9 Mart’ta sosyal medyada yayınlanan bir çağrı ile Greta Thunberg’in sesi Ayvalık’ta çınladı. “İklim Adaleti için Okul” grevi duyurusuyla Türkiye’den ses veren Ege Edman, 15 Mart Cuma günü 12.00’de iklim krizini 1,5 santigradla sınırlamak ve yetkilileri gerekli adımları atmaları konusunda uyarmak için Dünya’daki çocuk ve genç hareketine katılıyor. Çağrı metni şöyle: “Atmosfere salınan karbon gazı miktarının artmaya devam ettiği bu günlerde bilim bize kesin olarak dünyanın ısınmasını 1,5 derecede sınırlayabilmek için hemen harekete geçmemiz gerektiğini söylüyor. Fakat elinde bu konuyla ilgili karar alma yetkisi olan insanlar, küresel ısınma ile mücadele etmek için hiçbir şey yapmıyor. Bu yüzden ben ve arkadaşlarım, #GretaThunberg'in izinden giderek, sesimizi duyurmak ve değişim sağlamak için okul grevi yapıyoruz.

#15Mart 2019 Cuma Günü Ayvalık Cumhuriyet Meydanı'nda yapacağımız greve siz de katılabilir, geleceğimiz için grev yapabilirsiniz.”

İklim eylemleri ve Greta, bir de yetişkinler

Greta Thunberg 15 yaşındayken, iklim adaleti için 24 Ağustos 2018’de okula gitmek yerine İsveç Parlementosu’nun karşısında oturarak iklim adaleti konusuna dikkat çekmeye başladı. Yetkili kişiler ve toplumun kayıtsızlığını anlamlandıramadığına sık sık değinen Greta medyada gördüklerini ve yetişkinler dünyasının tutumunu ilk çağrısında şöyle özetliyordu: “Gerçekte kimse konuşmuyordu. Konuştuklarındaysa söyledikleri hiçbir zaman biliminsanlarının beyanlarıyla örtüşmüyordu.” Medyada görünürlüğü olan kişilerin yalan söylemelerine nasıl izin verildiğini anlayamadığını ifade eden Greta “İsveç’in rol modeli olduğunu söyleyip, karbon salınımın azaltmaya çalışmanın manasız olduğunu söylüyorlardı.”

Aralık 2018’de Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’ne ise şunları söyledi Greta: “Ayrıca hiç kimse, küresel ölçekte işlemesini sağlamak için Paris Anlaşması’nın her yerinde açıkça ifade edilen kesinlikle gerekli olan adalet perspektifinden bahsetmiyor. Bu, benimki gibi zengin ülkelerin bu günün emisyon hızıyla 6-12 yıl içinde sıfır emisyona düşmesi gerektiği anlamına gelir, böylece daha fakir ülkelerdeki insanlar bizim zaten inşa etmiş olduğumuz alt yapıyı inşa edebilirler ve yaşam standartlarını yükseltebilirler. Hastaneler, elektrik ve temiz içme suyu gibi. Zaten her şeye sahip olanlar, biz, Paris anlaşmasına olan bağlılığımızı bir saniye bile önemsemiyorsak Hindistan, Kolombiya veya Nijerya gibi ülkelerin iklim krizini umursamasını nasıl bekleyebiliriz?”

Uganda, İngiltere, Avustralya, Almanya farketmeksizin Greta’yla beraber her cuma okul grevi yapan iklim çocukları küresel ısınmanın zararlarından veya bireysel hassasiyetlerle neler yapabileceğimizden bahsetmiyorlar. Yetişkinlerin yıllarca teselli ve başka önceliklerle zaman harcadığını sık sık dile getiren Greta’ya göre korkmamızın ve harekete geçmemizin tam zamanı.

Yüz binlerce “iklim çocuğu” Karar alma ve kararları yönlendirme imtiyazını elinde bulunduran devlet ve sermaye temsilcilerini uyarıyorlar. Adım atmaya başlamaları gerektiğini ve kaybedecek zaman kalmadığını belirten Greta tüm yetişkinlere “Umudun, uğraşıp didinerek kazanılması gereken bir şey olduğunu anlayamamış görünüyorsunuz. Ve eğer değerli ders saatlerini heba ettiğimizi söylemeye devam edecek olursanız, izninizle size şunu hatırlatayım ki siyasi liderlerimiz inkâr ve eylemsizlik yoluyla nice on yıllarımızı heba ettiler. Ve zaman da iyice daraldığından, biz eyleme geçtik artık.” diye sesleniyor. Sadece Greta Thunberg’in Twitter’daki hesabı aracılığı ile iklim çocuklarına destek veren Dünya yurttaşlarının sayısı 252.000.000.

İklim krizinin kriz yönetimi adımlarıyla ele alınması gerektiğini ve buna işaret eden önlemleri göremediğini de vurgulayan Greta Thunberg Dünya Ekonomik Forumu’nda “Evimizde yangın var.” diyordu. Greta çocukların eğitimleri aksatmaması gerektiğinden, onun kendine özgü sağlık durumundan dolayı eylemlerde olmaması gerektiğini iddia edenlere soruyordu: “Neden kimsenin kurtarmak için bir şey yapmadığı bir gelecek için okuyayım ki? En iyi bilim insanları tarafından sunulan gerçekler politikacılar ve toplum için bir şey ifade etmiyorsa, aynı eğitim sistemi içinde gerçekleri öğrenmenin manası ne?”

