Geçenlerde 35 yaşında evlenen bir arkadaşımdan duyduğum bir konuyu açmak istiyorum bugün: Kadınların yumurta rezervlerinin saptanması. Her kadın yumurtalıklarında belirli bir yumurta rezerviyle doğuyor ve bu rezervi ergenlik ile menopoz arasındaki süreçte tüketiyor. Peki sizin yumurta rezerviniz ne durumda? Eğer bu rezervde bir azalma olduğunu bilseniz çocuk yapma kararını daha erkene alır mıydınız?

Konuyla ilgili bilgi almak için başvurduğum Amerikan Hastanesi’nden Doç. Dr. Kayhan Yakın yumurtalık rezervinin daha erken yaşlarda azalması gebelik elde etmeyi zorlaştıran bir faktör olduğunu belirterek başlıyor söze. Son yıllarda kadının iş hayatındaki yerinin artışı, evlilik ve gebelik yaşlarının geçmişe oranla ilerlemiş olması, yumurtalık rezervinin önemini daha da arttı. Peki yumurtalık rezervinin durumunu nasıl anlayacağız?

Ultrasonografi

Yumurtalık rezervinin değerlendirilmesi, rutin jinekolojik muayenenin bir parçası aslında. Deneyimli bir hekim, ultrasonografide yumurtalıkların rezervi hakkında çoğu zaman doğru bir fikir sahibi olabilir. Yumurtalık rezervi kadın yaşı ile uyumlu değilse ve beklenenden düşükse bu konuda uyarıcı olmak çok önemlidir. Ultrasonografide yumurtalıkların boyutları, görünümü ve içerdikleri “antral follikül” adı verilen yapıların sayısı ve dağılımı, rezerv hakkında oldukça doğru bir fikir vermektedir.

Kan Testleri

Ultrasonografide rezerv hakkında net bir bilgi elde edilemediğinde veya rezerv kadın yaşı ile uyum göstermediğinde, daha objektif bir değerlendirme için bazı kan testlerinden faydalanılabilir. Yumurtalıkların çalışmasını beyinde yer alan hipofiz bezinin salgıladığı FSH hormonu kontrol eder. FSH hormonunun uyarıcı etkisi ile yumurtalıklarda her ay bir yumurta büyür ve bu yumurtadan da estrojen hormonu salınır. Bu iki hormonun düzeyi rezerv hakkında bilgi vericidir. Yumurtalık rezervi azaldıkça hipofiz bezinden daha fazla uyarı almaya ihtiyacı olacak ve FSH düzeyi giderek yükselecektir. Yumurta büyüdükçe artan estrojen hormonu ise FSH’yı baskılayarak bu sistemi kontrol altında tutmaktadır. Bu iki hormon adet kanaması döneminde en alt seviyede salgılanacağından, güvenilir bir test için kan tahlilinin adet kanamasının 2. veya 3. günlerinde yapılması istenir. Diğer günlerde yapılacak bir tahlil doğru bir fikir vermeyeceğinden, test sonucu değerlendirilirken mutlaka kan örneğinin adetin kaçıncı gününde alındığı sorgulanmalıdır. Test sonucuna göre estrojen düşük olduğu halde yüksek bir FSH saptanması, yumurtalık rezervinin azaldığını gösterecektir. Son yıllarda FSH’dan daha güvenilir ve adet döngüsüne göre değişim göstermeyen bir başka rezerv göstergesi kullanıma girmiştir. Yumurtalıklardaki henüz olgunlaşmamış yumurta havuzundan salgılanan AMH (antimullerian hormon) rezervi çok daha güvenilir bir şekilde sergilemektedir. Rezerv azaldıkça AMH değeri düşmekte, yüksek AMH değerleri ise yüksek bir yumurtalık rezervi anlamına gelmektedir.

Panik Olmaya Gerek Yok

Yumurtalık rezervini gösteren testlerden farklı anlamlar çıkartılmamalıdır. Bu testler sadece rezervin azaldığı konusunda uyarıcı bir kriter olarak kabul edilmeli ve klinik şikayetler ve bulguların değerlendirilmesinde yardımcı bir kriter olarak kullanılmalıdır. Özellikle FSH testlerinin yanılgıya çok açık olduğu, bir adet döngüsü dönemi boyunca ve aydan aya da farklılıklar göstereceği unutulmamalıdır. AMH daha güvenilir bir test olmakla birlikte her laboratuarda yapılamaması ve daha yüksek bir maliyete sahip olması gibi dezavantajları bulunmaktadır. Test sonuçları mutlaka kadın yaşı, geçmiş hikayesi, klinik bulgular ve ultrasonografi ile birlikte yorumlanmalıdır.

Zaman değil Zamanlama

Bu testleri yaptırmanın en iyi tarafı bir kaç sene sonra attığınız bebek planları için zamanınız olup olmadığını tespit edebilmesi bana kalırsa. Bahsettiğim arkadaşım yumurtalık rezervinin azaldığı bilgisi sayesinde daha erken bir zamanda hamile kalmaya karar verdi ve sorunsuz bir şekilde bebeğini doğurabildi... Okul, kariyer, bir ev, bir araba derken ötelediğimiz aile genişletme hayallerimizin sönmemesi umuduyla...

Haber: Damla Çeliktaban