Histerosalpingogram (HSG), kadın doğurganlığını değerlendirmek için kullanılan özel bir röntgen türüdür. Yarım saatten fazla sürmeyen, ayakta yapılan bir işlemdir. Eğer gebe kalmakta zorluk yaşıyorsanız, bir sağlık hizmeti sağlayıcısı tarafından sipariş edilebilecek ilk doğurganlık testlerinden biri Histerosalpingogram (HSG) testidir. HSG testi, iki veya daha fazla düşük yapmışsanız ya da sekonder infertilite (ikinci kez gebe kalamama) yaşıyorsanız da sıklıkla önerilir. Bir HSG testi sırasında, bir sağlık hizmeti sağlayıcısı, serviks aracılığıyla iyot bazlı bir boya yerleştirir ve röntgen çeker. Bu röntgenler, rahmin şeklini ve fallop tüplerinin tıkalı olup olmadığını değerlendirmeye yardımcı olur.

Histerosalpingogram (HSG) testi, adet döneminiz bittikten sonra fakat ovülasyondan önce yapılmalıdır. Bu, eğer o döngüde hamile kalırsanız, testin hamilelik durumunda yapılma riskini azaltır. Gebelik kliniğiniz veya sağlık hizmeti sağlayıcınız, testinizi planlamak için adetinizin ilk günü radyoloji merkezi ile iletişime geçmeniz gerektiğini tavsiye edecektir.

HSG, uyanıkken yapılır ve genel anestezi gerektirmez. Öncesinde bir şeyler yememeniz gerekmez. Bazı sağlık hizmeti sağlayıcıları, enfeksiyon riskini azaltmak için antibiyotik reçete edebilir.

Adım adım hysterosalpingogram (HSG)

Bir HSG sırasında, genellikle ayak dayama yerleri (stirrup) bulunan bir masada uzanmanız istenecektir. Eğer stirrup yoksa, masada sırt üstü yatmanız, dizlerinizden bükülerek ayaklarınızı masaya koymanız ve bacaklarınızı açık tutmanız gerekebilir.

Pelvik muayene

Bir sağlık uzmanı hızlı bir pelvik muayene yapacaktır. Vajinanıza bir spekülum (jinekolojik muayenede kullanılan metal alet) yerleştireceklerdir. Eğer rutin bir pelvik muayene sırasında ağrı hissediyorsanız, testin bu kısmı sizin için acı verici olabilir. Cinsel ilişki sırasında ağrı yaşayan kişiler, jinekolojik muayeneler sırasında da ağrı yaşama eğiliminde olabilirler.

Röntgen hazırlığı

Bir röntgen makinesi karın bölgenizin üzerine indirilecektir. Bu, özellikle spekülum ve dizleriniz yukarıda olduğunda biraz rahatsız edici olabilir. Sonra, bir sağlık uzmanı serviksi temizlemek için bir pamuklu çubuk yerleştirecektir, bu da enfeksiyon riskini azaltır. Eğer serviksiniz hassassa, bu işlem biraz ağrılı olabilir, ancak çoğu kişi ağrı hissetmez. Son olarak, servikal açıklığa bir plastik kateter (kanül) yerleştirilecektir. Bu, pap smear gibi hissedilebilir ve biraz rahatsız edici olabilir. Ya da hiçbir şey hissetmeyebilirsiniz.

Boyar madde enjeksiyonu

Son olarak, kateter aracılığıyla iyot bazlı bir boya enjekte edilir. Boya enjekte edildiğinde, bir ısınma hissi duyabilirsiniz. Bu boya, rahminizden geçecek, fallop tüplerinden (eğer açık ise) geçerek pelvik boşluğa yayılacaktır. Boya enjekte edilirken, tüpleriniz tıkalı olsa da olmasa da bazı kramplar hissedebilirsiniz. Rahatsızlık duymaya başlarsanız, hemen sağlık uzmanınıza bildiriniz.

