Güvensizlik, hayatın çeşitli alanlarında kendini gösterebilir, öz şüpheye yol açabilir ve kişisel gelişimi engelleyebilir. Bu duyguları anlamak ve ele almak, kalıcı bir öz güven inşa etmenin önemli adımlarıdır.

Güvensizlik nedir?

Güvensizlik, yetersizlik veya belirsizlik hissine neden olan düşünceler ve duygular bütünüdür. Fiziksel görünümünüz, ilişkileriniz, maddi durumunuz veya mesleki becerileriniz konusunda güvensizlik hissedebilirsiniz. Öz saygı eksikliği, güvensizlik duygularını körükler. Öz güveniniz düşük olduğunda, kendinizi aşırı derecede eleştirebilirsiniz. Başarılı ve sevilen biri olsanız bile, olumsuz iç sesiniz aksini iddia edebilir.

Güvensizlik, kısır bir döngüye dönüşebilir. Kendinizi fiziksel olarak yetersiz hissettiğinizde veya değerinizden şüphe ettiğinizde, sosyal ortamlardan kaçınabilir ya da yeteneklerinizi sınayacak deneyimlerden geri durabilirsiniz. Bu durum, kendinizi geliştirme ve başkalarıyla bağ kurma potansiyelinizi sınırlayarak kendinize zarar vermenize yol açabilir.

Güvensizlik çeşitleri

Her bireyin güvensizlikleri kendine özgüdür ve bireysel öz saygı sorunlarıyla bağlantılıdır. Ancak çoğu güvensizlik, üç ana kategoriye ayrılabilir:

1. Kişisel güvensizlikler

Kişisel güvensizlikler, kendinizle ilgili olumsuz düşüncelerinizi ifade eder. Görünüşünüzü veya yaşam tarzınızı beğenmeyebilir, kimliğinizden şüphe edebilir ya da kendinizi sürekli başkalarıyla kıyaslayabilirsiniz. Bu durum, kendinizi diğer insanlardan daha az zeki, daha az başarılı veya daha az finansal güce sahip biri olarak görmenize neden olabilir. Ancak bu, çoğu zaman sadece kendi olumsuz düşüncelerinizin bir yansımasıdır.

2. Mesleki güvensizlikler

Mesleki güvensizlikler, iş yerinde başarısız olma korkusuyla ilgilidir. Örneğin; yeteneklerinize inanmadığınız için terfi fırsatlarını kaçırabilir ya da kendinizi sabote ederek işleri sürekli erteleyebilirsiniz. Topluluk önünde konuşma konusunda kendinizi geliştirmek yerine, bu tür durumları tamamen kaçınarak mesleki ilerlemenizi sınırlayabilirsiniz.

3. İlişki güvensizlikleri

İlişkilerdeki güvensizlikler, genellikle bağlanma stillerine dayanır. Güvenli bağlanan bireyler, ilişkilerinde dürüstlük, duygusal zeka ve açık iletişim sergilerler. Partnerlerinin onları sevdiğine ve desteklediğine inanırlar. İlişkide güven oluşturmanın yolları nelerdir? haberini okumak için tıklayınız...

Ancak güvensiz bağlanan bireyler, terk edilme korkusu taşırlar. Bu nedenle sürekli onay bekleyebilir, kıskançlık krizleri yaşayabilir veya partnerlerini kaybetmemek için kontrolcü davranışlar sergileyebilirler.

Güvensizliğin sonuçları nelerdir?

Herkes zaman zaman güvensizlik hissedebilir, özellikle yeni bir işe başlarken veya bir ilişkiye girerken. Ancak bu hisler, öz güvene dönüşmez ve sürekli hale gelirse, daha büyük sorunlara yol açabilir. Örneğin; kendinizi sürekli yetersiz hissettiğinizde, olumsuz iç sesinizi gerçeklik gibi algılamaya başlayabilirsiniz. Bu da kendinizi doğru bir şekilde değerlendirmenizi engelleyebilir ve hedeflerinize ulaşmanızı zorlaştırabilir.

