40 yaş ve üzeri hamileliklerde dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

Son yıllarda kadınların iş hayatında aktif rol almasıyla beraber evlilik yaşı ve anne olma yaşı arttı. Önceden kadınlar 35-40 yaşında çocuk sayısını tamamlarken, günümüzde evlenme veya ilk çocuk sahibi olma yaşı 35-40 yaşlarına geldi. 40 yaş ve üzeri hamileliklerin çoğu sorunsuz geçerken, ileri yaş gebeliklerinde bazı risklerin arttığı bilinmelidir.

40 yaş ve üzeri hamileliklerde erken doğum ve düşük doğum ağırlığı riski artar

40 yaş ve üzeri hamileliklerde bebekte düşük doğum ağırlığı riski artar. Düşük doğum ağırlığı demek, gebelik haftasına göre bebeğin kilosunun beklenenden daha küçük olmasıdır. Bebeğin kilosunun haftasına göre düşük olmasının nedeni bebeğin eşinin (plasenta) bebeğe yeterince kan akımı gönderememesidir. Ayrıca ileri yaş hamileliklerde erken doğum riski genç kadınlara göre daha yüksektir. Erken doğum da düşük doğum ağırlıklı bebek ihtimalini artırır. Bu anlamda ileri yaş gebeliklerde gerekli önlem ve tedavilerin yapılması neonatal morbiditenin azaltılması için büyük önem arz eder.

Preeklampsi (Gebelik zehirlenmesi) riski artar

Preeklampsi, gebeliğin 20. Haftasından sonra ortaya çıkan yüksek tansiyon ve idrarda protein kaybı ile seyreden, anne ve bebeğin hayatını tehlikeye sokabilen ciddi bir sorundur ve preeklampsi 40 yaş ve üzeri hamilelerde daha sık görülür. Bu nedenle ileri yaş gebeliklerde her muayenede tansiyon ölçümünün yapılması, tansiyon yüksek çıkarsa (>140/90 mmhg) preeklampsi yönünden hastanın araştırılması ve preeklampsinin atlanmaması çok önemlidir.

Gebelik şekeri riski artar

Yapılan çalışmalar ileri yaş gebeliklerde gebelik şekerinin daha sık görüldüğünü göstermektedir. Gebelik şekeri, ilk defa hamilelikte ortaya çıkan veya tanı konan glukoz intoleransıdır. Gebelik şekeri tanısı gebeliğin 24-28. haftaları arasında şeker yükleme testinin yapılması ile konur. Eğer 50 gr şeker yükleme testinin sonucu >140 mg/dl ise tanı koymak için 100 gr şeker yükleme testi yapılır. Bu test de yüksek çıkarsa gebelik şekeri tanısı konur.

Son yıllarda ülkemizde şeker yükleme testinin zararlı olduğu ile ilgili kaygılar popüler olmuştur ancak bu düşünce doğru değildir. Şeker yükleme testinin ne bebeğe ne de anneye hiçbir zararı yoktur. Tam tersi bu test yapılmazsa gebelik şekeri tanısı konamaz ve bebekte veya annede bazı problemler ortaya çıkabilir. Bu nedenle 40 yaş ve üzeri hamilelerin mutlaka gebeliğin 24-28. haftaları arasında şeker yükleme testini yaptırması gerekir. Böylece hem bebek hem de anne adayı şekere bağlı komplikasyonlardan korunacaktır.

İleri yaş gebeliklerde Down sendromu riski artar

Down sendromu her yaş hamilede görülebilir ancak 35 yaş üstü hamileliklerde risk daha da artar. Çünkü 35 yaşından sonra yumurta kalitesi azalır. Buna bağlı olarak da spermle yumurtanın birleşmesi sırasında hatalar meydana gelir ve embriyo Down sendromlu (Trizomi 21) olur.

Down sendromunun teşhisi için tüm gebelere gebeliğin 11-14. haftaları arasında ikili tarama testi, 16-18. haftaları arasında dörtlü tarama testi yapılır. Ancak bu testlerin güvenilirliği %85 civarındadır. Yani %100 değildir. 35 yaş üstü hamilelerin Down sendromu riski daha yüksek olduğu için bu testler tek başına güvenilir kabul edilmez. Bu nedenle 35 yaş üstü gebelere daha kesin sonuç veren testler önerilir. Bu testler şunlardır:

• Anne kanında fetal DNA testi

• Amniyosentez (Anne karnından su alınması)

Amniyosentez işleminde %1 düşük riski vardır. Bu nedenle son yıllarda popüler olan anne kanında fetal DNA testi Down sendromu teşhisi için daha çok tercih edilmektedir. Down sendromu tanısı için 40 yaş ve üstü hamilelerin bu testlerden birini yaptırması tüm otoriteler tarafından tavsiye edilmektedir.

40 yaş ve üzeri gebeliklerde düşük riski artar

Normal popülasyonda ilk 3 aydaki düşüklerin %80 nedeni bebekte genetik problem olmasıdır. Yani genetik olarak sağlıklı olmayan bir embriyo rahime tutunamaz ve doğal seleksiyonla vücuttan atılır. Doğanın dengesi bu şekildedir. Kadın yaşının artması ile beraber yumurta kalitesi de azalır. Buna bağlı olarak da oluşan embriyoda kromozomal anomali görülme ihtimali artar. Buna bağlı olarak da 40 yaş ve üstü hamilelerde düşük riski artar. Genetik anomali için alınacak bir önlem ya da bir tedavi şekli yoktur. Bu durumda yapılacak şey, ileri yaşta hamile kalan bir kadını düşük ihtimali konusunda bilgilendirmek, düşük olursa üzülmemesi gerektiği konusunda telkinde bulunmaktır.

İleri yaş hamileliklerde zor doğum ve sezaryen riski artar

40 yaş ve üstü hamileliklerde normal doğum biraz zorlaşabilir. Bunun nedeni olarak da bağ dokularının esnekliğini kaybetmesi gösterilmektedir. Yapılan çalışmalarda 35 yaş üstünde sancı çekme süresinin arttığı, doğumun zorlaştığı ve daha çok sezaryen ihtiyacının olduğu gösterilmiştir. Hatta bazı kliniklerde 35 yaş üstü ilk doğumlar direk sezaryene alınmaktadır. 40 yaş ve üstü hamileliklerde zor doğum ve sezaryen riskinin genç hastalara göre daha yüksek olduğu bilgisi hastaya verilmeli, yol haritası buna göre belirlenmelidir.

Sonuç olarak 40 yaş ve üzeri gebeliklerde bazı obstetrik riskler daha yüksektir. Ancak gerekli önlem ve tedaviler ile bu riskler en aza indirgenebilir ve sağlıklı bir şekilde gebelik takibi ve doğum gerçekleştirilebilir.