple Ways to Protect Yourself Against Gossip". Susan Krauss Whitbourne. Şuradan alındı: https://www.psychologytoday.com/us/blog/fulfillment-at-any-age/202301/2-simple-ways-to-protect-yourself-against-gossip (07.01.2023).