Ergenliğe giren oğlunuzun eski “iyi huylu” hallerinden eser kalmamış olabilir. Zaman zaman hırçın davranıyor, aranıza mesafe koyuyor, sorularınızı kısa cevaplarla geçiştiriyor olması sizi çaresiz hissettiriyorsa erkek çocuk ergenliği konusunda bazı konulara dikkat etmek artık şart olur.

İlk kural, “söylenmemek”. Oğlunuzun birçok davranışından şikayetçi olmanız mümkündür ancak onun davranışlarından sürekli yakınmanız bir süre sonra boşluğa konuşma etkisi yaratır. Bir gün arkadaşıyla konuşurken “Annem dırdırcı”, “Babam her şeyime kusur buluyor” dediğini duyabilirsiniz. Ergenlik, genç erkekler ve ebeveynleri arasındaki ilişkiler için “mükemmel bir fırtına” olur, ancak erkek ergenler aslında göründüklerinden daha savunmasızlardır.

Genç erkekler, genellikle düzenli bir toplum için ne yazık ki adeta bir bela olarak görülür ve kötü huylu olarak addedilirler. Yine de genellikle sohbet etmesi zor olan, unutkan, huzursuz, kazaya meyilli gibi görünen ergen oğlunuzun görünen yüzünün altında anlaşılmaya ve değer verilmeye özlem duyan büyük bir kalp vardır.

Her genç, ergenlik dönemine girerken etrafındaki kişilerle mücadele edebilir ve bazı önemli biyolojik etmenler bu mücadeleyi oldukça hakiki kılar. Kız veya erkek olması fark etmeksizin ergenlik çağındaki tüm gençlerin özerklik ve bağımsızlığa, ayrıca arkadaşlara ve akranlara ait olma açlığı bulunur. Bunların yanı sıra tüm gençler, çocuktan yetişkinliğe geçiş süreci boyunca bir kimlik arayışına yaşar. Tüm bunlar zihinsel, hormonal, fiziksel, psikolojik ve duygusal değişikliklerle bir arada görülür. Genç erkek çocuklar, stres seviyelerini yükseltebilecek ve onları duygusal değişkenliğe, özellikle öfkeye daha yatkın hale getirebilecek bazı zorlanmalar yaşarlar.

“Oğlanlardan Erkeklere” (From Boys to Men) kitabının yazarı, eğitimci Maggie Dent şöyle diyor: “Bir lise öğretmeni ve rehber olduğum dönemde, genç bir çocuğun masa fırlattığı, sırt çantasını tekmelediği veya başka bir öğrenciyi agresif bir şekilde ittiği mantıksız patlamalara tanık oldum. Bunlar tamamen kabul edilemez davranışlar olsa da bunların altında genellikle derin kafa karışıklığı, başarısızlık korkusu, utanç ve en kötüsü yoğun savunmasızlık duyguları vardı. Oğullarımız bu şekilde hissetmek için erken şartlandırıldı.”

Araştırmalar, ebeveynlerin erkek çocuk ve kız çocuklara bebeklik döneminden farklı davrandıklarını, erkeklere daha kaba davrandıklarını gösteriyor. Ayrıca birçok Batı ülkesinde erkek çocuklara fiziksel ceza daha fazla uygulanıyor. Küçük erkek çocuklarla genellikle daha sert konuşulur ve incindiklerinde veya üzüldüklerinde sertleşmeleri söylenir. Nitekim, erkek çocukların okul hayatları boyunca alay, bağırma, alay etme ve açık bir şekilde utandırmaları hâlâ yaygın görülen davranışlardır. Aslında erkek ergenlerin yaşadığı duygusal değişimlerin fizyolojik bir açıklaması vardır; gömülü duygular sinir sistemimizde depolanmış halde kalır ve duygular ile davranışların düzenlenmesinden sorumlu olan limbik beynin ergenlik çağının başlarında büyümesiyle, küçük şeyler büyük duyguların kendiliğinden patlamasını tetikleyebilir.

Maggie Dent, erkek ergenleri anlama konusunda önemli bir noktayı vurguluyor: “Bugüne dek öğretmenlik veya rehberlik yaptığım pek çok genç erkek ‘aptal’ olduklarını, kötü şeyler yapacaklarını ve kötü olmayı kaçınılmaz bir durum olarak hissettiklerini söyledi. Ergen erkek çocukları derinden etkileyen inanç sistemlerini ve zihniyetleri yaratan şeyler, çocukluktan gelen koşullanmalardır.”

Ergenlerde beyin gelişimi

Yeni büyüme aşamalarına yol açmak için ergenlik dönemi boyunca beyinde meydana gelen bazı değişimler gençlerin hafıza kapasitesini ve organizasyon becerilerini önemli ölçüde etkileyebilir. Bu etkilenme durumu, hayal kırıklıklarını daha da artırır. Ayrıca genç erkekler, sağlıklı veya sağlıksız bir şekilde yapıldığına bakılmaksızın boşaltılması gereken yüksek düzeyde enerji yaratan testosteron dalgalanmaları yaşarlar.

