Stresin birçok hastalığı tetikleyebileceğini biliyoruz. Maddi konularda yaşadığımız stres de, belirli şekillerde güvenlik algımızı bozarak ciddi etkilere neden olabiliyor.

Sinir sistemimizin verdiği ‘savaş ya da kaç’ tepkisi, bir hayatta kalma mekanizması olarak gelişmiştir ve acil bir tehditle karşılaştığımızda hızlı bir tepki vererek kendimizi korumamızı sağlar. Bu tepki aktive olduğunda, orada donup kalmamıza, karşımızda nasıl bir düşman olursa olsun savaşmamıza ya da oradan hızlıca kaçabilmemize yardımcı olmak için bir stres hormonu seli yaşanır. Adrenalin ve kortizol gibi hormonlar, bir anda fazla miktarlarda salgılanmaya başlayarak vücudumuzu harekete geçirmemizi ve hayatta kalmak için gerekeni yapabilmemizi sağlar. Günümüzde modern dünyada vahşi yırtıcılardan kurtulmak için endişe etmemize gerek olmasa da, finansal sorunlar, ekonomik krizler gibi modern zaman tehidtleri de kendimizi hiç de farkında bile olmadan hayati tehlike altında hissetmemize ve aynı tür tepkiler vermemize yol açabilir.

Klinik psikolog Aimee Daramus, “savaş ya da kaç tepkisi vücut için zordur ve bizi tüketir” diyor. “Bu tür stres, kasların ciddi ağrılara neden olabilecek kadar gerilmesine neden olabilir. Bağışıklık sisteminin işleyişini bozarak bizi diğer birçok hastalığa karşı da savunmasız bırakabilir. Bilinçli olarak stresli hissetmeseniz bile, baş ağrısı ve mide ağrısı gibi belirtilere neden olabilir.”

Neden zorlandıkça daha kötü kararlar veriyoruz?

Kendimizi zeki, mantıklı bir insan olarak görüyor olsak bile, finansal stres doğru seçimler yapma yeteneğimizi ciddi şekilde etkileyebilir ve kendimizi bir dizi kötü kararın ortasında bulabiliriz.

Daramus, bu durumu şöyle açıklıyor: “Stres altındayken, beynimizin frontal ve prefrontal bölgelerindeki kan akışı ve elektriksel aktivite azalır; bu hareketlilik beyinde amigdala gibi, hayatta kalma ile ilgili olan alanlara yönelir.” Beynin ön kısımları, problem çözme, konsantrasyon, planlama ve dürtü kontrolü gibi becerileri yönetmemizi sağlar, bu alanlarda işlevlerin azalarak tüm enerjinin hayatta kalma mekanizmalarına yönelmiş olması, karar verme yeteneğimizi zayıflatabilir.

Mali durumumuz hakkında endişelendiğimizde, kararlarımız daha dürtüsel hale gelir ve hayatta kalma güdüsü ile hareket etmeye başlarız. Uzmanlar, maddi zorluk yaşayan kişilerin anlamsız krediler çekmeye veya stres hissini geçici olarak azaltabilecek lüks alışverişler yapmaya daha meyilli olduklarını söylüyorlar.

Akıl sağlığımız ve cüzdanımız birbiriyle bağlantılı!

Para, hayatımızın ayrılmaz bir parçası ve hayatımızın nasıl olacağına, ne kadar rahat edebileceğimize dair önemli bir gösterge. Sürekli para hakkında endişelenme de, doğal olarak ciddi psikolojik belirtilere yol açabiliyor. Para konusunda stresli olduğumuzda son derece endişeli ve hatta depresif hale gelmemiz normal. Büyük miktarda borç yükü altında olmanın ruh sağlığına büyük zarar verdiği ve bazı durumlarda intihar düşüncelerine yol açabildiği de kanıtlanmıştır.

The Ascent of Amerikans tarafından en az 1000 dolar borcu olan kişiler arasında yapılan bir ankette; mutluluk, tatmin, özgüven ve finansal sıkıntılar arasında rahatsız edici bağlantılar keşfedildi. Ankete katılanların %38’i, borçları nedeniyle geceleri rahat uyuyamadıklarını ifade etti. %48’i borçlarının iyimserliklerini olumsuz etkilediğini söylerken, %47’si borçları nedeniyle daha özgüvensiz hissettiklerini ifade etti. Ankete katılanların %97’si, borçları olmasaydı elbette daha mutlu olacaklarına inanıyorlardı.

Mali stres, kronik strese dönüşebilir

Kısa süreli strese maruz kalmak da zihin ve beden üzerinde zorlayıcıdır ancak kronik stres, daha ciddi ve uzun süre kalıcı zararlara yol açar. Adrenalin ve kortizol hormonu seviyeleri sürekli olarak yükseldiğinde, fizyolojik hasar oluşur. Sonuç olarak kronik strese maruz kalan kişilerin çoğunda kalp hastalığı, diyabet, kronik uyku sorunları ve diğer sağlık sorunları daha yüksek oranlarda görülür.

Madde bağımlılığı riski artıyor

Finansal stres ve diğer sağlık sorunları ile uğraşmanın da madde bağımlılığı için bir risk faktörü olduğu biliniyor. Para ile ilgili sorun yaşayan kişiler, bağımlılığa ya da eski bağımlılıklarının nüksetmesine karşı daha savunmasızdırlar. New York Eyalet Üniversitesi Halk Sağlığı Okulu için yürütülen bir araştırma, özellikle yaşlı erkeklerde artan finansal stres ile artan alkol ve sigara içme arasında doğrudan bir bağlantı buldu. Yüksek düzeyde stresin de eroin gibi opiyatların sürekli kullanımının bir göstergesi olduğu bulunmuştur. Çoğu zaman, bağımlılık kendi finansal zorluklarıyla birlikte gelir, bu da kısır bir stres ve madde bağımlılığı döngüsü yaratır.

Yoksullar için durum çok daha kötü

Finansal stres belirtileri çok gerçek ve oldukça ciddi olabilse de, maaştan maaşa yaşamak ile yoksulluk içinde yaşamak arasında fark vardır. Ve bu fark, yoksulluk sınırının yanlış tarafında yaşayanlar için işleri çok daha karmaşık hale getirir. Yoksulluk çekenler, temel ihtiyaçlarını karşılayamamaktan muzdaripler. İnsanların barınma, yiyecek ve giyecek ve sağlık hizmetlerine erişmesi gerekiyor. Bu temel ihtiyaçlar erişilebilir olmadığında, sağlık kesinlikle zarar görüyor. Daramus, bu sağlık sonuçlarının özellikle çocuklar için yıkıcı olabileceğini ekledi. "Tehlikeli ortamlar, kalabalık yaşam koşulları ve yetersiz beslenme, düzeltilmesi zor beyin hasarına neden olabilir." Bu durumda, frontal ve prefrontal alanlar hiçbir zaman doğru şekilde oluşmaz, bu da çocuğun daha az dürtü kontrolü, bozulmuş düşünme ve karar verme ve diğer sorunların yanı sıra zayıf dikkat ve konsantrasyon geliştirebileceği anlamına gelir.

Referanslar:

Casey Bond. "What Happens To Your Brain And Body When You're Stressed About Money". Şuradan alındı: https://www.huffpost.com/entry/money-stress-body-brain-effects_l_5dc4948fe4b0fcfb7f637083 (06.02.2020)