Kenevir tohumu nedir?

Kenevir (Cannabis sativa L.) bitkisinin küçük tohumlarıdır. Anadolu’da ‘çedene’ ya da kendir tohumu adlarıyla da bilinir. Özellikle İç Anadolu’da ve ülkemizin birçok kesiminde mutfaklarda yeri olan kenevir tohumu, zengin ve yağlı içeriği nedeniyle kuş yemi olarak da kullanılıyor ve kuşlara olduğu kadar, insan sağlığına da mucizevi faydaları bulunuyor.

Kenevir tohumu nasıl tüketilir?

Kenevir tohumları, psikoaktif madde içermeyen endüstriyel kenevir bitkisinin çiçeklenme zamanından sonra meydana gelen tohumlarının toplanıp kurutulmasıyla elde edilir. Kenevir tohumu, çiğ olarak tüketilebildiği gibi, kavrularak ya da çeşitli tariflerin içerisine ilave edilerek de kullanılabilir. Böreklerin üzerine çörek otu gibi serpilebilir, kurabiye ve keklere katılabilir, müsli ve smoothie karışımlarının içine de zevkle eklenebilir.

Kenevir tohumunun kabukları, onu çıtır bir tohum yapar. (Çıt Çıt Çedene şarkısı şimdi daha da anlamlı!) Kenevir tohumları ezilerek ya da hülleme denilen ve kabuklarının ayrılarak ezilmelerini sağlayan işlemden geçirilerek de tüketilebiliyor, böylece daha yağlı ve yemesi kolay hale gelebiliyor. Hüllenmiş kenevir tohumu, yemeklerde ve salatalarda daha lezzetli bir içerik olarak tüketilebiliyor. Kenevir tohumlarından ayrıca, aşağıda sıralayacağımız tüm faydalarını içeren, tıpkı badem sütü veya hindistan cevizi sütü gibi bir bitkisel süt hazırlamak da mümkün.

Kenevir sütü tarifi:

• 100 gram kenevir tohumunu yıkayın, 2 su bardağı suyun içerisinde mümkünse bir gece, değilse birkaç saat bekletin.

• 1 litre suyun içerisine tohumları ilave edin, bir çimdik tuz ekleyin ve 3-4 dakika pürüzsüz bir kıvam alana kadar blender ile karıştırın.

• Karışımı bir tülbent yardımıyla süzün ve cam bir şişeye aktarın. Kalan posayı da yemeklere, salatalara, müslinize veya tatlı tariflerinize karıştırarak kullanabilirsiniz.

• Tatlandırmak için içine 1 hurma veya 1 yemek kaşığı bal/pekmez ilave edebilirsiniz.

Kenevir tohumunun besin değerleri

Yapılan araştırmalar, kenevir bitkisinin başlı başına çok çeşitli faydaları olduğunu doğruluyor. Yaprağı, çiçeği, sapı, lifi, kökü; her kısmından çok çeşitli alanlarda yararlanılabiliyor olmasıyla kenevir, topraklarımızda yetişen en kıymetli bitkilerimizden biri.

Anadolu’da da uzun yıllardır kendir tohumu adıyla kullanılan kenevir tohumunun zengin besin değerleri şöyle sıralanabilir:

• 2004 yılında yayınlanan bir araştırma sonuçlarına göre, kenevir tohumunun yapısında %30’dan fazla oranda yağ ve yaklaşık %25 oranında protein bulunur.

• Ülkemizde yayınlanan bir başka araştırmada ise buna ek olarak, soyulmuş (hüllenmiş) kenevir tohumunda yağ oranının %44’e, proteinin ise %33’e kadar artabildiği açıklanmıştır.

• Aynı araştırmada, kenevir tohumunun %28’ini karbonhidratların, yine %28’lik bir kısmını da diyet liflerinin oluşturduğu belirtiliyor.

• B1, B2, E vitaminleri ve folik asit (B9) bakımından zengindir.

• Kalsiyum, demir, magnezyum, manganez, bakır, potasyum, sodyum ve çinko minerallerini içerir.

