Endocrinology dergisinde yayımlanan bir çalışmanın sonuçlarına göre, bisfenol A (BPA) maddesine kuşaklar boyunca maruz kalmak, çocuklarda otizm gelişimine neden olabiliyor.

Endokrin bozukluklara sebep olan maddeler (EDC’ler), vücuttaki hormonların işleyişine müdahale eden kimyasal ya da kimyasal karışımlarıdır. BPA, plastik sektöründe ve gıda depolama materyallerinde yaygınlıkla kullanılan bir EDC’dir ve çoğu insanın idrarında ya da kanında bu maddeye rastlanmaktadır. Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar, BPA’yı, kaygı, saldırganlık, öğrenme zayıflığı ve sosyal etkileşim bozuklukları ile ilişkilendirmekte. İnsan popülasyonları üzerinde yapılan çalışmalar ise BPA ile dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve otizm gibi nörodavranışsal sorunlar arasında ilişki olduğunu gösteriyor.

“Fare fetüslerinin BPA’ya maruz kalmaları, beyindeki sinir hücresi bağlantılarının formasyonunu bozuyor ve bu durum, kuşaklar ötesi bir etki ile sonuçlanıyor” diyor Virginia Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Emilie F. Rissman. “İnsanlar üzerinden açıklamak gerekirse, eğer büyük büyük anneniz hamileliği sırasında BPA’ya maruz kalmışsa, diğer hiçbir akrabanız BPA ile temasa geçmemiş olsa bile beyninizde bu etkilerin görülmesi olası.”

Yapılan bu fare deneyi kapsamında, araştırmacılar, BPA’ya maruz bırakılanların soyundan gelen fareleri sosyal onay/kabul bağlamında incelemeye aldılar ve farelerde otistik davranışlara benzer sosyal davranış bozuklarının ortaya çıktığına tanık oldular. Büyük büyük anneleri hamilelikte BPA’ya maruz bırakılan farelerin daha aktif oldukları ve diğer farelere kıyasla yabancılara alışmalarının daha uzun sürdüğü görüldü. Daha da şaşırtıcı bir şekilde, gruba yeni tanıtılan fareleri keşfetme girişiminde bulunmadılar. Fareler son derece sosyal ve meraklı hayvanlardır; dolayısıyla bu, oldukça heyecan verici bir bulgu.

“Şu an BPA kullanımını komple yasaklamak, beyindeki uzun vadede etkiler üzerinde hiçbir değişim yaşanmasını sağlamayacak” diyor Rissman.

Çevreyi koruyan küçük ama etkili adımlar

Plastik yerine ne kullanılabilir?

Hemen değiştirmemiz gereken 8 plastik kullanım alışkanlığını sıraladık. Küçük değişimler yaparak yarının dünyasını kurtarabilirsiniz.

8

1. Plastik çatal-bıçakların doğaya verdiği zararlar: Kesinlikle yanlış. Bazı çevre dostu sağlıklı besin mekânları bile tekrar kullanılabilir malzemeler sağlamıyor. Zaman kaybetmeyi bırakmamız gerekiyor. Fransa, yakın zamanda plastik çatal-bıçak, bardak ve tabak kullanımını yasakladı. Atık miktarını 2025 yılına dek yarı yarıya, sera gazı salınımını ise 2030 yılına dek %30 azaltmayı hedefliyor. Siz de çantanızda portatif ve yeniden kullanılabilir çatal-bıçaklardan taşırsanız eğer, plastik miktarının azalmasına katkıda bulunabilirsiniz.

2. Pipetler! Pipet kullanmayın! Sahillerden toplanan çöplerin yaklaşık %90'ı, plastik su şişelerinden ve pipetlerden oluşuyor. Bu maddeler o kadar küçülebilirler ki deniz canlıları tarafından sindirilebilirler. Daha büyük deniz canlıları gelip plastik parçasını sindiren avını yuttuğunda ise, plastik, besin zincirinin yukarılarına doğru tırmanır. Bu yüzden içeceklerinizi pipet kullanmadan için ya da doğada çözünebilen pipetleri tercih edin. Ya da paslanmaz çelikten tekrar kullanılabilir bir pipet satın alıp bunu çantanızda taşıyın.

3. Şişe su içmek hem size hem doğaya zarar veriyor ABD'de, her saniye 1500 plastik şişe su tüketiliyor. Her saniye. Bu plastik şişelerde, bedenimiz üzerinde olumsuz etkileri olan BPA ve ftalat kimyasalları bulunuyor. Ayrıca plastik şişelerin yapımında %25 oranında petrol kullanılıyor. Bu yüzden çantanızda sürekli kullanabileceğiniz cam bir şişe taşımayı tercih edin. Şişenizi evinizde, kamuya açık su çeşmelerinde, kafelerde ya da iş yerinizde doldurabilirsiniz.

4. Paket kahve bardakları Bu bardaklar, plastik kullanılarak astarlanıyor - yani doğada çözündükleri söylenemez pek. Tek kullanımlık demek, geri dönüştürülebilir demek değildir. Örneğin Avustralya'nın toplam atığına plastik şişelerden sonra en büyük katkıyı, paket kahve bardakları yapıyor. Her defasında bu plastik kaplı bardaklardan kullanmaktansa, çantanızda küçük bir mug taşıyarak çevreye dost bir şekilde hareket edebilirsiniz.

5. Plastik diş fırçası yerine bambu diş fırçası kullanabilirsiniz Evet, plastik diş fırçalarınızdan da kurtulmanız gerekiyor. Diş fırçalarının çoğunluğu, naylon kıllardan, bu kılları bir arada tutam metal bir telden ve plastik saptan oluşur. Her birinin geri dönüşüm için ayrı ayrı işlenmesi gerekiyor. Ve hayır, plastik parçalar geri dönüştürülemiyor. Bambu diş fırçalarına geçiş yapmayı düşünebilirsiniz.

6. Plastik alışveriş torbaları Dünyada her gün milyonlarca plastik poşet kullanılıyor - dünyanın bazı bölgelerinde kullanımları yasak olsa da. Hasarı biraz da olsa azaltmak adına arabanızda tekrar kullanılabilir alışveriş çantaları bulundurun.

7. Plastik paket gıda kapları Sirkülasyon plastik şişe seviyesinde olmasa da, plastik gıda kaplarından da kurtulmamız gerekiyor. Vücudumuzu kötü yönde etkileyen kimyasallar içeriyorlar ve elbette ki nihayetinde atık bölgelerine ya da okyanuslara gidiyorlar. Plastik paketler kullanmayı da bırakın ve yemeklerinizin üzerini tabak kullanarak kapatın.

8. Plastik paketli tuvalet kâğıtları Hem kâğıt hem de plastik. Bingo. Ama kâğıtla paketlenmiş tuvalet kâğıtlarından tercih ederek büyük bir yükten kurtulabilirsiniz. Mümkünse geri dönüştürülebilir olanlardan...