Yarıyıl tatili devam ediyor. Ailece tatile gidemeyen ya da farklı etkinliklerle zamanını değerlendiremeyen çocukları evde bekleyen bir risk var; bilgisayar ya da tabletin başında geçirilen uzun zaman. Acıbadem Altunizade Hastanesi’nden Uzman Psikolog Betül Küçükardalı, günümüzde artık telefon ve tabletle tanışma döneminin bebeklik çağına kadar indiğini belirterek, 9-10 yaşlarındaki çoğu çocuğun ise artık kendi telefonları bulunduğunu ve istedikleri gibi sosyal medya ve uygulamaları kullanıp, internetteki sakıncalı içeriklere erişim riskiyle karşı karşıya olabildiklerini söylüyor. Aşırı bilgisayar ve internet kullanımının ilişkileri olumsuz etkilerken, stresi de her geçen gün artırdığını belirten Uzman Psikolog Betül Küçükardalı “Bunun yanı sıra dikkat dağınıklığı, odaklanmada güçlük, hareketlilik ve bağımlılık gibi ciddi problemlere de sebep olabiliyor. Ebeveynler ise her geçen yıl çocuklar üzerindeki kontrolü daha da kaybedip çaresizlik yaşıyor. Oysa teknoloji çağında çocuklarımızı her tehlikeli şeyden korumamız mümkün olmasa da zamanında atılan doğru adımlarla onların kendilerini koruyabilmeleri için ihtiyaç duydukları becerileri onlara kazandırabiliriz” diyor.

Denge oluşturun

Gerek kendinizin gerekse çocuğunuzun teknolojiyi ne kadar bilinçli kullandığınızı daima sorgulayın ve bir denge oluşturun. Çocuklar bu dengeyi kendi başlarına sağlayamayacakları için çocuğunuz adına gerekli sınırlamaları siz yapın. Teknolojiyle geçireceği toplam sürenin günde 1-2 saati aşmamasına özen gösterin. En önemlisi bu sürede izledikleri veya oynadıkları şeylerin yaşlarına uygun olup olmadığını kontrol edin. Yaşına uygun bulmuyorsanız bunun nedenini çocuğunuzun yaşına uygun şekilde anlatıp, erişimini engelleyin.

Çocuğunuza model olun!

Hemen her anne baba çocuğunun ''Madem zararlı, sen neden yapıyorsun o zaman?'' sorusuyla bir noktada karşılaşabiliyor. Hangi konu olursa olsun, eğer çocuğunuza uzun vadede hayatına katacağı bir şey öğretmek istiyorsanız, bunun en doğru yolu ‘doğru model’ olmak! Ebeveynin elinden telefonu düşürmüyorken, tabletten oyun oynaması yasaklanan bir çocuğun bunun onun için zararlı olduğuna ikna olması oldukça güç. Öte yandan çocuğunuza teknoloji ürünlerinin bilgi edinme/eğlenme/sosyalleşme aracı olduğunu ve ancak belirli sınırlarda kullanıldığında faydalı olduğunu anlatırken, kendiniz de buna mutlaka dikkat edin.

2 yaşına kadar teknoloji ile tanıştırmayın!

Televizyon, telefon ve tablet ekranları yoğun uyaran içerdiğinden hipnotize edici etkileriyle çocukları dış dünyadan koparıp duyarsızlaştırıyor. Kimi zaman da ağlamamaları için eline tablet, telefon vermek onu ağlatan olayda neden- sonuç ilişkisini görmesini engelliyor ve her zorlandığı duyguda sakinleşmek için teknolojiden medet ummasına neden olabiliyor. Bu şekilde pekiştirilmiş bir alışkanlığı ileriki dönemlerde değiştirmek ise oldukça zor. Özellikle 2 yaşına kadar çocuğunuzu teknolojiden mümkün olduğunca uzak tutun, onun yerine sosyal ilişkiler kurmasını, çevresini keşfetmesini destekleyin. Bu önlemler, zihinsel ve duygusal gelişimi için atacağınız çok önemli adımlar.

Ortak alan belirleyin

Çocuğunuzun bilgisayar ve tablet kullanımına sadece ortak alanda izin verin. Böylece, hem çocuğunuzun oyun tercihlerinin yaşına uygunluğunu takip edebilir hem de süre sınırını aşmamaları için hatırlatmada bulunabilirsiniz. Çocuğunuzun kendi odasında televizyon, bilgisayar, tablet gibi teknoloji aletlerinin bulunması ebeveynlerin kontrolünü azaltacağı gibi çocuğun sıklıkla odasında kalması ve ebeveynlerinden uzaklaşmasına da yol açabiliyor.

