Emzirme kadının önden hazırlandığı bir şey değil genellikle. Gördüğü bir şey de değil işin kötüsü. Biz zamane annelerinin emzirmeyle ilk tanışması bebeği kucağımıza aldığımızda oluyor. Normalimiz bu. Anneliğin ilk günlerinin hormon artı hayat karışıklığıyla geçmesi; tek başınalıktan sana yüzde yüz bağımlı bir yaratığa 24 saat adanma rolünü giymek hiç kolay değil gerçekten. Emzirmek de kolay değil. Ama kolaylaşıyor zamanla. Öğreniliyor.

Son zamanlarda sosyal medyada bir tartışma sürüyor. Bir mama markası kendi pazarlama kampanyası çerçevesinde “günde 500 ml anne sütü alamayan bebeğe mama takviyesi gerekir” diyor. Markayla birlikte çalışan sosyal medya anneleri de bu mesajı paylaşıyorlar.

Anne sütünden bebeğin ne kadar içtiğini ölçmenin bir yolu yok. Dayıyorsun memeye, içtiği kadar içiyor. Bazı bebek daha şevkle, bazısı daha az. Dolayısıyla performansa dayalı bu gibi ifadeler yeni annenin zaten karışmaya hazır kafasını, “yoksa ben iyi anne değil miyim”, “bebeğimi besleyemiyor muyum” vesveselerini daha da arttırıyor. Ya 500 ml değilse! Bu da yeni annenin içinden çıkılması güç bir kısır döngüye adım atmasına sebep oluyor.

Kısır döngüye giriş

Anne sütünün salınımı ancak annenin kafası rahatsa mümkün. Endişeler arttıkça süt salınımı azalıyor; süt salınımı azaldıkça anne endişeleniyor, çevresindekiler "bu bebek aç" demeye başlıyorlar, onlar böyle deyince mama verilmeye başlıyor, mama yemenin mekanizması anne sütünden çok daha basit. Hem biberondan akışı çok daha kolay hem de midede yarattığı yoğunluk anne sütünden çok daha fazla. Buna alışan bebek yavaş yavaş anne sütünden uzaklaşıyor. Bu arada anne kendi performansını ölçmek için bir de pompaya başvuruyor.

HTHayat yazarı Özge Taşkın bu durumu şöyle anlatıyor: “Stres dolu pompa macerası sonucu azıcık süt sağabildiğini gören anne artık iyiden iyiye bebeği için yeteri kadar süt üretemediğine inanır. Oysa pompa bebeğin memeyi sağması kadar mükemmel bir şekilde memeyi boşaltamaz. Bebeğin emdiği anlarda salgılanan sütü memeden dışarı atan hormonlar stres altında pompa yapan annede salgılanamaz. Bu ruh hali içinde pompa yaparak bol bol süt sağılabileceğini düşünmek mantıksız olur ama morali zaten bozulmuş olan anne bunun farkında değil.”

Anne sütünü en çok arttıran dört şey

Birincisi destek. Yeni anne, yeni adım attığı hayatında çevresinden yeterince destek görüyorsa, kendisi bebekle ilgilenirken onunla ve evin düzeniyle de biri ilgileniyorsa, bu destek olan kişiler ona cesaret ve güç verici konuşmalar yapıyorlarsa; yani o evde kimse ona “Ay bu bebek aç mı yoksa?” demiyorsa; anne kendinden ve sevildiğinden emin olduğu bir ruh halindeyse, o annenin sütü gelir.

İkincisi uyku. Yeni doğan bebekler çok uyanırlar. 2-3 saatte bir uyanıp emmek isterler. Lakin bu 2-3 saatlik döngüler yetişkin bir kadın için bir süre sonra delirtici olabilir. Yeni anne biraz uyumalıdır. Bu da bizi birinci maddeye geri döndürür. Yeterince destek alan annenin sütüyle ilgili derdi olmaz.

