Hamile bireylerin neredeyse beşte biri hamilelik sırasında ruh sağlığı sorunu yaşıyor. En yaygın olanlardan biri ise anksiyete; bir araştırma, hamile bireylerin neredeyse %30’unun anksiyeteden etkilendiğini gösteriyor. Ancak anksiyete yaşayan birçok hamile, doğru şekilde teşhis edilmiyor ve tedavi alamıyor. Bu durum açıkça gösteriyor ki: Hamilelerin sadece desteğe değil, aynı zamanda yanıtlara ve uzun vadeli çözümlere de ihtiyaçları var.

Hamileliğe bağlı anksiyetenin tedavisine yönelik yeni bir çalışma da bu görüşü destekliyor. Çalışma, ruh sağlığı bakımında iş birliğine dayalı bir yaklaşımın, tek başına uygulanan tedavilere kıyasla daha faydalı olabileceğini ortaya koyuyor. Ayrıca farkındalık (mindfulness), motivasyonel görüşme ve destekleyici danışmanlık gibi psikolojik müdahalelerin, standart doğum öncesi bakıma kıyasla hamilelik sırasında anksiyeteyi azaltmada daha etkili olduğu görülüyor.

Ruh sağlığı uzmanı ve klinik psikolog Dr. Heidi Cox: "İnsanlar sadece yardım almak değil, aynı zamanda neden anksiyete yaşadıklarını gerçekten anlamak ve anksiyetelerini daha etkili bir şekilde yönetebilecek başa çıkma becerileri edinmek istiyorlar” açıklamasında bulundu. Bazı uzmanlar, perinatal anksiyete için iş birliğine dayalı bir bakım modeline güçlü bir şekilde inanıyor. İşte bu modelin içeriği ve sunduğu faydalar:

Anksiyete için iş birliğine dayalı bakımı anlamak

İş birliğine dayalı bakım, psikologlar, jinekologlar, ebe ve hemşireler gibi çeşitli sağlık profesyonellerinden gelen aynı anda destek sağlayan, ekip tabanlı bir yaklaşımdır.

Dr. Cox: "Standart bakım şu an ya terapi ya da ilaç tedavisi, bazen her ikisi de, kişi şanslıysa ve anksiyetesi tanınmışsa. Anksiyete, günlük durumlarda sürekli bir korku ya da endişe halidir, bu nedenle tüm ekip perinatal anksiyetenin resmini anladığında, durumu daha kapsamlı bir şekilde gördükleri için daha iyi destek ve bakım sağlayabilirler” ifadelerini kullandı.

Bu yaklaşım, gebelikle ilgili anksiyete oranlarının artmaya devam etmesi nedeniyle her zamankinden daha önemli olabilir. Psikiyatrist ve yardımcı klinik profesörü Misty Richards, bu durum, COVID-19 pandemisinin ardından birçok kişi için şiddetlenen psikolojik, sosyal ve sistemik faktörlerin bir kombinasyonunun sonucudur, diyor.

Genel olarak, gebelik sırasında vücutta yaşanan hormonal ve nörolojik değişimler, anksiyete semptomlarının daha belirgin hale gelmesine yol açabilir. Örneğin, gebelik sırasında artan östrojen, progesteron, HCG ve diğer hormon seviyeleri, ruh halini ve stres seviyelerini etkileyebilir. Gebelik sırasında uyku da etkilenir ve uyku kaybı anksiyeteyi artırabilir.

Bir diğer araştırma da, gebelikte depresyon ve anksiyete için risk faktörlerini inceliyor ve önceki depresyon veya anksiyete öyküsünün, istismar ve evlilik problemlerinin en yaygın faktörler arasında olduğunu ortaya koyuyor. Gebelikte anksiyeteyi tedavi etmek çok önemlidir çünkü erken doğum, düşük doğum ağırlığı ve doğum komplikasyonları riskini artırabilir. Anksiyete ayrıca doğum sonrası depresyon, zayıf anne-bebek bağlanması ve çocuklarda duygusal veya davranışsal sorunlara da yol açabilir.

Gebelik, ruh sağlığı ve birincil sağlık hizmeti sağlayıcılarının bir araya gelmesi, anksiyeteyi erken bir aşamada ele almayı ve olumsuz sonuçlara yol açmasını engellemeyi sağlamaya yardımcı olabilir. Bu ekip temelli yaklaşımın, anne sağlığını iyileştirmede, doğum sonuçlarını güçlendirmede ve özellikle marjinalleşmiş topluluklardan olanlar için bakım engellerini azaltmada etkili olduğu kanıtlanmıştır.

