Söz konusu global popülasyon olduğunda, zihin sağlığı, kapsamlı bir çeşitliliğin olduğu bir durum olarak öne çıkıyor. Depresyon, kaygı ya da bağımlılık gibi hastalıkların yaygınlığına, dünya genelinde ne kadar insanın ciddi mental hastalıklarla boğuştuklarına dair birtakım veriler mevcut; ancak popülasyon global bağlamda ele alındığında, genel zihinsel sağlığın durumunun hatlarını çizen büyük bir resim yok.

Peki dünya olarak, sağlıkla mı ilerliyoruz, yoksa yalnızca dayanıyor muyuz? Başarılı mıyız, yoksa sadece idare mi ediyoruz? Kaçımız ciddi sonuçlar doğurabilecek zihinsel hastalıkların riski altındayız? Hangi etmenler mental sağlık spektrumuna dahil olup olmamayı etkiliyor?

Zihinsel açıdan sağlıklı olmak ne anlama geliyor?

Dünya Sağlık Örgütü, zihinsel sağlığı şu şekilde tanımlıyor:

“Bireyin kendi becerilerinin farkında olduğu, hayatın rutin stresleri ile baş edebildiği, üretici bir şekilde çalışabildiği ve içerisinde bulunduğu topluluğa katkıda bulunabildiği sağlık durumu.”

Bunu başarabilmek, karşılaşılan her türlü durumun gerektirdikleri ile paralel bir şekilde işleyebilen bilişsel, duygusal, toplumsal ve fiziksel fonksiyonlara bağlıdır. Örneğin değişimle karşı karşıya kalındığında esnek olabilmek, duyguları düzenleme becerisi gibi duygusal fonksiyonlar ya da yakın ilişkiler kurabilmek gibi sosyal fonksiyonlar. Bunların bir ya da daha fazlası aksadığında, zihinsel sağlıkta sorunlar meydana gelir ve en kötü senaryoda, zihinsel hastalık semptomları ortaya çıkmaya başlar.

Zihinsel sağlık mutluluk ya da tatmin demek değildir

İnsan hayatı her zaman mücadelelerle dolu olmuştur – sevilen kişinin kaybı, işte çıkarılma, savaşlar, doğal afetler vs. Bu yüzden zihinsel açıdan sağlıklı olmanın mutluluk ya da tatmin ile aynı şey olmadığını bilmek gerekiyor. Aksine zihinsel sağlık, hayatın karşımıza çıkardığı sorunlarla baş edebilmeyi ve bunları verimli bir şekilde yönlendirebilmeyi sağlayan mental kapasitedir. Kişi, hayat şartları yüzünden mutsuz ve hoşnutsuz olup yine de zihinsel sağlığını korumayı başarabilir. Ancak mutsuzluk hali, kişiyi toplumun işleyen bir üyesi olmaktan alıkoymaya başladığında, daha ciddi sorunların varlığı muhtemel hale gelir.

Klinik hastalıklardan iyileşip gelişmeye

Bazılarımız hayatın önümüze çıkardıkları ile daha verimli bir şekilde mücadele etmeyi mümkün kılacak şekilde donatılmışız ve zihinsel sağlık, klinik açıdan risk altında olma ile iyileşip gelişmeyi kapsayan geniş bir spektruma sahip. Global popülasyonun bu spektrumda nasıl dağılma gösterdiğini ölçmek, zihinsel sağlık ile hastalık arasındaki sınırı ve bazı insanların zihinsel hastalıklara olan eğilimlerini anlamada kilit nokta durumunda.

Sapien Labs bünyesindeki araştırmacılar, Mental Sağlık Oranı (MHQ) adını verdikleri bir araç ile konu üzerine birtakım ön bilgiler sağlıyorlar. MHQ, insanları zihinsel sağlığın 47 farklı boyutunu göz önünde bulundurarak puanlıyor ve ‘klinik’ten ‘gelişen’e, herkesi mental sağlık düzeyine göre sınıflandırıyor. Şimdilik elde edilen verilere göre, dünya popülasyonunun %14’ü klinik açıdan risk altında olarak görülürken, yalnızca %10’u gelişen kategorisinde bulunuyor. Yaş gruplarına dair veriler ise 18 ila 24 yaş arasındaki kişilerin zihinsel sağlıkta en kötü durumda olduklarını gösteriyor – genç yaş grubundaki bilinen bir krizin alarm verici istatistiği de bu şekilde gözler önüne serilmiş oluyor.

Popülasyonun zihinsel sağlığında geniş çaplı değişimlere gitmek

Nüfus sağlığını anlamanın yararları iki yönlü; birincisi acil bakım ve destek gerektiren risk grupları belirlenebilir, ikincisi biraz daha derin bir araştırma ile neden bazı alt gruplarda zihinsel sağlığın daha kötü olduğuna zemin hazırlayan risk faktörleri çözülebilir. Örneğin deneyimlerin ya da çevrenin konu üzerinde herhangi bir etkisi olabilir mi? Bu detayları ele almak, yalnızca zihinsel sağlığı bireysel düzeyde değiştirmeye yardımcı olmayacak, aynı zamanda da popülasyonda, milyonlarca insanın hayatını etkileyebilecek geniş çaplı eylem planlarının hayata geçirilebilmesine temel sağlayacak.

Referanslar:

Tara Thiagarajan ve Jennifer J. Newson, ''Our Collective Mental Well-Being'' (3 Mart 2020) Şuradan alındı: https://www.psychologytoday.com/us/blog/7-billion-brains/202003/our-collective-mental-well-being