Röntgen görüntüleme

Boya enjekte edildikten sonra, sağlık uzmanı röntgen çekecektir. Her bir röntgen fotoğrafı için, bir veya iki saniye boyunca nefesinizi tutmanız istenecektir. Rahatlık sağlamak için pozisyon değiştirme istenebilir. Örneğin, yan yatmanız istenebilir. Spekülumun içeride ve röntgenin üzerinizde olması nedeniyle rahatsızlık hissedebilirsiniz. Yardım isterseniz, bunu belirtmekten çekinmeyin. Bir sağlık uzmanı yeterli görüntüleri aldıktan sonra, röntgen makinesini kaldıracak ve spekülum çıkarılacaktır. Artık eve dönebilirsiniz.

HSG testi sırasında rahatsızlık yönetimi

Birçok kişi, hysterosalpingogramın ağrıya neden olup olmadığını merak eder. Cevap kişiden kişiye değişir. Bazı kişiler test sırasında hafif ila orta derecede kramp hisseder, bazıları hiçbir rahatsızlık hissetmez ve çok az kişi şiddetli kramplar bildirir.

Birçok kişi sonrasında, ağrı korkusunun hissettikleri rahatsızlıktan çok daha kötü olduğunu söyler. Ayrıca, gerekli olduğunda, prosedürü daha konforlu hale getirmek için ağrı kesiciler kullanılabilir. Genel olarak, hysterosalpingogram prosedürü hızlıdır ve bazı insanlar için tamamen ağrısızdır. Eğer ağrı hissederseniz, genellikle kısa süreli ve hafif olur.

Ancak ağrısız olsa bile, test sinir bozucu olabilir. Büyük bir röntgen makinesi, sırt üstü yatarken, bacaklarınız açık ve spekülum vajinal kanalınızda iken, üzerinizde asılı kalır. Bir sağlık uzmanı, bir veya iki röntgen çekimi için yanınıza dönmenizi isteyebilir ve bunu spekülum bacaklarınızın arasında iken yapmanız gerekir.

Sağlık uzmanınız, HSG testi gününde hafif krampı azaltmak için reçetesiz bir ağrı kesici almanızı bir saat önce önerebilir.

Testle ilgili kaygı ve korku, ağrı algınızı artırabilir. HSG testi öncesinde ve sırasında gergin hissetmek anlaşılabilir bir durumdur. İşlem sırasında derin ve rahat bir şekilde nefes almak yardımcı olabilir. Ayrıca, gergin veya ağrılı hissettiğinizde bir sağlık uzmanına bunu söylemekten çekinmeyin. Hatta ellerini tutmayı teklif edebilirler, bu da gerçekten kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olabilir.

Hysterosalpingogram (HSG) sonrası hafif kramp ve az miktarda lekelenme yaşayabilirsiniz. Ağırsız kramp için, reçetesiz ağrı kesiciler yardımcı olabilir.

Test sonrası hafif kramp normaldir, ancak rahatsızlık arttıysa veya ateş geliştiyse, bir sağlık uzmanına başvurun. HSG sonrası enfeksiyon riski nadir olmakla birlikte, artan ağrı enfeksiyonun belirtisi olabilir.

HSG test sonuçları ne anlama geliyor?

Hysterosalpingogram testinden sonra, sağlık uzmanınız test sonuçlarını paylaşacaktır. HSG, rahmi olan kişiler için iki önemli doğurganlık faktörünü kontrol eder: Tıkalı fallop tüpleri ve rahim anormallikleri.

Fallop tüpleri açık mı?

Fallop tüpleri tıkalıysa, sperm yumurtayla birleşemez ve gebelik mümkün olmaz. Bu durumda birkaç olası neden ve buna bağlı tedavi seçenekleri bulunmaktadır.

Rahim anormallikleri var mı?

Tekrarlayan gebelik kaybı yaşayan bazı kişilerde, anormal şekilli bir rahim bu duruma neden olabilir. HSG testi, embriyonun yerleşmesini veya büyümesini engelleyebilecek miyomları veya polipleri de gösterebilir. Bazı rahim anormallikleri cerrahi tedavi giderilebilir.

