Lohusalık dönemi annenin biyolojik ve psikolojik yapısının hamilelik öncesine dönmesinin sağlandığı çok hassas ve dikkat gerektiren bir dönem. Bu yüzden de anneye ilgi, hoşgörü ve dikkat çok önemli.

Doğum soransı fizyolojik değişiklikler

Bu dönemde en belirgin hacimsel değişiklik uterusta (döl yatağı) meydana gelir. Hamilelikte uterus yaklaşık 1000 gr.'ken doğumdan altı hafta sonra ise 50-100 gr.'lık, hamilelik öncesi haline döner. Rahim hızla kendini yenileyerek üç haftada plasentanın yapıştığı yer hariç tüm bölgeyi kaplar. Plasentanın yapıştığı bölgeden kaynaklı, lohusalıkta altı hafta boyunca devam edebilen kırmızı renkli bir akıntı gözlenir.

Vajina hamilelik öncesi haline tam olarak dönemez. Karın kaslarının da eski gücüne kavuşmasında şüphesiz egzersizin rolü büyük.

Ayrıca emzirmeyen bir annede yumurtlama bir ay gibi kısa bir sürede geri dönerken, emziren bir annede bu süre 12 haftaya kadar düşebilir.

Doğum sonrası kanama

Doğum sonrası kanama, plasentanın çıkması sırasında veya sonrasında meydana gelen ve kan oranı değerinde azalmaya neden olan kanama. İlk altı saat içinde oluşan kanama genellikle rahmin kasılamamasına bağlı. Diğer nedenler arasında rahim içinde parça kalması, yırtıklar ve pıhtılaşma bozuklukları sayılabilir.

Erken ve geç döneme ait tüm bu kanama nedenleri arasında rahmin kasılamaması en önemlisi. Kasılma sorunu yaşarsanız doktorunuz rahim kasıcı ilaçlar verebilir.

Endometrit (rahim içi zarın iltihabı)

Genellikle vajinal yolla oluşan birden çok enfeksiyon etkeni rol oynar. Bu durum, ilk iki günde veya yedinci günden sonra ortaya çıkabilir. Sezaryen sonrası endometrit, normal doğuma göre daha sık olur. Ateş, halsizlik, üşüme, titreme ve hassasiyet, kötü kokulu akıntı ve kanamada artış görülebilir.

İdrar yolu enfeksiyonu

Doğum sonrası idrar yolu enfeksiyonu açısından risk faktörleri arasında sezaryen, müdahaleli doğum, annede böbrek hastalığı, epidural anestezi ve mesane sondası uygulanması sayılabilir. Bu durum karşısında birtakım testler istenebilir ve antibiyotik tedavisi uygulanır.

Meme iltihabı (Mastit)

Meme dokusundaki salgı bezlerinin iltihaplanmasına denir. Mastite sütün boşaltılamaması sonucu kanallarda birikmesi, meme ucundaki çatlaklar yoluyla deriden içeri girmesine neden olur. Mastit olgularında süt miktarı azalır. Sütünüzün kimyasal bileşimi değişir. Ayrıca bakteri ve virüslerin sizden bebeğinize geçiş riski de artar.

Belirtileri; ateş, üşüme-titreme, kas ağrıları, ısı artışı, şişme, memede hassasiyet ve kızarıklık. Tedavi edilmediği takdirde abse oluşabilir. Antibiyotik tedavisiyle 48 saat içinde kolay iyileşebilir. Mastitken emzirmeye devam edilebilirsiniz. Doğum sonrası mastit gelişmesini engelleyebilmeniz için erken ve sık emzirin.

Yara yeri enfeksiyonu

Doğumla yara yeri enfeksiyonları vajinal doğumlarda yırtılma bölgesinde ve sezaryenle doğumlarda ameliyatlı bölgede kızarıklık, şişlik, ağrılı sertlik, ısı artışı, hassasiyet ve iltihabi akıntı ile ortaya çıkar.

Annede diyabet, obezite tedavisi, hipertansiyon, bağışıklık sisteminin baskılanması ve anemi gibi hastalıklar varsa enfeksiyon riskinin artması kaçınılmaz olabilir. Enfeksiyonunun tedavisinde iltihabi sıvı boşaltıır, antibiyotik tedavisi uygulanır ve düzenli pansuman yapılır. Böylece yara çabuk iyileşir.

