Güneş hakkında ilginç bilgiler
2022 yazında epey nazlanan güneşi beklerken okumanız için, güneş hakkındaki ilginç bilgiler...
-
Ateş topu değil gaz kütlesi
Güneş öncelikle iki gazdan oluşur - hidrojen ve helyum. Hidrojen, güneşin kütlesinin yaklaşık dörtte üçünü oluştururken, geri kalan kütle ise helyum gazıdır. Güneş ayrıca az miktarda oksijen, silikon, neon, karbon, magnezyum, nitrojen, kükürt ve demir gazları içerir.
1 / 8
-
"Epey ağır"
Güneş yaklaşık olarak 1.989.100.000.000.000.000.000.000 milyar kg'dır. Kütlesinin %70'i Hidrojen gazı, %28'i Helim'dir. Güneş kütlesinin %2'si diğer gazları temsil eder. Dünya'nın kütlesi ile karşılaştırıldığında, Güneş'in kütlesi 333.060 Dünya'ya eşittir. Ancak araştırmalar, güneşin zamanla kütlesini yavaş yavaş kaybettiğini gösteriyor. Bunu, kütlesini güneş rüzgarıyla olduğu kadar enerjiye ve ışığa dönüştürerek yapıyor. "Nasıl ölçülebildi?" diye soranlar için bir not; bu dev gök cisminin kütlesi, Newton'un hareket yasaları ve yerçekimi yasası kullanılarak ölçülebiliyor.
2 / 8 -
Sıcak... Çok sıcak...
Güneş yüzeyinin sıcaklığını merak ediyorsanız sıkı durun; 10.000 Derece Fahrenhayt. Bu, bizim ölçümüzle 5.500 santigrata denk geliyor. Güneşin sıcaklığı, kendi yerçekiminden etkilenir. Güneşin merkezindeki sıcaklık 27 milyon Fahrenheit dereceye kadar çıkabilmektedir. Bu da santigrat ölçüsüyle yaklaşık 15.000 dereceye eşdeğer. Bu sıcaklık, hidrojen atomlarının Helyum oluşturmak üzere birleştiği nükleer füzyonun bir sonucudur. Füzyon, güneşin yüzeyine doğru yayılan büyük miktarda enerji üretir. Bu enerji, sıcaklıkların yaklaşık 10.000 Fahrenheit derecesine yani 5.500 santrigrat derecesine düştüğü fotosfere hareket eder. Bu noktada, güneşin radyasyonu görünür ışık haline gelir. İşte bizim güneş ışığımız!
3 / 8 -
Güneşe bakılır mı? Bakılırsa ne olur?
Lafı hiç uzatmadan belirtelim, güneşe çok uzun süre bakarsanız retinalarınızı yakabilirsiniz. Filtreli dürbün kullanmadan güneşe çok uzun süre bakmak retina için zararlıdır. Güneş ışınlarının Ultra Şiddetli (UV) radyasyon olarak bilinen bir bileşeni vardır. UV radyasyonu UV-A, UV-C ve UV-B olmak üzere üçe ayrılır. UV-C gözlere zararlı değildir. Ancak UV-A ve UV-B gözleri kısa ve uzun vadede olumsuz etkiler. UV radyasyonuna kısa süreli maruz kalma, genellikle "gözün güneş yanığı" olarak adlandırılan fotokeratite neden olur. Bununla birlikte, uzun vadeli etki, gözün yaşamın ilerleyen dönemlerinde katarakt geliştirmesidir.
4 / 8 -
Güneş sarı mıdır? Yoksa...
Dünyaya gözlerinizi açtığınızdan beri sarı olarak bildiğiniz güneşin aslında beyaz renkte olduğunu söylesek ne dersiniz? Güneş, neredeyse gökkuşağını oluşturan renkler kadar çok renkten oluşur. Tüm renkler bir araya getirildiğinde ortaya çıkan renk ise beyazdır. Dolayısıyla bu güneşin gerçek rengidir ve astronotlar tarafından çekilen güneş fotoğrafları bunu açıkça göstermektedir. Ancak dünyadan bakıldığında güneşin rengi beyazımsı-sarıdan kırmızıya kadar değişir. Bunun nedeni, dünyanın daha kısa dalga boylu olan renkleri değil de kırmızı, turuncu ve sarı gibi daha yüksek dalga boyu olan renkleri saçmasıdır. Bu dalga boyları güneşi kırmızı, turuncu veya sarı olarak tanımlamamızı sağlar.
5 / 8 -
Milyarlarca yıllık bir yaşam
Gökbilimciler, radyometrik tarihleme adı verilen bir süreçle güneşin yaşını belirler. Güneş bir yıldız olduğu için kütlesine bağlı bir yaşam döngüsüne sahip. Güneş'in 4.600.000.000 yaşında olduğu tahmin ediliyor.
6 / 8 -
Güneşin enerjisi ne zaman tükenecek?
Güneş, yaşam çizgisinin ana aşamasında olduğu için henüz bir değişiklik göstermiyor. Bu esas aşama boyunca, yukarıda bahsettiğimiz nükleer füzyon gerçekleşiyor. Dünyadaki yaşamı besleyen ışık ve dolayısıyla enerji de bu nükleer füzyonla ortaya çıkıyor. Peki, bunun sonu ne zaman gelecek? İçiniz rahat olsun, henüz değil. Güneş, hidrojeninin yaklaşık yarısını helyuma dönüştürdü ve geri kalanını yakmak için yaklaşık 5 milyar yıla daha ihtiyacı olacak. Başka bir deyişle, güneşin yaşlı olmasından endişe etmeye gerek yok. 5 milyar yıl daha hayatta...
7 / 8 -
Nasıl sona erecek?
Güneş önümüzdeki 5 milyar yıl boyunca değişmeyecek. Bu uzun süreden sonra hidrojen ve helyum kaynağı tükenecek ve güneş Kırmızı Dev aşamasına girecek. Burada güneşin çekirdeği ısınacak ve yoğunlaşacak, bu da güneşin boyutunun o kadar büyümesine neden olacak ki, patlayacak. Tabi, patlayacak hale gelmeden önceki büyüme aşamasında Merkür, Venüs ve Dünya'nın yörüngelerini kapsayacak şekilde büyüyecek. Dünya bu büyüme esnasında artık kırmızı bir dev haline gelmiş olan güneş tarafından yutulacak. Elbette bunlar olana kadar aşırı ısınacak ve gaz parçacıklarına maruz kalacak olan dünyada yaşam imkânsız hale gelecek. Senaryolar çeşitli... Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, bu yazıyı hazırlayanların ve okuyanların endişelenmesi için epey erken.
8 / 8
YORUMLAR