Normal sonuçlar

Eğer X-ray, rahim şeklinin normal olduğunu ve enjekte edilen boyanın fallop tüplerinin uçlarından serbestçe döküldüğünü gösteriyorsa, test sonuçları normal kabul edilir. Ancak bu, doğurganlığınızın normal olduğu anlamına gelmez. Bu sadece HSG’de bir sorun tespit edilmediğini gösterir. Hormonla ilgili doğurganlık sorunları HSG ile tespit edilemez ve rahim kaynaklı tüm doğurganlık problemleri HSG ile görselleştirilemez.

Bu test hatasız değildir. Araştırmalar, HSG ile nispeten yüksek oranlarda yanlış pozitif (%15 civarı) ve yanlış negatif (%35 civarı) sonuçlar elde edildiğini göstermektedir. Örneğin; yanlış negatif bir durumda, HSG normal bir rahim şekli gösterebilir, ancak bir histeroskopi anormallikler olduğunu ortaya çıkarabilir. (Histeroskopi, rahim içine bakmak için servikse ince bir teleskop benzeri kamera yerleştirmeyi içerir.)

Ayrıca, endometriozun HSG ile teşhis edilmesi mümkün değildir. Ancak, keşif amaçlı laparoskopi, pelviste endometrioz var olup olmadığını belirlemeye yardımcı olabilir.

Anormal sonuçlar

Eğer boyanın rahim şeklinin anormal olduğunu gösterdiği veya boyanın fallop tüplerinden serbestçe akmadığı durumlar varsa, bir problem olabilir. Eğer boya rahimden geçip tüplere ulaşmazsa, sağlık hizmeti sağlayıcısı testi tekrar edebilir veya bir tıbbî test isteyebilir, böylece gerçekten bir tıkanıklık olup olmadığı doğrulanabilir.

HSG’nin tüplerin tıkanmış olduğunu gösterebileceğini ancak nedenini açıklayamayacağını unutmamak önemlidir. Sağlık hizmeti sağlayıcınız, ek prosedürler önerebilir, örneğin: bir keşif amaçlı laparoskopi veya histeroskopi. Bu prosedürler sorunun araştırılmasına yardımcı olabilir ve muhtemelen düzeltilmesini sağlayabilir.

HSG testiyle ilgili riskler

HSG genellikle güvenli bir prosedür olarak kabul edilir. Ancak, HSG testinin bazı güvenlik endişeleri ve potansiyel riskleri vardır, bunlar arasında enfeksiyon ve alerjik reaksiyonlar yer alır.

Enfeksiyon

Prosedür sonrası enfeksiyon, vakaların yaklaşık %1 ile %3’ünde meydana gelebilir. HSG sonrasında enfeksiyon, daha önce bir enfeksiyon geçirdiyseniz veya pelvik inflamatuar hastalık (PID) riski altındaysanız daha yaygın olabilir.

Test sonrası ateş veya artan ağrı hissediyorsanız, bir sağlık hizmeti sağlayıcısını arayın. PID, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) veya karın ameliyatı (örneğin apandisit ameliyatı) geçmişiniz varsa, sağlık hizmeti sağlayıcınız prosedür için ek bir önlem olarak antibiyotik reçete edebilir.

Bayılma

Bir diğer risk ise test sırasında veya sonrasında bayılmadır. Sınav sonrası baş dönmesi gibi hissediyorsanız, sağlık hizmeti sağlayıcınıza bildirin. Kendinizi daha az sersemlemiş hissedene kadar yatmanız daha iyi olabilir.

Alerji

Nadir fakat potansiyel olarak ciddi bir risk, iyot alerjisidir. Eğer iyot veya kabuklu deniz ürünlerine alerjiniz varsa, testten önce sağlık hizmeti sağlayıcınıza bildirin. Test sonrasında kaşıntı veya şişlik hissediyorsanız, bunu da sağlık hizmeti sağlayıcınıza bildirin.

Kaynak: Rachel Gurevich. “What to Know About Hysterosalpingograms (HSG Tests)”. Şuradan alındı: https://www.parents.com/what-is-an-hsg-test-8645134.