Kenevir tohumunun faydaları

Protein bakımından oldukça zengindir. İnsan vücudunun işleyişi için oldukça önemli olan aminoasitleri içerir. Günde 3 yemek kaşığı kenevir tohumu tüketmek, bir kişinin günlük protein ihtiyacının üçte birini karşılar. Özellikle vegan ve vejetaryen beslenenler için ideal bir besindir. Kenevirin içermiş olduğu proteinler hacimce %18 civarında kükürt amino asitleri içerir, kükürtten zengin protein de gıdaların besleyiciliğini önemli ölçüde artırmaktadır. Proteince zengin oldukları bilinen soya fasulyesi, bezelye ve fasulye gibi çeşitli bitkisel gıdalardan elde edilen baklagil proteinleri kükürt bakımından yetersiz olduğundan, kenevir proteinlerininin daha değerli olduğunu gösteren araştırmalar mevcuttur.

Kenevir tohumunda gluten bulunmadığı için, çölyak hastaları tarafından da rahatlıkla tüketilebilir, hatta kenevir tohumlarının öğütülmesiyle elde edilen kenevir unu ile yapılan ekmek, harika bir glutensiz ekmek alternatifi olabilir. Kenevir tohumu, içerdiği sağlıklı diyet lifleri ile sindirim sistemi için de oldukça faydalıdır. Bağırsakların işleyişini kolaylaştıran içeriği sayesinde sindirim sistemini düzenler, ishal ve kabızlık gibi sorunların önlenmesine yardımcı olur.

Omega yağ asitleri bakımından oldukça zengindir, bu sayede beyin sağlığını destekler. Depresyon, anksiyete, dikkat eksikliği gibi durumlarda sinir sisteminin dengelenmesine yardımcı olarak etki gösterir.

Omega 6 yağ asitlerinden olan GLA (gama linolenik asit) adı verilen bir yağ asidi de içeren kenevir tohumu, bu özelliği sayesinde vücuttaki hormon dengesini de sağlamaya yardımcı olur.

Adet döneminde yaşanabilen çeşitli sorunları önlemeye yardımcı olur. İçerdiği gama linolenik asit, hormonal sorunlara bağlı yaşanan adet öncesi sendromu, aşırı ağrılı adet gibi sorunları önlemeye yardımcıdır. İçerdiği magnezyum, adet dönemlerindeki krampların hafifletilmesini sağlar. Aynı şekilde menopoz döneminde görülebilen olumsuz belirtileri de azaltmada etkili olur.

Hamilelik ve emzirme dönemlerinde iyi bir besin kaynağı olarak tüketilebilir, yine yağ asitleri sayesinde anne ve bebek sağlığını desteklerken, folik asit bakımından da katkı sağlar.

Kolesterolü düşürmeye yardımcı olarak kalp-damar sağlığını korur.

Saç ve cilt sağlığı için faydalıdır. Düzenli olarak tüketildiğinde saçların ve cildin daha parlak, canlı görünmesine yardımcı olur.

İçerdiği yüksek oranda magnezyum sayesinde uyku sorunları için de oldukça faydalıdır. Melatonin eksikliğinden kaynaklanan uykusuzluk gibi problemleri azaltmaya yardımcı olur, melatonin hormonu salınımını kolaylaştırır.

Kalsiyum içeriği ile kemikleri ve dişleri güçlendirir.

İçerdiği vitaminler ve özellikle demir sayesinde, kansızlık ve kansızlığa bağlı yaşanabilen yorgunluk, baş ağrısı, halsizlik gibi şikayetlerin önlenmesine yardımcı olur.

Referanslar:

Barbara Farinon, Romina Molinari, Lara Costantini, and Nicolò Merendino. "The Seed of Industrial Hemp (Cannabis sativa L.): Nutritional Quality and Potential Functionality for Human Health and Nutrition". Şuradan alındı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7400098/ (12.06.2020).

J. C. Callaway. "Hempseed as a nutritional resource: An overview". Şuradan alındı: https://link.springer.com/article/10.1007/s10681-004-4811-6

Nurcan Doğan, Cemhan Doğan. "Mucizevi Bitki Kenevir’in (Cannabis sativa L.) Gıda Endüstrisinde Kullanımı". Şuradan alındı: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2149342 (2021).