Çoğumuz her gün saatlerce elektronik cihazlara bakıyoruz. Buna televizyonlar, bilgisayarlar, akıllı telefonlar, tabletler ve oyun sistemleri de dahildir. Peki bu ekranlardan yayılan mavi ışık sağlığımızı nasıl etkiliyor?

Mavi ışık nedir?

Mavi ışık, insan gözünün görebildiği görünür ışık spektrumunun bir parçasıdır. 380 ila 500 nanometre aralığında titreşen, en kısa dalga boyuna ve en yüksek enerjiye sahiptir. Görünür ışığın yaklaşık üçte biri mavi ışık olarak kabul edilir. Güneş ışığı mavi ışığın en büyük kaynağıdır. Yapay mavi ışık kaynakları arasında ise floresan ışık, LED ekranlar, bilgisayar monitörleri, akıllı telefonlar ve tablet ekranları bulunur.

Mavi ışığın sağlığa faydaları var mı?

• Mavi ışık uyanıklığı artırır, hafızaya ve beyin fonksiyonuna yardımcı olur ve modunuzu yükseltir.
• Vücudunuzun doğal uyanıklık ve uyku döngüsünü (sirkadiyen ritim) düzenler.
• Güneş ışığı çocuklarda göz ve görmenin büyümesi ve gelişmesi için de önemlidir.

Mavi ışığın zararları neler?

Ekranlardan gelen mavi ışığa maruz kalma oranımız, güneşten maruz kalma miktarıyla karşılaştırıldığında daha küçüktür. Ancak dijital cihazlardan ekrana maruz kalmanın uzun vadeli etkileri konusunda çeşitli endişeler yok değil. Bu, özellikle ekran başında çok fazla zaman geçirildiğinde ve ekranların göze çok yakın olması durumunda ortaya çıkabilir.

Gözlerimiz mavi ışığı engelleme konusunda iyi olmadığından, görünür mavi ışığın neredeyse tamamı gözün ön kısmından (kornea ve lens) geçerek, beynin ışığı işleyerek görüntülere dönüştürdüğü retina hücrelerine ulaşır. Mavi ışığa sürekli maruz kalmak zamanla retina hücrelerine zarar verebilir ve yaşa bağlı makula dejenerasyonu gibi görme sorunlarına neden olabilir. Ayrıca katarakta, göz kanserine ve gözün beyaz kısmındaki şeffaf tabakanın büyümesine de yol açabilir. Ulusal Göz Enstitüsü'nün yaptığı bir görme araştırmasına göre çocuklar, yetişkinlere göre daha fazla risk altında çünkü onların gözleri dijital cihazlardan gelen mavi ışığı daha fazla emiyor.

İnsanlar ayrıca dijital cihazları kullanırken daha az göz kırpma eğilimindedir. Bu da göz kuruluğuna ve göz yorgunluğuna katkıda bulunur. Göz yorgunluğunun diğer yaygın belirtileri arasında baş ağrıları, bulanık görme ve boyun ve omuz ağrısı yer alır.

Mavi ışık uykuyu nasıl etkiler?

Yatmadan önce mavi ışığa maruz kalmak, vücudumuzun melatonin üretmesini etkileyeceğinden uyku düzenini de bozabilir. Sirkadiyen sistemin bozulması tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalık, kanser, uyku bozuklukları ve bilişsel işlev bozukluklarının ortaya çıkmasında rol oynar.

Mavi-mor ışık filtreli gözlükler göz yorgunluğunu giderir mi?

Mavi ışık gözlükleri üzerine birçok çalışma olmasına rağmen tam olarak bir fikir birliği yoktur. Ancak mavi ışığa aşırı maruz kalmanın neden olduğu göz yorgunluğundan gözleri korumaya yardımcı olabilirler. Dijital cihazları kullanarak çok fazla zaman harcıyorsanız ve dijital göz yorgunluğunu fark ediyorsanız mavi ışıklı gözlükler faydalı olabilir.

Mavi ışığın olumsuz etkilerini nasıl azaltabilirim?

• Akıllı telefonunuz, tabletiniz ve bilgisayar ekranınız için mavi ışık filtreleri edinin. Filtreler, ekranın görünürlüğünü etkilemeden mavi ışığın çoğunun gözlerinize ulaşmasını engeller.
• Dijital göz yorgunluğunu azaltmak için 20-20-20 kuralını izleyin. Her 20 dakikada bir, 20 metre uzaktaki bir şeyi görüntülemek için 20 saniyelik bir mola verin.
• Cihazınızın ekranındaki parlaklığı kontrol edin. Ekranı görüntülemeniz için iyi bir çalışma mesafesi ve duruş ayarlayın.
• Bir sonraki göz muayenenizde mavi ışıktan korunma ve dijital cihaz kullanımı hakkında göz doktorunuzla konuşun.

Referans: Cultivating Health & Melissa Barnett. "How blue light affects your eyes, sleep, and health". Şuradan alındı: https://health.ucdavis.edu/blog/cultivating-health/blue-light-effects-on-your-eyes-sleep-and-health/2022/08#:~:text=Constant%20exposure%20to%20blue%20light,white%20part%20of%20the%20eye. (3 Ağustos 2022).