Acıbadem Maslak Hastanesi Göz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Özgül Altıntaş şaşılık hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.

Şaşılık nedir?

Gözlerin aynı hizada olmaması ve senkronik göz hareketlerinde paralelliğin bozulması olarak nitelendirilen şaşılık daha çok estetik bir problem olarak düşünülüyor. Ancak sanılanın aksine tedavisinde geç kalındığında göz tembelliği gibi önemli bir tabloya neden olabiliyor. Şaşılığın en tipik belirtisi ise bir göz düz bakarken, diğerinin dışa, içe, aşağıya veya yukarı doğru kayması. Kimi zaman kaymanın her iki gözde görülmesi de diğer tipik belirtisini oluşturuyor. Ancak dikkat, kaymalar hafif düzeyde olduğunda veya baş ağrısı gibi akla gelmeyen belirtiler verdiğinde çocuğun gözlerindeki şaşılık gözden kaçabiliyor.

Prof. Dr. Özgül Altıntaş “mikrotropya” olarak adlandırılan küçük miktardaki kaymaların da göz tembelliği için belirgin olan kaymalar kadar risk oluşturduğu uyarısında bulunarak, “Dolayısıyla tanı ve tedavinin gecikmemesi için çocuğun hiçbir yakınması olmasa bile belirli periyotlarla rutin muayeneden geçmesi göz sağlığı açısından çok önemli” diyor.

Şaşılık belirtileri nelerdir?

Aşağıda yer alan belirtilerde çocuğun zaman kaybetmeden göz muayenesinden geçmesi şart!

• Gözlerin senkronik hareketlerinin kaybolması
• Br gözü özellikle ışıklı ortamlarda kısma
• Fotoğraflarda gözlerden yansıyan kırmızı reflenin sarıya dönmesi
• Başın ve/veya yüzün bir yöne çevrilmesi
• Yürümeden sonradan gelişen dengesizlik
• Baş ağrısı

Şaşılık nedenleri nelerdir?

Şaşılığın gelişiminde pek çok nedenin rol oynadığı düşünülüyor. Göz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Özgül Altıntaş şaşılıkta genetik geçiş söz konusu olduğu için aile öyküsü olan çocuklarda riskin daha da yükseldiğini vurgulayarak diğer etkenleri şöyle anlatıyor: “Annenin hamilelik döneminde geçirdiği bir hastalık, erken doğum, zor ve uzamış doğum, doğum sonrası travma, yüksek ateşli bir hastalık ve havale öyküsü olan çocuklarda şaşılık görülme riski artıyor. Bunların yanı sıra göz numarası yüksek olan çocuklar da net görmeye çalıştıkça gözlerde kayma sorunu ortaya çıkabiliyor.”

İlk 6 ayda göz muayenesi şart

Sağlıklı görme gelişimine engel olan her durum göz tembelliği ile sonuçlanıyor. Dolayısıyla sürekli aynı gözde şaşılık problemi olan çocuğun bu sorunun yaşandığı gözünde göz tembelliği gelişiyor. Üstelik göz tembelliğinde sadece görme keskinliğinde azalma olmuyor, aynı zamanda çocuğun derinlik algısı da bu durumdan olumsuz etkileniyor. Bu nedenle hiçbir yakınma olmasa bile her çocuğun 6. ayda, 1-3-3.5 yaşlarında ve 6. yaşta rutin göz muayenesinden geçmesi gerekiyor.

Bu yaş dönemi çok önemli

Çocukluk döneminde görme duyusunun gelişimi 7-10 yaş arasında tamamlanıyor. “Bu yaş dönemi bizim için çok önemli” diyen Göz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Özgül Altıntaş bunun nedenini şöyle açıklıyor: “Çünkü tanı ne kadar erken konursa tedaviye yanıt o kadar iyi oluyor. Bu yaş döneminden sonra yapılan tedavilerde ise görme keskinliği artmıyor. Çocukluk dönemini geçirdikten sonra şaşılık cerrahisi sonrası beyinde gözlerin yeni pozisyonuna adaptasyon merkezlerinin uyum kabiliyeti azaldığı için başarılı ameliyat sonrasında bile çift görme sorunu gelişebiliyor.”

Şaşılığın tedavisi nasıl olur?

Göz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Özgül Altıntaş hangi tedavi yöntemine başvurulacağına şaşılığın tipi, yaş ve görme keskinliği gibi pek çok değişkene bakılarak karar verildiğini belirtiyor. Bazı şaşılık tiplerinde gözlük tedavisiyle bu soruna kesin çözüm sağlanabildiğine işaret eden Prof. Dr. Özgül Altıntaş sözlerine şöyle devam ediyor: “Dolayısıyla tedavinin ilk basamağını çoğunlukla düzenli gözlük kullanımı oluşturuyor. Gözlüğe rağmen kayma devam ediyorsa cerrahi tedavi düşünülüyor. Cerrahi öncesi ve sonrası gözlük kullanımına devam edilebiliyor. Göz tembelliği olan çocukta yine aynı süreçte göz kapama tedavileri yapılıyor. Düşük kaymaların olduğu mikrotropya tedavisinde ise genellikle cerrahi yöntemin yeri olmuyor. Tedavi iki gözdeki kırılma kusuru farkının gözlükle düzeltilmesi ve göz tembelliği için göz kapama tedavisinin planlanması ile takibinden oluşuyor.”