Su. Evet süt arttıran bir çok gıda var. Emzirirken hem bol sütüm olsun, hem de çok kilo almayayım diyorsanız dikkat edilecek hususlar da var. Ama siz yine de su içmeyi unutmayın. Su, ayran, ıhlamur, ısırgan çayı, papatya çayı güvenle tüketebileceğiniz sıvılar.

Sık emzirmek. Memeler ne kadar sık ve tam boşalırsa, o kadar çok süt üretir. Bu durumda ilk günlerde çok can sıkıcı ya da can acıtıcı olsa da hiç durmadan emzirmek ve hatta emzirmeden sonra bir de pompayla memeleri boşaltmak vücuda “bol süt üret” emrini vermeye yetecektir.

Destek, uyku ve su varsa, memeleri de sürekli “süt, süt” diye bebek ya da pompa tarafından boşaltılıyorlarsa o annenin sütü o bebeğe yeter.

Sütün yettiğini anlamanın yolları

500 ml emzirip emzirmediğini ölçemeyecek anneyi endişelere gark etmemek için birkaç küçük ipucu var:

• Bebek doğumdan sonraki ilk günlerde yalnızca bir ya da iki bez ıslatır. Üçüncü ya da dördüncü günden itibaren bebeğiniz ıslak bez sayısını artırır.

• Bundan sonra günde en azından beş ya da altı bez ıslatır.

• Bebekler genellikle her 1.5 saat ile 3 saat arasında, meme emmek ister. Bu da 24 saatte ortalama 8-12 defa demektir. İlk günlerde sık sık emzirmek anne sütünün gelmesine yardımcı olur.

• Bazı bebekler birkaç saat çok sık emerler ve sonra birkaç saat uyurlar. Beslenme her zaman düzenli aralıklarla olmaz.

• Bebeğiniz sağlıklı görünüyor, ten rengi iyi durumda, cildi sıkı, kilo alıyor, boyu uzuyor, baş çevresi gelişiyor ve hareketliyse yeterli miktarda süt alıyor demektir

Anne sütü ‘en iyi’ değildir, standarttır

Hassas konularda kullanılan ifadeler konusunda da hassas olmak lazım. La Leche League Türkiye’nin bu konuda beyanatı şöyle: Anne sütü sadece normali ve olması gerekeni temsil eder. İnsanoğlu var olduğundan beri, yeni doğan her birey için kullanılacak normal, doğal ve biyolojik standarttaki besindir. Anne sütü için “en iyi”, “mükemmel” veya “en ideal” gibi sıfatlarla tanımlama yaptığımız zaman, bebek mamasını da normal besin olarak kabul etmiş oluruz. Örneğin emzirilmiş bebekler “daha sağlıklı” değildir, bebeğin sağlıklı birey standartlarına ulaşması için anne sütü standart besindir. Anne sütü alan bebekler hastalık riskinden uzak değildir; ancak mamayla beslenen bebekler anne sütüyle beslenenlerden daha sık hastalanırlar.

Sonuç olarak anne sütü bir artı değil, bebek maması bir eksidir. Bu cümlelerle mamaya başvuran annelerin kendini suçlu hissetmesine neden olmak istemiyorum. Anne sütünü savunmak, bebek maması kullanan anneleri suçlamak değildir. Diane Wiessinger’e göre; “Emziremeyen anneler (düz meme başı sorunu, meme başında çatlak ve yara ile karşılaşılması, bebeğin kısa ve gergin dil bağı, prematüre bebekler, mastit ve mantar enfeksiyonu gibi çözülebilir emzirme sorunları) kendilerini suçlu hissetmezler; ancak öfkeli, ihanete uğramış, aldatılmış ve kandırılmış hissederler. Neden? Çünkü emzirebilmesi için çözümler vardır ama doğru bilgi ve destek yoktur.

Yazı: Damla Çeliktaban