Teknoloji, prematüre bebeklerin hayatta kalmasını sağlamaktan tutun da doğurganlığı artırmaya kadar birçok konuda insanların hayatına sihirli dokunuşlar yapacak olan ektogenez (yapay bir ortamda, vücudun dışında gelişen embriyo) konusunda hızlı bir şekilde yol kat ediyor. Bunun hiç akıl almaz avantajları olacağı gibi düşünmediğiniz korkutucu taraflarının da olması ihtimali var. İşte yapay rahim hakkında bilinmeyenler...

Yapay rahim yöntemine, biyokteknik bir dönüm noktası da denilebilir; yapay rahim ile birlikte insan doğasındaki üreme sistemi tamamıyla değişebilir. Geçtiğimiz nisan ayında Philadelphia Çocuk Hastanesi'nden araştırmacılar yapay bir rahim geliştirdiklerini ve bu rahmin, prematüre doğan bebeklerin hayatta kalmasını sağlayacağını belirttiler. Bu açıklamanın ardından erken doğan 8 kuzu, yapay rahim sayesinde hayata tutunmayı başardı ve o kuzulardan en büyüğü şu an 1 yaşında.

Cambridge Üniversitesi de bir yandan insan bedeninin dışında, rahmin içindeki besin öğelerine benzer maddelerin olduğu bir ortamda 13 gün boyunca insan embriyosu tuttu. Bu embriyo, önceki araştırmalara kıyasla daha uzun süre hayatta kalabildi. Araştırmacılar bir embriyonun yasal olarak laboratuarda tutulma süresini aşmamak için deneye devam etmediklerini belirttiler. Yani etik değerlerin teknolojiden daha sınırlayıcı bir faktör olduğunu da göstermiş oldular.

Yapay rahim çalışmalarında dikkat edilen en önemli nokta embriyonun hayatta kalmasını sağlayacak olan yapay rahmin yaşam koşulları. Bilim insanları bu konuda ilerledikçe embriyonun harici rahimde yaşama süresi uzayacak ve sonuç olarak tamamen geliştirilmiş harici bir rahim yapılmış olacak. Yakın gelecekte yapay rahmin üretilmiş olması kimileri için eşitlik ve özgürlük sağlayacak bir ortam yaratırken kimileri için de karmakarışık bir durum olarak gözükecek. Böyle bir durum günümüzden yaklaşık birkaç on yıl sonra gerçekleşecek gibi gözükürken akıllara şu sorular geliyor:

Yapay rahim üretilirse dünyada neler olacak?

Yapay rahmin tıbbi anlamda çok fazla yararı olacak: Prematüre bebeklerin hayatları kurtulabilecek, kısır olan çiftler çocuk sahibi olabilecek, gay ve trans bireylere çocuk sahibi olabilecekleri yeni bir fırsat sunulmuş olacak. Ayrıca yaşı yüzünden çocuk sahibi olamayan çiftler de çocuk sahibi olabilecek. Bu yöntem, ilaç, sigara, alkol vb. maddelerin tüketimi olmayacağından, harici rahimde uygun besin maddeleri ve sıcaklık sağlanacağından normal hamilelik ve doğumdan daha güvenli olacak.

Peki hangi yöntemin hangi cinsiyet için daha güvenli olacağına kim karar verecek? Doktorlar mı? Din adamları mı? İnsanlar mı?

Bu yöntemin nasıl, ne zaman ve kimin yararı için kullanılacağı aslında büyük bir önem taşıyor. Devlet ya da özel sigorta kurumları normal doğumdan kaynaklanan beklenmedik sonuçları engellemek için bu yöntemi kullanabilecekken aynı zamanda yoksulluk çeken ve normal doğum yapmak zorunda kalan insanlara sunulacak bir fırsat olarak da kullanılabilir.

Yapay rahim ile doğan çocuklar hayatımızda ne gibi değişikliklere neden olacak?

Yapay rahim ile gebeliğin oluşturulması ve doğumun gerçekleşmesi ile birlikte ebeveynlerin daha eşit olmasının sağlanacağı ve insanların özel - çalışma hayatında köklü değişiklerin yaşanacağı öngörülüyor. Bunun yanı sıra zaman geçtikçe toplumda cinsiyet ayrımcılığından kaynaklanan hiyerarşinin bozulacağı ve hatta cinsiyet ayrımcılığının söz konusu bile olmayacağı düşünülüyor. Bu da demek oluyor ki ebeveynlik rolleri eşitlendiğinde günlük yaşamda erkeklerin ön planda tutulması söz konusu olamayacak. Kadın hakları konusundan bakıldığında ise söz konusu kadının seçme hakkı olduğunda konu daha hassas bir hal alıyor. Çünkü bir kadın hamile kaldığında, bir bakıma kadının bu hamileliği kontrol etme hakkı oluyor.

Fetüs, beden dışında yaşamaya devam ettiğinde neler olacak? Bu yöntem uygulamaya koyulduktan sonra yasalar doğal yollarla gebe kalma durumu için nasıl bir tavır takınacak? Beden dışında büyüyen fetüslerin ne gibi hakları olacak?

Bu yöntem tamamen gündeme geldiğinde kürtaj karşıtı gruplar bu yeni yöntemi kürtaja davetiye çıkaran bir yöntem olarak algılayabilecek. Diğer yandan ise en kötü ihtimalle kadınlar yapay rahimle çocuk sahibi olmak için zorlanacak.

Nasıl Çaışıyor:

1- Prematüre yavru steril bir keseye alınıyor.

2- Beslenebilmesi için kesenin içine plasentadaki amniyon sıvısına benzer bir sıvı pomplanıyor.

3- Yavru, göbek bağından nakledilen oksijenli kan vasıtasıyla nefes alıyor.

4- Dışarıdan özel bir aygıt kan içine oksijen pompalıyor.

5- Besin değeri azalan kesedeki sıvı, kuzunun atıklarıyla birlikte borudan dışarı atılıyor.

Büyük değişimler mümkün

Sonuçta bu yöntem ile toplumun tamamen değişeceği kesin olarak söylenebilir. Kadın bedeninin dışında gebeliğin oluşması gebelikte ortaya çıkan riskleri yok ederken çocuk sahibi olmak isteyip olamayan insanlar için yeni umutlar da sağlayacak. Bu konuda tartışmalar daha çok olacak gibi görünüyor. Ama şu söylenebilir ki; yapay rahimle çocuk sahibi olmak en fazla 2 kuşak sonrasında hayatımızda olacak.