Şaşılık tedavisi ihmale gelmez!

Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Mehdi Süha Öğüt, çocuklarda şaşılık (göz kayması) sorununu anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.

Son yıllarda göz muayenelerinin daha erken yaşlarda yapılması sayesinde, şaşılık ve şaşılığa neden olabilecek göz bozuklukları zamanında fark edilip tedavi edilebiliyor. Özellikle okul öncesi dönemde tedavinin kritik önem taşıdığını belirten Prof. Dr. Mehdi Süha Öğüt “Şaşılığın tedavisinde gecikilmemelidir. Ne kadar erken düzeltilir ise görme gelişimi o kadar iyi olur. Ancak bunun için çocuğun muayenesinin çok iyi yapılabilmesi ve kayma miktarının ve göz hareketlerinin çok iyi değerlendirilmesi gerekir” diyor. Çocukluk döneminin sık rastlanan hastalıklarından olan şaşılıkta; gözlerden biri istenilen cisme odaklanırken, diğeri içe, dışa ya da yukarıya doğru kayabiliyor. Toplumda görülme sıklığı yüzde 2-4 olan şaşılık zamanında tedavi edilmediğinde, çocuklarda okul başarısından özgüven kaybına dek birçok soruna yol açabilirken, göz tembelliği gibi çok daha önemli bir hastalığa neden olabiliyor.

Ateşlik hastalık da yol açabiliyor!

Günümüzde şaşılığın nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, şaşılık gelişiminde düşme ve trafik kazası gibi kafa travmalarından geçirilen beyin ameliyatlarına, genetik faktörlerden kas felçlerine hatta ateşli hastalığa dek birçok faktör rol oynuyor. Şaşılığın doğumdan sonra erken bebeklik döneminde görülebildiği gibi daha sonra da ortaya çıkabildiğini belirten Prof. Dr. Mehdi Süha Öğüt “Eğer ailede ve yakın akrabalarda şaşılık var ise yeni doğan bir bebekte şaşılık gelişme olasılığı artmaktadır. Katarakttan göz tümörlerine dek birçok ciddi göz hastalığının ilk bulgularından biri de şaşılık olabilir. Bu nedenle şaşılığın erken teşhis edilmesi ve nedeninin belirlenmesi önemlidir” diyor.

Okul öncesi tedavi kritik!

Çocuklarda görme gelişiminin 7-8 yaşına kadar devam ettiğini, bu süre içerisinde ortaya çıkan problemlerin zamanında düzeltilmezse görme gelişimini olumsuz etkileyebileceğini vurgulayan Prof. Dr. Mehdi Süha Öğüt “Ne kadar erken düzeltilirse görme gelişimi o kadar iyi olacaktır. Bu nedenle şaşılığın erken tanısı ve tedavisi önemlidir. Göz tembelliği gelişimini önlemek, normal göz hareketlerini sağlamak ve her iki gözün aynı objeye odaklanmasını sağlamak için şaşılık hastaları yakın takip edilmeli ve mümkün olan en erken dönemde tedavileri planlanmalıdır” diyor.

Yalancı şaşılık yanıltıyor

Çocukta belirgin bir şaşılık olduğunda aile ve yakınları bu durumu hemen fark edip göz muayenesine götürürken, bazı şaşılık türlerinde ise çocuk başını belli bir pozisyonda tutarak bakmaya çalışıyor. Yalancı şaşılık ve gizli kayma gibi durumlarda şaşılık teşhisinde gecikmeler olabiliyor. Bazı bebeklerin buru kökünün geniş ve basık olduğunu, ayrıca gözlerin buruna yakın kısmında bir cilt katlantısı bulunduğunu belirten Prof. Dr. Mehdi Süha Öğüt “Bu katlantı şaşılık izlenimi yaratabilir. Ancak bu görüntü gerçek bir şaşılık değildir. Buna ‘yalancı şaşılık’ denilir. Bu durum genellikle çocuğun büyümesi ile kaybolur. Ancak iyi bir göz muayenesi yapılmadan yalancı şaşılık tanısı konamaz. Bu gibi durumlarda herhangi bir göz probleminden şüphelenildiğinde çocuk vakit geçirmeden bir göz hekimine götürülmelidir. Göz muayenesi ile şaşılık olup olmadığı anlaşılır” diyor.

Tam iyileşme mümkün

Şaşılığın ne kadar erken düzeltilirse görme gelişiminin o kadar iyi olacağını, tedavide gecikilmemesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Mehdi Süha Öğüt, “Bazen gözlükle kayma azalır ancak tamamen düzelmez ise cerrahi olarak düzeltilmesi gerekir. Bazı durumlarda birden fazla ameliyat gerekebilir. Özellikle göz kaslarında felç nedeniyle oluşan şaşılıklarda gözlerin en çok kullanıldığı pozisyonlarda kaymayı gidermek, varsa baş pozisyonunu düzeltmek amaçlanır. Göz hareketlerindeki kısıtlılığı bazen tamamen düzeltmek mümkün olmayabilir. Ancak günümüzde şaşılık ameliyatları başarı oranı yüksek ameliyatlardır” diyor.