Kasım 2018’deki TED konuşmasında iklim krizinden 8 yaşında haberdar olduğunu, 11 yaşındaysa ağır bir depresyona girdiğini belirten Greta, kısa bir süre sonra “aspergers, obsessiv kompulsif bozukluk ve seçili dilsizlik” tanısı konduğunu ve bu özelliklerinin gri alanlarda düşünmek, göreceli bakmak yerine ona netlik imkanı sunduğunu ve boş verme lüksü de bırakmadığını açıkladı. Bu konuşmayı takip eden aylarda Greta’ya destek veren çocukların sayısının radikal bir şekile artmasıyla birlikte sosyal medyada Greta Thunberg’e karşı artan Ocak-Şubat 2019’da ise doruk noktasına ulaşan “dijital zorbalık”ta kullanılan bazı kelime ve argümanlar şöyleydi: “Bu özürlüyü ortaya salacağına annesi kürtaj olmalıydı”, “Beyinsiz, hayalci”, “Bu çocuk istismarıdır, hem de engelli bir çocuk!” Son cümle Alman Yeşiller Partisi’ni suçlamak için kullanıldı.

Binlerce insanın Twitter’da Greta’yı savunması bir yana Greta’nın babası Aralık 2018’da “Bir ebeveyn olarak çocuğunuzun okulu bırakarak greve gitmesini destekleyemezsiniz. Ona çıkıp kendi başına yapmasını söyledim” demiş ve tatil günlerinde problem olmadığını eklemişti.

11 Mart’taki Guardian röportajında uçak yolculuğunu çoktan bırakmış olan annesiyse şöyle dedi: “Bize belgeseller gösterip durdu ve beraber kitap okuduk. Öncesinde gerçekten hiçbir fikrim yoktu. İklim konusunu hallettiğimizi sanıyordum. Bizi değiştirdi ve şimdi başka insanları dönüştürüyor. Çocukluğunda böyle bir şeye dair hiçbir ipucu yoktu. Eğer bu olabildiyse her şey gerçek olabilir.”

Greta Thunberg Aralık 2018’de yetişkinlerle ilgili ne düşündüğünü Birleşmiş Milletler İklim Konferansı’nda özetlemişti: “Dünya liderlerine bizim geleceğimizi umursamaları için yalvarmayacağım. Onun yerine değişimin geldiğini haber vereceğim. Hoşlarına gitse de gitmese de… Liderlerimiz çocuk gibi davranıyorsa, biz onların uzun zaman önce üstlenmeleri gereken sorumluluğu yükleniyoruz.”

İklim Çocukları’nın “hayalciliği”

İklim Adaleti için Okul Grevi Ayvalık adlı facebook hesabından çağrı yapan 13 yaşındaki Ege Edman tüm çocuk ve gençleri Ayvalık Cunhuriyet Meydanı’na çağırırken, İstanbul Bebek parkında ise saat 12.00-14.00 arasında 11 yaşındaki Atlas Sarrafoğlu iklim adaleti için destekçileri bekliyor olacaklar.

İngiltere’deki binlerce genç ise bir yandan iklim adaleti için sokaklara çıkarken bir yandan da 15 yaşından büyük çocuklara oy hakkı talebini yükseltiyor.

İsveç’te 8 Mart’ta yılın kadını olarak onore edilen Greta Thunberg’in verdiği 1 Mart’ta yayınlanan çağrı metninde “Genç insanlar, küresel nüfusun yarısından fazlasını oluşturuyor. Bizim neslimiz iklim kriziyle birlikte büyüdü ve hayatımızın geri kalanında bununla başa çıkmak zorunda kalacağız. Buna rağmen, çoğumuz yerel ve küresel karar alma sürecine dahil değiliz. İnsanlığın sessiz geleceği biziz.” Derken verdiği son röportajda iklim eylemlerinin nasıl ilerlediğini şöyle değerlendiriyoru. “Harikulade. 71 ülkede 700 noktada ve artıyor. Çok hızlı artıyor ve çok çok eğlenceli. Siz boş verebilirsiniz ama ben yapamam.”

Ege Edman ve Atlas Sarrafoğlu’nun çağrısıyla 15 Mart 2019’da düzenlenecek iklim adaleti için okul greviyle birlikte Türkiye’nin iklim çocukları Dünya çocuklarına katılarak desteklerini beyan edecekler. Iğdır, Ankara, Çıralı ve Antalya’dan da katılım haberleri geliyor. fridaysforfuture.org/events/map adresinden kentinize en yakın noktayı bu haritadan bulabilirsiniz.

Sosyoloji ve tüketici davranışları araştırmacılarının Z kuşağı olarak inceledikleri “İklim çocukları”, bu isimlendirmeyi Şubat 2018’de Uganda Kampala’da yürüyen 15.000 çocuk ve yetişkinlerin arasındaki bazı katılımcılar tarafından önerilmiş oldu.

Bu cuma 78 ülkede 939 ayrı noktada grev ve yürüyüşler gerçekleşecek. Bilgiler için: #FridaysForFuture #SchoolStrike4Climate #ClimateStrike.

Haber: Seda Solaklar