İltihabi pelvik damar tıkanmaları

Ateşle birlikte görülen, antibiyotik tedavisine cevap vermeyen toplardamarların tıkanıklığı ve enfeksiyonu.

Hamilelikte damar tıkanıklığı eğilimi artar. Genellikle alt karın kısmında ağrı olur, uyluğa, kalçaya veya batın üst kadranlarına yayılım gösterebilir. Annede ateş, bulantı, kusma görülebilir.

Fizik muayenesi, görüntüleme yöntemleri, anjiografik incelemelerle tanı konulur. Antibiyotik tedavisiyle hasta sağlığına kavuşur.

Hormon bozuklukları

Doğum sonrası bozukluklar arasında tiroit bezi iltihabı, doğum sonrası troit bezinin aşırı toksik çalışması ve aşırı doğum kanamasına bağlı adet kesilmesine yol açan hipofiz bezinin işlevini kaybetmesi de sayılabilir. Doğum sonrası tiroit bozukluklarının tedavisinde amaç, yeni annemizin tiroit bezini normal çalışır durumda tutmak.

Doğum sonrası dönemde nelere dikkat etmeliyiz?

Doğum sonrası erken dönemde kanama, enfeksiyon, oligüri (idrar miktarında bozukluk), damar tıkanması, doğum ve ameliyata bağlı meydana gelebilecek diğer komplikasyonlar açısından hastanede takip edilmeniz gerekir.

Hamile diyabeti, normal dışı gebelik, kan uyuşmazlığı gibi sık karşılaşılan durumlarda uygun bir tedavi uygulanmalı.

Vajinal doğum sonrası ateş, nabız, kan basıncı takibi, ayrıca uterus (rahim) küçülmesinin takibi veya yaralanma olan bölgenin bakımı yapılmalı. Yara yerine doktor kontrolünde soğuk uygulama, antiseptik solüsyonlarla temizlik yapın, ağrı kesiciler kullanın.

Sezaryen sonrası bakımda normal doğuma ek olarak, ameliyata bağlı oluşacak anesteziye bağlı komplikasyonlara karşı dikkatli olun. Yara yerine 2-3. günden itibaren günlük düzenli bakım yapabilirsiniz.

Doğum sonrası psikolojik değişiklikler

Bebek sahibi olmak çok mutluluk verici. Ama annenin yaşamı stresli ve zor olabilir. Birçok kadın anne olduktan sonra hafif hüzün ve kaygı hisseder. Bu belirtiler normalde 7-10 gün içinde kendiliğinden düzelir.

Yeni annelerde doğum sonrası depresyon ve psikoz az görülür ama ağır sorunlardır. Doğumdan sonraki ilk 6 hafta içinde sinsice başlar ve birkaç ay içinde düzelir fakat 1-2 yıla kadar da devam edebilir. Doğum sonrası depresyon için hem biyolojik hem de psiko-sosyolojik olmak üzere iki nedene bağlı diyebiliriz.

Lohusa depresyonu ve tedavisi

Doğum sonrası duygusal değişmelerin kesin nedeni bilinmiyor ama tedavisi mümkün. Yeni annemiz doğum hüznü durumu ortaya çıktığında öncelikle bol bol dinlenmeli. Bebeğiniz uyuduğunda uyuyarak, ailenizden ya da arkadaşlarınızdan yardım alarak, her gün düzenli duş alıp giyinerek, dışarı çıkıp rahatlayın.

Daha ağır depresif durum ortaya çıktığındaysa tıbbi değerlendirme yapılmalı. Depresyona neden olabilecek tıbbi durumları ortadan kaldırmak için gerekirse ilaç alınır.

Aile desteği önemli

Yeni anneye iyi bir sosyal destek çok önemli. Hepimizin bildiği gibi kültürümüzde de doğum sonraki ilk kırk günün önemi büyük. Bu dönemde anne bebeğinin 40’ı çıkana kadar fiziken ve ruhen dinlenmelidir. Bu, çok da doğru bir uygulama. Yeni annemiz ilk birkaç ay kendini anneliğe ve yeni yaşamına alıştırmalı.

Tabii bu dönemde annemizin çevresindeki sevdikleri tarafından desteklenmesi de çok önemli. Mutlaka ilk destekleyen kişi babadır. Ayrıca bakımında anne, kayınvalide gibi bir aile büyüğünüz bu hüznün geçişinde size çok yardımcı olacaktır. Destek almaktan utanmayın ve sıkılmayın.