Tüp bebek tedavilerinin ilk uygulanmaya başladığı yıllardaki standart uygulama, embriyonun rahim iç tabakasına tutunamadan ‘düşmesini’ engellemek amacıyla embriyo transferi sonrası hastalara uzun süreli yatak istirahatı vermekti. Daha sonra yapılan bazı araştırmalarda embriyo transferinden sonra kısa süreli (1 saat ya da daha az) veya uzun süreli (24 saat) yatak istirahatı verildiğinde elde edilen hamilelik oranlarının, hastanın transferden sonra hemen ayağa kaldırılması sonucunda elde edilen gebelik oranlarına göre daha iyi olup olmadığı görüldü.

Başarılı olarak sürdürülen çalışmalardan birinde rastgele seçilen hastaların yarısını transferden sonra hemen ayağa kaldırdılar, yarısına ise 30 dakika yatak istirahatı verdiler; hastaların gebelik oranları arasında fark görülmedi.

Hastaların transferden sonra ne yapacaklarına kendilerinin karar verdiği (hemen ayağa kalkmak veya 1 saat yatak istirahatı) başka bir çalışmada da yine gebelik oranları arasında fark saptanmadı.

Son olarak geçmişe dönük bir çalışmada, embriyo transferinden sonra hastalarını hemen ayağa kaldırma politikası uygulayan tüp bebek merkezlerinin gebelik oranları, hastalara değişen sürelerde yatak istirahatı uygulayan tüp bebek merkezlerinin gebelik oranları ile karşılaştırıldığında yatak istirahatının bir fayda sağlamadığı sonucuna varıldı.

Bu nedenle elimizde olan kanıtlara bakılarak kısa süreli yatak istirahatının gebelik oranlarını artırmadığı ve gerekli olmadığı söylenebilir.

Beklenilenin tersi sonuç çıktı!

Yapılan diğer üç çalışmada embriyo transferi sonrası kısa süreli (20 dakika ile 1 saat arası) yatak istirahatı ile uzun süreli (bir gece ile 24 saat arası) yatak istirahatı sonrasında gebelik oranları karşılaştırıldı. Bu çalışmaların hepsinde uzun süreli yatak istirahatının faydalı olduğu sonucuna varılmadığı gibi, şaşırtıcı olanı, çalışmalardan ikisinde 24 saat yatakta kalan kadınların embriyo tutunma oranlarında düşüş olduğu sonucuydu. Buradan sağlıklı bir kadın için uzun süre yatakta tutulmanın doğal bir durum olmadığı ve hastanın endişesini ve stresini artırarak tedavinin sonucunu olumsuz olarak etkilediği sonucuna varıldı.

Embriyo transferinden sonra verilen yatak istirahatının gebelik oranlarını artırmaması aslında son derece mantıklı. Birincisi endometrial kavite (rahim içi boşluğu) gerçekte bir boşluk değil, daha ziyade açılma potansiyeli olan bir alan. Embriyonun transferi sırasında endometriumun karşılıklı duvarları anlık olarak ayrılır ancak kateter geri çekildiğinde hemen tekrar birleşir. Dolayısıyla hasta ayağa kalktığında embriyonun kaviteden düşmesi pek de olası değil. İkincisi embriyo transferi sonucu embriyonun oluşturduğu hava kabarcıkları ultrasonda izlendiğinde yerçekiminin ya da ayağa kalkmanın embriyonun pozisyonu üzerinde önemli bir etkisi olmadığı görülmüş. Kısa süreli yatak istirahati uygulaması hiçbir fayda sağlamadığı için gerekli değildir. Uzun süreli yatak istirahati de gebelik oranlarını artırmadığı için önerilmemektedir.

Uzm. Dr. Bülent Urman