Aile geleneği oluşturun

Ebeveynlerin aile içi ilişkileri pekiştirecek ve anlaşılma, paylaşma, sevilme, korunma ve bakılma gibi ihtiyaçları karşılayacak bir ortam oluşturması çok önemli. Aile gelenek ve rutinleri bir yapıştırıcı gibi bireyleri bir arada tutar ve bu birliktelikten herkes beslenir. Bu rutinlerin olmadığı durumlarda bireyler giderek kendi içinde kalmaya başlar, ortaya çıkan olumsuz duygularla baş edemez ve daha iyi hissetmek için de kendilerini oyalayabilecek meşguliyetler oluşturup ardından onun bağımlısı olabilirler. Bunu engellemek için ailece kendinize uygun okuma saati, yemekleri hep birlikte yeme gibi rutinler belirleyin ve bu rutinlere sadık kalın.

Kendi değerlerinizi çocuğunuza açıklayın

Ebeveynler olarak her an çocuklarınızın başında durmanız ve hayatlarını kontrol etmeniz şüphesiz mümkün değil. Siz yanında olmadığınızda da çocuğunuzun doğru tercihlerde bulunma becerisinin gelişmesini istiyorsanız, işe aile değerlerinizi çocuğunuza aktarmakla başlamalısınız. Kuralları dayatmaktansa neden böyle kurallarınız olduğunu açıklayın. Bu sayede kurallara uyum sağlamaları artacak, siz yokken merak etme/deneme ihtiyaçları azalacak ve bunu yapmak çocuğun iç görüsünü de pekiştirecek. Aile değerlerinin paylaşılması, ilerleyen yaşlardaki sosyal medya paylaşımlarında kendisini sanal ortamlarda ne kadar ve ne şekilde var etmek istediği üzerine de daha bilinçli bir yaklaşım edinmelerini destekleyici rol oynuyor.

Teknoloji detoksu yapın!

Uzman Psikolog Betül Küçükardalı “Günde en az 10-15 dakika ailece tamamen telefonsuz, televizyonsuz, bilgisayarsız zaman geçirmeyi gelenek haline getirin. Böylesi bir teknoloji detoksu günün koşuşturmacası sonrasında beyni dinlendirmek açısından hem çocuğunuza hem size iyi gelecek, bedeniniz ve zihninizin neye ihtiyacı olduğu sorusunu sormanıza ve cevap aramaya yeterli olacaktır. Çocukların boş kalmaması, sürekli bir şeylerle meşgul olmaları gerektiği inancı da yanlıştır. Durabilmeleri, hiçbir şey yapmamaktan da keyif alabilmeleri, ne hissettiklerinin, nelere ihtiyaç duyduklarının farkında olmaları son derece önemlidir. Bunların cevaplarını ancak durduğumuz zaman bulabiliriz ve bulduğumuz zaman da hayatımıza yön verebiliriz” diyor.

Sömestr tatili verimli şekilde nasıl planlanır?

Dijital detoks için 12 durak

17

Güne Facebook'a, Twitter'a bakmadan başlamıyor, Siri ile muhabbeti koyulaştırıp Periskoptan gözlerinizi alamıyorsanız dijital bağımlı olabilirsiniz. Önce bağımlılık testine göz atın. Sonuç menfiyse çare 'detoks'. İşte alternatifler... Haber: Sema Ereren

Sabah gözünüzü açar açmaz akıllı telefona saldıranlardan mısınız? Güne, "Facebook'ta fotoğrafımı kaç kişi beğenmiş?", "Kim ne twit'lemiş?", "Instagram'da kim ne fotoğraf paylaşmış?" sorularıyla başlayıp tuvalate bile elinizde akıllı telefonunuzla mı gidiyorsunuz? Büyük olasılıkla bağımlısınız... Ve "detoks"a ihtiyacınız var. Peki nasıl olacak? Önce dijital bağımlılık belirtilerinden kaç tanesine sahip olduğunuza göz atın... 1. Sabah gözünüzü açar açmaz telefonunuza bakmak. 2. Gönderilerinizin beğenilip beğenilmediğini, twit'lerinizin retweet'lenip retweet'lenmediğini takip etmeden duramamak. 3. Yapmanız gereken işleri ve hatta kişisel bakımınızı bir yana bırakıp dijital dünyada kaybolmak. 4. Sanal dünyada vakit geçirirken yemek yemeyi, uyumayı, okula ya da işe gitmeyi ertelemek ve hatta unutmak. 5. Daha az sosyalleşmeye başlamak. 6. Gördüğünüz her şeyin fotoğrafını çekip Instagram'a koymaya çalışmak. 7. Şarjınız bitmek üzereyken strese girmek, telefonsuz bir adım öteye gidememek. 8. Bir mekâna girer girmez kablosuz internetin olup olmadığını sormak, varsa şifre istemek.

