Eğitim İzleme Raporu 2019’un “Eğitimin İçeriği” dosyasının duyurulduğu bir panel düzenledi. PİSA verileri ve ders kitaplarının içeriklerinin değerlendirildiği toplantıda çeşitli uzmanların görüşleri paylaşıldı. Hayat boyu öğrenme konusu, ders içeriklerinde toplumsal cinsiyet kavramı, ayrıca bilgi kuramı dersi gibi yeni eğitim sistemiyle ilgili konuların tartışıldığı panelde çeşitli veriler ele alındı.
“Eğitimin İçeriği”nin duyurulduğu panelde; ortaöğretim tasarımı, mesleki ve teknik eğitim, ölçme ve değerlendirme, İlkokullarda Yetiştirilme Programı (İYEP), toplumsal cinsiyet eşitliği ve Temel Eğitimde Demokrasi Kültürünün Güçlendirilmesi Projesi konuları değerlendirildi. Konular, “nitelikli eğitimin üç odağı” çerçevesinde ele alındı. Bunlar; bireyin isteklerinin ve gereksinimlerinin karşılanabilmesi, temel becerilerin kazanılması ve demokratik değerleri içselleştirmiş, eleştirel düşünme yetkinliğine sahip, insan haklarına ve çokkültürlülüğe saygılı aktif yurttaşlar yetişmesi hedefine katkıda bulunabilmek olarak açıklandı.
2003 yılında Türkiye’nin önde gelen vakıflarının bir arada desteklediği bağımsız ve kar amacı gütmeyen bir girişim olarak kurulan Eğitim Reformu Girişimi (ERG), “Eğitimin İçeriği” başlıklı dosyanın ikincisini bugün düzenlediği panelde kamuoyuyla paylaştı. Raporların bu yıldan başlayarak beş ayrı dosya olarak yayımlanacağı duyurulmuştu.
Panelde ERG Eğitim Gözlemevi Koordinatörü Burcu Meltem Arık ve ERG Araştırmacısı Merve Mert raporun sunumunu gerçekleştirirken, Doç. Dr. Yelkin Diker Coşkun (Yeditepe Üniversitesi) ve Dr. Atike Zeynep Kılıç (Başka Bir Okul Mümkün Derneği) konuşmacı olarak yer aldı. Doç. Dr. Yelkin Diker Coşkun eğitimin içeriği ile ilişkili gelişmeleri ortaöğretim tasarımı ve ölçme değerlendirme alanına odaklanarak değerlendirirdi. Dr. Atike Zeynep Kılıç ise toplumsal cinsiyet eşitliği alanındaki gelişmeleri bugüne kadar uygulanan projeler çerçevesinde ele aldı.
Eğitimin içeriğini belirleyen politikaların değerlendirdiği raporu ERG Eğitim Gözlemevi Koordinatörü Burcu Meltem Arık ve ERG Araştırmacısı Merve Mert sundu. Verilere ve eğitim sistemimizde ortaöğretime bakıldığında, Pisa verilerinden de bilindiği üzere öğrencilerin başarı düzeyi oldukça düşük. Bu da ortaöğretim tasarımı gerekliliğini ortaya çıkardı. MEB, Eylül ayında açıkladığı yeni eğitim sistemiyle konuya yönelik bazı yenilikler getirdiğini duyurdu.
Geçtiğimiz dönemde eğitimin niteliğini artırmaya yönelik birçok çalışma gerçekleşti. Bu çalışmalardan biri ortaöğretimde köklü bir değişiklik getireceği açıklanan “ortaöğretim tasarımı” oldu. “Ortaöğretim tasarımı”, MEB tarafından Mayıs ayında açıklandı. Yeni eğitim sistemini ortaya koyan bu tasarım bilgi kuramı dersi gibi yenilikler getiriyor. Çeşitli seçmeli dersler açıklanırken, zorunlu ders sayısı ve okulda geçirilen süre azalıyor. Ders sayılarındaki her kademede azalma var ve azalma en belirgin olarak 9. sınıfta görülüyor.
Yenilikler şöyle dikkat çekiyor:
- 9, 10 ve 11. sınıflarda haftalık 35 ders saatine ek olarak haftalık 5 ders saati Hayal-Etkinlik-Yaşam (HEY) modülü uygulanacak. HEY modülü, öğrencilerin ilkokul ve ortaokulda tasarım-beceri atölyeleri, portfolyo çalışmaları ve etkinliklerle ilgi ve yetenek alanlarını keşfetmelerini amaçlıyor.