Bir kişi, "Ben iyi bir lider değilim" düşüncesine saplanıp kalırsa, liderlik fırsatlarını geri çevirir, topluluk önünde konuşmaktan kaçınır ve meslektaşlarından daha az yetenekli olduğuna inanabilir. Bu düşünce biçimi, onun kariyerinde ilerlemesini veya yaptığı işten gurur duymasını engelleyebilir. Güvensizlik, sadece öz saygınızı değil, ilişkilerinizi de olumsuz etkileyebilir. Sürekli olarak ilgi ve onay beklemek, karşı tarafın kendini ifade etmesini zorlaştırabilir ve ilişkinin dengesini bozabilir.

Güvensizliğin nedenleri nelerdir?

Öz saygı eksikliği, güvensizliğin temel nedenidir. Kendi değeriniz hakkında olumsuz düşüncelere sahip olduğunuzda, kendinizi yetersiz ve başarısız hissedebilirsiniz. Peki, öz güven neden azalır?

Yaygın güvensizlik nedenleri nelerdir?

Geçmiş deneyimler: Olumsuz olaylar veya travmalar uzun vadeli etkiler bırakabilir.

Toplumsal baskılar: Mükemmeliyetçi standartlarla sürekli karşılaştırılmak, güvensizliği artırabilir.

Olumsuz iç konuşmalar: Sürekli kendinizi eleştirmek, değersizlik hissini pekiştirir.

Aşağıdaki durumlar, kişinin uzun vadede özgüvenini olumsuz etkileyebilir:

• Ebeveynler veya öğretmenler tarafından sert eleştirilmek
• Çocuklukta okulda düşük not almak veya desteklenmemek
• Manipülatif veya incitici arkadaşlık ve ilişkiler yaşamak
• Belirlenen hedeflere ulaşamamak ve başarısız hissetmek
• Sağlık sorunları nedeniyle istediği yaşamı sürdürememek
• Kendi maddi durumunu başkalarıyla kıyaslamak
• İş kaybı veya ayrılık gibi hayatın getirdiği zorluklarla karşılaşmak

Güvensizlik duygusu ile başa çıkmak için 10 öneri

1. Duygularınızla yüzleşin

Terapist desteği almak veya günlük tutarak düşüncelerinizi yazmak, kendinizi anlamanıza yardımcı olabilir.

2. Gerçekçi hedefler belirleyin

Ulaşılabilir hedefler koyarak kendinizi geliştirin ve başarı hissini tadın.

3. Başarısızlıkları kabul edin

Hayatta her zaman her şey planladığınız gibi gitmeyebilir. Olaylara farklı bir perspektiften bakmayı öğrenin.

4. Kendinizi olduğunuz gibi kabul edin

Kimse her konuda mükemmel olamaz. Kendi güçlü yönlerinizi takdir edin.

5. Olumsuz düşünceleri sorgulayın

Gerçekçi olup olmadığını değerlendirin ve kendinize bir dost gibi davranın.

6. Destekleyici insanlarla çevrenizi sarın

Size değer veren insanlarla vakit geçirmek, özgüveninizi artırabilir.

7. İlham veren hikâyeler okuyun

Başarılı kişilerin de güvensizlik yaşadığını bilmek, size moral verebilir.

8. Yeni deneyimlere açık olun

Yeni bir beceri öğrenmek veya seyahat etmek, kendinize olan güveninizi tazelemenize yardımcı olabilir.

9. Sizi olumsuz etkileyen durum ve insanlardan uzaklaşın

Zararlı ilişkilerden ve toksik ortamlardan kendinizi koruyun.

10. Kendinizi başkalarıyla kıyaslamayın

Herkesin kendi yolculuğu farklıdır. Kendi başarılarınıza odaklanın.

Unutmayın, yalnız değilsiniz! Güvensizlik, herkesin zaman zaman yaşadığı bir durumdur. Önemli olan, bu duygularla başa çıkmayı öğrenmek ve kendi değerinizin farkına varmaktır. Hayatın getirdiği zorluklar karşısında kendinize nazik olun ve özgüveninizi yeniden inşa etmek için küçük adımlarla ilerleyin.

Kaynak: Elizabeth Perry. "Stop being insecure: how to overcome insecurities and thrive". Şuradan alındı: https://www.betterup.com/blog/how-to-overcome-insecurities. (05.02.2025).