Durum vahim mi? Öyleyse, şimdi bir otel hayal edin... Öyle ki ne cep telefonu ne tablet ne de internete ulaşmanız mümkün değil. Bu "rehabilitasyon" kamplarında başta cep telefonu olmak üzere, diğer teknolojik aletler ve internet bağlantısı yasak. Yoga, meditasyon ve daha birçok aktiviteyle iç dünyanıza dönüp sanal âlemden uzaklaşacaksınız. Dijital detoksa var mısınız? İşte çevrimdışı kalmak için birebir 12 otel... Son bir not: Rezervasyonlar internet üzerinden!

'Yeniden çocuk ol' Camp Grounded (California) Dünyanın teknoloji merkezi California'da, Anderson Vadisi'ndeki kamplar müşterilerine teknolojisiz bir tatil vaat ediyor. Hafta sonlarını kapsayan turlar kişi başı 305 dolar. Cep telefonları dahil tüm teknolojik cihazlar tesiste yasak. "Yeniden çocuk ol" sloganıyla kampta ziyaretçilere başta saklambaç olmak üzere 1970'lerin oyunları oynatılıyor.

Elektrikten de uzak Brennerss Park Hotel (Almanya) Baden-Baden'deki 5 yıldızlı otelde müşteriler, tek bir tuşla tümden internet ağından çıkabiliyor ve tüm elektrik hattını da kapatabiliyorlar. Bu otelin bir başka özelliği de elektrik akımından doğacak zararlı dalgaları en aza indirmek için apart'lardaki elektrik kablolarının birkaç kez kaplatılmış olması.

45 günde rehabilitasyon reSTART (ABD) İnternet bağımlılarına 45 günlük arınma programı sunan Washington'daki bu klinik, 5 dönümlük yemyeşil bir arazi üzerinde kurulu. Kapıdan girerken dijital kol saatiniz bile çıkarılıyor. Bağımlılar her sabah saat 07.00'de yataktan kalkmak zorunda ve gün içinde boş durmak yasak. Misafirler gün içinde kitap okuyor, bahçedeki hayvanlarla ilgileniyor, ağaç evlerde vakit geçiriyor, yürüyüş yapıyor ve konuşma terapileri alıyor.

Yanardağ ve deniz arasında Ladera Resort (St. Lucia) Karayip Denizi'nde küçük bir ada üzerine kurulan St. Lucia'da, bin metre yükseklikte 32 kulübeden oluşuyor. Her bir kulübeden Karayip Denizi'ni ve Piton Yanardağları'nı izlemek mümkün. Eşsiz manzara, misafirlere ne televizyonu ne de bilgisayarı aratıyor... Odalarda internet bağlantısı olsa da otelin sunduğu manzara size internetin varlığını anımsatmıyor. Zaten amaç da bu; burada kendi kendini ikna ediyorsunuz. Kulübelerin dört duvar değil üç duvar olduğunu da unutmayın. Tek cephesi açık olan kulübelerin bu duvarsız bölümü yanardağ ve denizi seyretmenize olanak sağlıyor.

Bu 'safari' başka Serengeti Safari Kampı (Tanzanya) Serengeti Milli Parkı'nda yer alan Safari Kampı misafirlerine doğa ile baş başa bir tatil sunarak teknolojiyi unutturuyor. Aslan, fil, leopar, gergedan ve bufalo sürülerini izlerken dijital dünyanın eksikliğini hissetmeyeceksiniz.

Masajla arınma Westin Dublin (İrlanda) Westin Dublin'e giriş yaparken elektronik eşyalarınızı özel bir kutuya bırakmanız isteniyor. Dijital detoksunuz süresince özel masaj programı, Dublin'i gezmek için hazırlanmış bir harita, gazete, aile oyunları ve evinize götürmek için hazırlanmış özel bitki seti gibi imkânlardan faydalanabilirsiniz.