Gebelikte anksiyete belirtileri

Dikkat edilmesi gereken ana anksiyete belirtileri şunlardır:

• Sürekli endişelenme
• Hızlı düşünceler
• Yorgun olsanız bile uyuyamama
• Hızlı kalp atışı
• Mide bulantısı
• Gebelik veya bebekle ilgili bir şeyin ters gitmesi korkusu

İşbirlikçi bakım neden başarılıdır?

Başarısının büyük bir nedeni, gebelerin genellikle zaten tanıdıkları sağlık hizmeti sağlayıcılarıyla ruh sağlıklarını konuşmakta daha rahat hissetmeleridir. Ayrıca, bu yaklaşım daha pratiktir.

Doğum öncesi tıp uzmanı ve maternal-fetal tıp öğretim üyesi Dr. Marika Toscano: "Ruh sağlığı hizmetlerinin, hastaların zaten rahat hissettikleri gebe kliniği ortamında sunulması, damgalama, randevu düzenleme ve ulaşım gibi engelleri azaltır ve bu özellikle birçok randevuyu dengelemeye çalışan hamile bireyler için çok önemlidir" açıklamasında bulundu.

Anksiyeteyi tedavi etmek, aynı zamanda hamile bireyleri kendi duyguları ve ebeveynlik geçişleri hakkında eğitmekle ilgilidir. Anksiyete döngüsü hakkında eğitim almak çok önemlidir, tıpkı kendi anksiyete döngünüzü anlamak ve bunu vücudunuzda fark etmek gibi; böylece onu tanıyıp farklı şekilde yanıt verebilirsiniz. Birçok hamile, 'matresans' yani anne olma süreci hakkında bilgi edinmekten fayda sağlar. Perinatal hastaların, anksiyetelerini daha büyük bir süreç bağlamında görmeleri, anksiyeteyi azaltmaya yardımcı olur.

Bilişsel davranışçı terapinin (CBT) etkisi

Çalışma, ruh sağlığı tedavisinde sıklıkla altın standart olarak kabul edilen bilişsel davranışçı terapinin (CBT), hamilelikteki anksiyeteyi tek başına tedavi etmek için yeterli olmadığını da öne sürüyor. CBT, çoğu zaman seanslar arasında 'ev ödevi' gerektiren yoğun bir tedavi yoluyla, yanlış ve rahatsız edici inançları tanımayı ve bunlara meydan okumayı amaçlar. CBT, anksiyete tedavisinde faydalı olabilirken, hamileliğin getirdiği yükümlülükler daha nazik bir yaklaşımı gerektirebilir.

Dr. Richards: "Destekleyici terapi, motivasyonel görüşme ve farkındalıkla (uygun olduğunda) başlamak, danışanı savunmasız ve zorlu bir dönemde hem rahatlatır hem de sürece dahil eder; danışanın kendini onaylanmış ve güvende hissetmesini sağlar" ifadelerini kullandı. Dr. Richards, aynı zamanda yeni annelerin çoğu zaman uykusuz kaldığını ve yetersizlik duygularıyla mücadele ettiğini belirtiyor.

Belki de, daha fazla uykunun yanı sıra, sizi dinleyecek, karşılaştığınız zorlukları onaylayacak, yeniden dengeye gelmenize yardımcı olacak ve sizi doğru yönde atacağınız bir sonraki basit ve makul adım için cesaretlendirecek birine ihtiyaç duyuyorsunuz. Bir danışan kendini daha iyi hissetmeye başladığında ve güven ilişkisi kurulduğunda, o zaman bilişsel çarpıtmalarla yüzleşmeye, düşünce-duygu-davranış günlükleri oluşturmaya ve genellikle ev ödevi içeren bilişsel yeniden yapılandırma sürecine başlayabilirsiniz.

Ancak, iş birliğine dayalı bakım modelinin herkes için uygun olmayabileceğini unutmamak önemlidir. Anksiyete belirtileri yaşayan hamile bireylerin, kendileri için en iyi yöntemin ne olabileceğini öğrenmek adına sağlık uzmanlarıyla görüşmeleri gerekir.

Kaynak: Hannah Silverman. “What People With Anxiety During Pregnancy Really Need”. Şuradan alındı: https://www.parents.com/treating-anxiety-during-pregnancy-11726725. (02.05.2025).