Güzel anılarınızı hafızamızda nasıl saklayabiliriz?
Yeni bir çalışma, uzun süreli hafıza oluşumu için boşta geçen sürelerin ve anı yaşamanın önemini ortaya koyuyor.
Hafıza değerli bir kaynaktır. Ve uzun süreli hafıza daha da değerlidir. Deneyimlerimize ilişkin pek çok ayrıntıyı birkaç dakika ya da belki birkaç saatliğine hatırlarız. Ancak bu ayrıntıların büyük çoğunluğu bir hafta içinde kaybolur.
O halde son derece önemli bir soru, bir deneyimin uzun süreli belleğe işlenip işlenmediğini neyin belirlediğidir. Uzun süreli hafıza konsolidasyonu hakkında oldukça fazla şey biliyoruz. Örneğin; kırılgan anıların uyku sırasında uzun süreli depolamaya aktarıldığını biliyoruz. Uykunun bu kadar önemli olmasının nedenlerinden biri de budur - uyku eksikliği hafıza konsolidasyonunu ciddi şekilde sınırlar. Ancak hangi deneyimlerin uzun süreli anılara dönüşme ayrıcalığına sahip olduğuna dair bulmacanın önemli bir parçası yeni bir çalışmada ortaya çıkarıldı.
Hafıza yönetiminde rol oynayan en önemli beyin bölgelerinden biri hipokampustur. Hipokampüste fark edilmesi kolay bir aktivite olan “keskin dalga-dalgalanma”, hipokampüsteki tüm nöronların önemli bir kısmının, yaklaşık %15'inin neredeyse aynı anda ateşlendiği anlamına gelir. Bu keskin dalga-şok aktivitesi, anıların uzun süreli belleğe aktarıldığı uyku sırasında gerçekleşir.
Yeni bulgu, aynı ateşleme modelinin, anılar oluştuktan hemen sonra gün içinde de gerçekleştiğini gösteriyor. Dahası, hafıza oluşumu sırasındaki bu keskin dalga-kırılma olaylarının sıklığı ile hafızanın gece uzun süreli hafızaya aktarılma olasılığı arasında çok basit bir korelasyon vardır. Bir deneyimden sonra ne kadar çok keskin dalga kırılması yaşarsak, bu deneyimi hatırlama olasılığımız o kadar artar.
Beyin görüntülemeyle yakalanması oldukça kolay olan bu nispeten büyük ölçekli sinirsel olayın yaygınlığı, hangi deneyimlerimizin uzun süreli hafızamıza girdiğini belirlemeyi kolaylaştırıyor. Görünen o ki, hangi deneyimlerin hafızada yer edip hangilerinin sonsuza dek unutulacağını etkileyen ana faktör, deneyimin ardından deneğin çok az şey yaptığı boş bir dönemin gelip gelmediğidir.
Gün içindeki keskin dalga düşüşleri hatırlanan deneyim hala devam ederken gerçekleşmez. Deneyimden hemen sonraki boş bir dönemde meydana gelirler. Deneyimin ardından boş bir dönem yoksa, keskin dalga-dalgalanmaları için bir zaman aralığı yoktur ve sonuç olarak deneyimin uzun vadede hatırlanma ihtimali azalır.
Bu bulguların geniş kapsamlı sonuçları vardır. Akıllı telefonlar ve sosyal medya çağımızda boş zamanlar çok değerli bir metadır. Sosyal medya akışımızı kaydırmak için telefonlarımız elimizde olduğu sürece çok nadiren boşta kalırız ki bu da boşta kalmanın tam tersidir.
Sonuç olarak, bir deneyim ne kadar güçlü ya da anlamlı olursa olsun, hemen sonrasında daha az sayıda keskin dalga kırılması yaşanacak ve bu keskin dalga kırılmaları uyku sırasında tekrarlanamayacaktır. Bu da muhtemelen uzun süreli hafızaya kaydedilmeyecekleri anlamına gelir.
Buradan çıkan sonuç, başınıza gelen güzel bir şeyi unutmak istemiyorsanız, muhtemelen hemen ardından sosyal medyada paylaşmamanız gerektiğidir. Arkadaşlarınıza ya da sevdiklerinize sosyal medya üzerinden o anı ile ilgili video, fotoğraf göndermemelisiniz. Parkta bir banka oturup anı yaşamalısınız. Tembellik bir erdem olmayabilir, ancak hatırlanmaya değer şeylere dair uzun süreli anılara sahip olmak için gerekli bir adımdır.
Kaynak: Bence Nanay. "How to Hold On to Your Best Memories". Şuradan alındı: https://www.psychologytoday.com/intl/blog/psychology-tomorrow/202404/how-to-hold-on-to-your-best-memories. (24.04.2024).
Test:
Kısa süreli hafıza nasıl geliştirilir?
YORUMLAR