Genç erkekler, kendileri için önemli olan bir şeyi başardıklarında onaylama ve öz-değer kazanma eğilimindedirler. Başarısız olma, kaybetme veya arkadaşlarının veya kendi yaşlarındaki başkalarının önünde "ezik gibi" görünme konusunda hassastırlar. Testosteron, olgunlaşmamış bir beyin tarafından yönlendirilen bir vücutta duygusal açlıkla birleştiğinde, sonuç genellikle kötü seçimler ve riskli davranışları içerir.

Erkek çocukların kaba görünen oyun ve şakalaşmalarının çoğu, arkadaşlarını güldürerek takdir görmek ve arkadaşlarıyla birbirlerine bağlılık hissetmeyi sağlamak için yaptıkları girişimlerdir. Bu yaş grubunda tuhaf ve hatta toplum içinde yapıldığında utanç verici görülecek bazı davranışlar gürültülü ve neşeli zamanlar olarak arkadaşlık bağlarını güçlendirir.

Erkek ergene nasıl davranmalı? Nasıl davranmamalı?

Genç bir çocuğa eğlenceli olduğunu düşündüğü bir şeyi yapmamasını söylemek genellikle dirençle karşılanır. O da çoğu genç gibi özerklik arayışında olduğu için, ne yapıp yapmaması gerektiğinin söylenmesine tepki gösterir.

Dört erkek çocuk annesi, yazar ve eğitimci Maggie Dent, "Erkek ergene anne nasıl davranmalı?" sorusunun cevabının hem anneler hem de babalar için geçerli olduğunu söylüyor. Erkek ergen ebeveynlerine yönelik tavsiyelerine şu ipuçlarıyla devam ediyor;

1. Onları utandırmayın

Yaptığı seçimlerin uygunsuz görünen doğasını hatırlatırken oğlunuza sıcak davranmayı unutmayın. En önemlisi de onları utandırmayacak şekilde iletişim kurmanızdır. Oğlunuzun size tuhaf gelen davranışlarının bir gelişim aşamasına özgü olduğunu ve geçici olduğunu hatırlayın.

2. Aptal olmadıklarını, sadece gelişmekte olduklarını bilmelerini sağlayın

Kendini zaman zaman bir “aptal” olarak gören bir çocuğa ebeveynlik yapıyorsanız, onun dünyayı gördüğü bu merceği sıklıkla hatırlamak önemlidir. Ergen oğullarımızla; davranışlarını etkileyecek hormonal, nörolojik ve fiziksel değişiklikleri, ayrıca hayatı nasıl deneyimlediklerini konuşmalıyız. Aptal olmadıklarını, sadece gelişim döneminde olduklarını bilmek onları duygusal olarak özgürleştirir. Hem erkek ergen annelerinin ve babalarının hem de ergenlerin, 20'li yaşlarına gelindiğinde işlerin daha kolay hale geleceğini hatırlaması faydalı olabilir.

3. Sevgi dolu ifadeler kullanın

Oğlunuz tepkisiz kalsa ve bu durum ne kadar sinir bozucu ve zorlayıcı olsa da onunla konuşurken sevgi dolu kelimeler kullanmaktan vazgeçmeyin. Sevgi dolu kelimelerle konuşmanız, ne olursa olsun onu çok sevdiğinizi hatırlatmak açısından oldukça işe yarar.

4. Onları dürtmek boşluğa bağırmak gibidir

Yazar Dent, şöyle diyor: “Oğullarımla birlikte yıllar geçtikçe, genç bir çocuğa ders vermenin ve dırdır etmenin boşluğa bağırmak gibi olduğunu öğrendim. İlişki kurmaya, zamanlamaya, ses tonuna dikkat ederek ve doğrudan göz temasından kaçınarak etkili erkek iletişiminin sırlarını öğrenmek, iletişim kurmanın çok daha etkili yollarıdır.”

5. Evinizi arkadaşlar için güvenli bir yer haline getirin

“Evim ve kalbim her zaman arkadaşlarına ve sevgililerine açıktı. Sıkı, sevgi dolu sınırlar vardı ama oğullarım ve arkadaşları evimizin güvenli bir yer olduğunu da biliyorlardı. Artık kabilelerde yaşamıyoruz ancak gençlerimizin hala onları önemseyen ve onlara rehberlik eden, ‘deniz feneri’ görevi gören iyi insanlar ve ailelerle çevrelenmesi gerekiyor.”

6. Onlara iyi adamların hikayelerini anlatın

Hatalar yapan ve alenen başarısız olan, ancak sorumluluk alarak iyileşen ve kendi eylemlerinden sorumlu olan iyi adamların hikayeleri ile yoğrulmaları oldukça faydalıdır. Oğlanları sağlıklı bir erkekliğe doğru yetiştirmek için ebeveynlerden daha fazlasına ihtiyacımız var.

7. Onları oldukları gibi sevin, olması gerektiğini düşündüğünüz gibi değil

Her genç erkek olması gerektiğini düşündüğümüz gibi görünmek, gerçekten duyulmak ve sevilmek için can atıyor. İnanmaya şartlandırıldığımızdan çok daha savunmasızlar. Oğullarımızı sevmeli ve saygı duymalıyız, özellikle de henüz kendilerini sevemedikleri veya saygı duyamadıklarında.