Organik dahil Lifehouse SPA (İngiltere) Essex şehrinde bulunan bu otele girerken bütün elektronik eşyalarınızın yanında sigaralarınızı da dışarıda bırakmanız isteniyor. Ayrıca detoks, sadece dijitalde kalmıyor; organik yiyecek ve içeceklerle bedeninizi toksinlerden arındırmanız, bu sırada termal tesislerden ve spor salonundan da faydalanmak mümkün.

Özel 'karartma' paketi Hotel Monaco (ABD) Chicago'da bulunan Hotel Monaco, ziyaretçilerine dijital detoks fırsatı veren otellerden birisi. "Black-out" yani "karartma" adını verdikleri özel paketle ziyaretçiler kendileri için tasarlanmış odalara çıkmadan önce bütün elektronik eşyalarını otel yetkililerine teslim ediyor.

Yıldız terapisi Echo Valley Ranch (Kanada) Bu otel teknolojiden arınmak için ziyaretçilerine geniş yelpazede etkinlikler sunuyor. Dijital dünyadan uzaklaşırken bu otelde yoga dersleri ve binek dersleri alabilir, çiftlik hayatını öğrenebilir, doğal ürünlerle beslenebilir, şehrin ışıklarından görmekte zorlandığınız yıldızları doya doya izleyebilirsiniz.

Masaüstü oyunlara davet Renaissance (ABD) ABD, California'da Pittsburg şehrinde yer alan bu otel misafirlerinden, eskiden olduğu gibi yeniden bir araya gelebilmesini istiyor. Bütün aile bireylerinin elektronik eşyalarını otel görevlilerine teslim etmesi gerekiyor. Odada televizyon, tablet, akıllı telefon yasak. Bunların yerine bütün ailenin beraber vakit geçirebileceği masaüstü oyunları ve kartlar bulunuyor.

Detoks adası Palm Island Resort (Karayipler) 32 adadan oluşan bu muhteşem tatil yerindeki adalardan biri tamamen dijital detoksa ayrılmış. Otel girişinde bütün elektronik eşyalarınızla vedalaşmanız isteniyor. Sahilde resim, yoga, dalış başta olmak üzere pek çok aktivite ile ziyaretçiler teknolojinin sebep olduğu yorgunluktan arınabilir.

6 gece 7 günlük iyileşme programı Jakes (Jamaika) Jakes, tüm yaşam alanlarını teknolojik ürünlerden arındırmış, "tam dijital detoks" sözü veren bir tesis. 6 gece 7 gün olan iyileşme programı kapsamında ziyaretçiler yoga, tai-chi, güç çalışması gibi etkinliklere katılıyor ve bahçe manzaralı odalarda kalıyor. Aynı zamanda sadece vejetaryen yemeklerden oluşan mönüsü ile zihinleri dinlendirirken bedenleri de ihmal etmiyor.

Evde dijital detoks "Bu oteller çok uzak, bütçem yeterli değil" diyorsanız dijital esirlere evde uygulayabileceği birkaç ipucu... 1. Dijital detokstan verim alabilmek için minimum 24 saatlik bir zaman dilimine ihtiyacınız olduğunu unutmayın. 2. Bir anda dijital dünyadan tamamen uzak kalmanız belki imkânsız ama bir yerden başlamakta fayda var. Mesela pazar günleri, dijital cihazlarınızı bir kenara bırakın ve sadece sevdiklerinizle vakit geçirin. 3. Kendinize yeni alışkanlıklar edinmeye gayret edin. Yapmayı ertelediğiniz planlarınızı hayata geçirebilir, yeni bir hobi ya da müzik enstrümanı çalmayı öğrenebilir, uzun yürüyüşlere çıkabilirsiniz. 4. Bildirim seslerinizi ara sıra kapatın, dikkatinizi dağıtmalarına izin vermeyin. Akıllı cihazınızı sesli bildirimleri kapatmak hafta içi işinize odaklanmanıza büyük fayda sağlayacak.

Nomofobi "No mobile phobia" kısaca nomofobi yani cep telefonundan mahrum kalma korkusu, dijital bağımlılığa verilebilecek örnekler arasında. Üstelik panik ataktan nefes darlığına, baş dönmesinden titremeye, bulantıdan göğüs ağrısına oldukça ciddi yan etkileri var.