Her zaman söylediğimiz gibi, bir bebeğin dünyaya geldiği andan itibaren en temel içgüdüsü emme içgüdüsüdür. Bu anlamda bir bebeğin doğar doğmaz annesinin memesini reddetmesi, nadir görülen bir durumdur. Daha doğru bir ifadeyle, doğaya aykırıdır. Ancak bu son derece doğal ve temel olan davranışı başlangıçta olumsuz etkileyen bazı nedenler söz konusu olabilir.
Öncelikle şunu belirtelim, bir bebeğin doğumun hemen ardından ağız içi sağlığı mutlaka kontrol edilmelidir. Bebeğin emme becerisi gösterebilmesi için damak, dil ve dudak anatomisinin sağlıklı olması son derece önemlidir. Eğer bir bebeğin emmeye engel bir sağlık sorunu yok ise, yeni doğan bebeğin meme reddi aşağıdaki nedenlerden kaynaklanabilir;
Emzirme başlangıcında bir bebeğin emmeyi reddetmesi yukarıda sıralanan nedenlerden dolayı ise genellikle geçici bir durumdur ve bebekler kısa bir süre içinde dünyaya adaptasyonlarını tamamladıklarında sorunsuz emmeye devam ederler. Bu anlamda, bir bebeğin ortada hiçbir neden olmaksızın meme emmeyi reddetmesinin doğaya aykırı olduğunu söylemek mümkündür. Öyleyse, meme emmeyi reddeden bir bebeğin geçerli bir nedeni olmalıdır. Bu nedeni bulup çözüm yolu aramak ise, bu zor durumun atlatılmasını mümkün kılabilir.
Yeni doğan bebeklerin emme becerilerinin zarar görmemesi için özellikle ilk 3 ay biberon ve emzik gibi materyallerle tanıştırılmaması son derece önemlidir. (Bu konuda detaylı bilgi için tıklayınız.) Daha önce de belirtildiği gibi, yeni doğan bebeğin ağız içinin fizyolojik ve anatomik sağlığının emmeye engel bir sorunu olup olmadığı kontrol edilmelidir. Bebeklerin alerji metabolizması emme adaptasyonlarını olumsuz etkileyebilir. Eğer bir bebekte çoklu besin alerjisi, inek sütü alerjisi ya da laktoz intoleransı söz konusu ise, bu bebekler çoğu zaman meme reddedebilirler Meme reddi yapan bir bebeğin genel sağlık durumunun da kontrol edilmesi son derece önemlidir. Örneğin, genel kas, kemik ve beyin sağlığı mutlaka değerlendirilmelidir. Daha önce de belirtildiği gibi, eğer annenin bu dönemde yaşamış olduğunu varsa stres, kaygı ya da sağlık sorunu, mutlaka değerlendirilmeli ve gerekli yardım alınmalıdır.
Bazı bebeklerde 3. aydan itibaren diş çıkarma belirtileri yavaşça kendini göstermeye başlayabilir. Bunlar; yoğun salya, ellerin sürekli ağza götürülmesi, cisimlerin sürekli ağza götürülmesi, yoğun ağlama nöbetleri, huysuzluk ve uykusuzluk olarak sıralanabilir. Kimi bebek diş çıkarma döneminde ağrılarını bastırmak amacıyla şiddetli bir emme isteği duyabilirken, kimi bebek ise emmeyi tamamen reddedebilir. Yine bu aylarda da bir bebeğin genel sağlık durumu; ateşli hastalıklar, enfeksiyonlar ve ağrılar meme reddine neden olabilir. Bu aylardan itibaren bebekler, daha şiddetli bir biçimde çevresel faktörlerle etkileşim haline girerler. Onlara bakan kişideki değişiklik, annenin işe başlaması, ev ve mekan değişikliği gibi nedenler, bebeğin korku ve endişe yaşamasına neden olabileceğinden, bebeğin değişen ruh hali meme emmesini de olumsuz etkileyebilir. Eğer bir bebek 6. ayın üzerindeyse ve ek gıda alımına başlanmışsa, ek gıdanın miktarı mutlaka kontrol edilmelidir. Çünkü ek gıda ile karnı doyan bir bebek meme emmede isteksizlik gösterebilir. Unutulmamalıdır ki, anne sütü ilk 24 ay bebeklerin temel besinidir ve ek gıda sadece ek olarak verilmelidir. Bir bebeğe verilen fazladan her ek gıda anne sütü alımını ve emme davranışını eksiltebilir.
Öncelikle, meme reddi yaşayan bir anne bu reddin süresini ve dönemini doğru değerlendirmelidir. Anne, bu reddin bebeğin yaşadığı her hangi bir sağlık probleminden kaynaklanıp kaynaklanmadığından emin olmalı ve buna göre gerekli olan tedavi desteğini almalıdır. Yaşanan meme reddinin süresi ve bu sürede izlenen süreç, anne ve bebeği arasında gergin, stresli ve irrite bir ilişkiye dönüşmüş olabilir. Bu nedenle anne, bu reddin üstesinden gelebilmek için sabırlı ve kararlı olarak, zedelenen ilişki yapısını sevgiyle yeniden kurmayı tekrar tekrar denemelidir. Anne, meme teklif ederken ısrarcı, baskıcı ve stresli olmamalı; emzirme ilişkisine olan inancını ve özgüvenini kaybetmemelidir. Aslında meme reddinin en güzel çaresi, anne ve bebeği arasındaki doğal bağın tekrar hatırlanması olabilir. Bu süreçte anne, bebeğiyle bol bol çıplak ten teması kurarak, sabırlı ve sevecen bir ruh haliyle emzirebilir. Annenin bebeğine söylediği şarkılar ve ninniler, bebeğiyle şakalaşmaları ve oyunları hem bebeğin hem de annenin keyifli zamanlar geçirmelerini sağlayabilir. Keyifli geçirilen zamanlar keyifli bir ilişkiye dönüşerek emme becerilerinin tekrar gelişmesine olanak sağlayabilir. Büyüyen bebeklerin ayına uygun pozisyon ve tekniklerle emzirilmelerinin önemli olabileceğini söylemiştik. Bunlar; bebeğin ayakta, oturtarak, dolaşarak, uzanarak, banyoda vb. tekniklerle emzirilmesi olarak sıralanabilir. Kısacası, çoğu zaman meme reddinin en etkili çaresi keyif ve oyunla emzirmektir. Özetle meme reddi, neden doğru anlaşıldığında ve çözüm doğru üretildiğinde çoğu zaman geçicidir. Bir bebek, büyümeyi sürdürürken çeşitli nedenlerle herhangi bir zamanda meme reddi yapabilir. Bu sırada anneler özgüven kaybı yaşamamalı, sabır ve sevgiyle emzirmeye devam etmelilerdir. Unutmayalım ki, bir bebek meme reddini hangi zamanda yaparsa yapsın her durumda, bu işin en güzel çaresi anne ve bebeği arasındaki sevgi bağının tekrar pekiştirilmesidir.
Emzirme Psikologu Pınar Güler