- 10 ve 11. sınıflarda zorunlu Bilgi Kuramı ve Uygulamaları dersi olacak.
- 12. sınıf programında ortak derslere ek olarak, Disiplinlerüstü Kariyer Dersleri, Proje ve Sertifika Programları ile Ders Destek Çalışmaları, Kişisel Gelişim ve Rehberlik modülü uygulanacak.
- Seçmeli derslere ilişkin değişiklikler görülüyor. Buna göre, seçmeli ders sayısı, 9. sınıfta değişmezken, 10 ve 11. sınıfta arttı, 12. sınıfta azaldı.
- 12. sınıf programında yer alan sertifika programlarıyla ise öğrencilerin ortaöğretimi tamamladıktan sonra bir “beceri seti”ne sahip olması ve bunu belgelendirebilmesi hedefleniyor.
- Ortaöğretim tasarımıyla birlikte MEB tarafından açıklanan yeni takvimle, farklı derslerin 9. Sınıflarda uygulanabilmesi için öğretmenlere eğitim verileceği de belirtildi. Panelde bu konuda öğretmenlere verilecek eğitimin önümüzdeki yıldan itibaren hayata geçirilmesi önerildi.
- Panelde bu aşamada, okulların birbirinden gösterdiği farklılığı da unutmamak gerektiği ayrıca kaydedildi. Uzmanlar, bütüncül değerlendirme yapabilmek için ilkokul ve ortaokul kademelerinde nasıl bir tasarım gerçekleşeceğini ve bunun nasıl finanse edileceğini bilme ihtiyacı duyulduğunu vurguladı. Ders içerikleriyle ilgili net bilgiye sahip olmanın gerektiğinin altı çizildi.
- Uzmanlar, eğitime erişimin de önemli bir konu olduğunu hatırlatıyor. Türkiye’de ortaöğretim zorunlu olsa da ortaöğretime erişimin yüzde yüz olmadığı kaydediliyor. Eğitime erişilse de devamı gelmiyor. Raporu sunan Merve Mert “Türkiye’de ortaöğretimde erişim 2018-19 eğitim yılında yüzde 84,2’de kaldı. 14-17 yaş arasındaki her 100 çocuktan 12’si eğitimin dışında. Sınıf tekrarının en yüksek olduğu kademe 9. sınıf olurken, devamsızlık oranları da arttı. En yüksek devamsızlık yüzde 44 ile mesleki ve teknik eğitimde gerçekleşti” dedi.
- ERG Eğitim Gözlemevi Koordinatörü Burcu Meltem Arık, erişimde önemli adımların atıldığını ama toplumsal cinsiyet eşitliği konusuna dikkat çekerek bu konunun okul terki riskine bağlı olduğunu vurguladı. Kız çocuklarının ailenin istememesi, evlenme, erkek çocukların ise çalışmak zorunda olma gibi sebeplerle okulu terk ettiğini söyledi. “Okul, hiçbir şekilde ayrımcılığın yeniden üretildiği bir yer olamaz” diye konuştu.
- Rapor sunumunun ardından gerçekleşen panelde konuşan Doç. Dr. Yelkin Diker Coşkun, programları tasarlarken başarı ve başarısızlık kavramlarına yüklenilen anlamları tartışmaya açmayı hatırlattı. “Yeteneklerin ortaya çıkarıldığı bir ölçme ve değerlendirme sistemi kurulmalı, öğrencilerin akademik becerilerinin yanı sıra yaşam becerilerini de geliştirmeli. Öğrencilerin öznel becerilerini geliştirebileceği eğitim ortamı geliştirmemiz ve bu becerileri de ölçebiliyor olmamız lazım” dedi.
- Çocuğun üstün yararının altını çizen konuşmacılardan Dr. Atike Zeynep Kılıç, çocuk hakları bağlamında eğitimde toplumsal cinsiyete ilişkin çalışmaların oldukça önemli ve çocuğun gelişim hakkı ile yakından ilgili olduğunu vurgulayarak “Okul, aile dışında çocuğun kendini var edebildiği en temel alan. Bu nedenle okulun çocuğa sunduğu özgürleşme alanının içinde cinsiyet eşitliği olmazsa olmaz” diye konuştu.