"Nefes darlığı neden olur?" sorusunda akla gelen ihtimallerden biri olan kalp yetmezliği; kalp kapakçığı hastalıkları, doğuştan kalp hastalıkları veya virüsler nedeniyle ortaya çıkabiliyor. Halsizlik, çabuk yorulma, geceleri sık idrara çıkma, ayak bileklerinde şişme gibi belirtilerle kendini gösterebiliyor. İşte kalp yetmezliğinin nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri konusunda merak edilen soruların yanıtları...
Kalp yetmezliğinin görülme yaşı ve sıklığı nedir?
Kalp yetmezliği genelde ileri yaşlarda ortaya çıkıyor. Türkiye rakamları net olmamakla birlikte, 50’li yaşlarda binde iki olan görülme sıklığı, 80’li yaşlarda %4’e yükseliyor. Gelişen tıbbi tedaviler sayesinde zamanında müdahale ile birlikte artık erken yaşlarda insanların hayatını kaybetmesine yol açan, başta kalp krizi olmak üzere pek çok ölümcül kalp hastalığı artık başarıyla tedavi edilebiliyor. Kalp krizinden kurtulan hastalar ise kriz esnasında oluşan hasarın derecesine bağlı olarak ileride kalp yetmezliği adayı oluyorlar. Kalp yetmezliğinin görülme sıklığı kadın ve erkeklerde benzer rakamlarda seyrediyor. Erkeklerde daha çok damar tıkanıklığı, kadınlarda da yüksek tansiyona bağlı kalp yetmezliği hastalığı görülüyor. O nedenle bu farklar birbirini dengeliyor. Ciddi düzeyde kapak hastalıkları, doğuştan kalp hastalıkları ve virüsler nedeniyle meydana gelen kalp yetmezliği de 30 ve 40’lı yaşlarda ortaya çıkıyor.
Kalp yetmezliğinde ilk göze çarpan belirti nefes darlığı. Kalbin pompalama gücü azalınca, kalp akciğerlerden temizlenmiş olarak gelen kanı organlara yeterince atamıyor. Kalbin vücuda dağıtamadığı kan, akciğerde su şeklinde biriktiğinden nefes darlığına yol açıyor. Özellikle hareketle ya da egzersiz sırasında kendini gösteren nefes darlığına eşlik eden diğer belirtiler ise halsizlik, çabuk yorulma ve kimi zaman da öksürük. Geceleri sık idrara çıkma ve ayak bileklerinde şişme de kalp yetmezliğini düşündüren belirtiler arasında bulunuyor. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde kişi nefes darlığı nedeniyle uykusundan uyanıyor, yüksek yastıkta ve oturur gibi yatma ihtiyacı hissediyor.
Kalp yetmezliğinin tanısı nasıl konuluyor?
Bu tür şikayetleri olan hastaların mutlaka bir uzman tarafından değerlendirilmesi gerekiyor. Hastanın şikayetlerinin tarzı, muayene, elektrokardiyografi ve akciğer filmi ile kalp yetmezliği ön tanısı kolayca konabiliyor. Ama kesin tanıyı koyduracak yöntem ekokardiyografi yani kalbin ultrasonografisidir. Ekokardiyografi ile kalbin boyutları, pompalama gücü, kapakçıklar değerlendirilerek ve çeşitli ölçümler yapılarak kalp yetmezliği tanısı kolayca konuyor. Bazı kan testleri de kişinin kalp yetmezliği olup olmadığını ortaya koyabiliyor. Kalp büyüdüğünde ve kalp boşlukları içinde basınç yükseldiğinde kalp kası BNP adlı bir hormon salgılıyor. Kan tahlilinde bu hormonun belli bir değerin üzerinde olması nefes darlığı olan kişilerde sorunun kalpten mi, yoksa akciğerden mi kaynaklandığını kolaylıkla ayırt ettirebiliyor.
Tedavi, her evreye ve nedene göre değişiyor. Birinci evrede, risk altındaki kişilerin riskini azaltmaya yönelik çalışmalar yapılıyor. Tansiyon tedavi ediliyor, kişinin kilo vermesi isteniyor, egzersiz, sigarayı bırakma, stresten uzak durma, tuz kısıtlaması gibi yaşam tarzı değişiklikleri planlanıyor. İkinci evrede olan ve damar tıkanıklığı henüz kalp yetmezliğine dönüşmemiş kişilerde, öncelikle damar tıkanıklığı tedavi ediliyor. Buna yol açan kolesterol kontrol altına alınmaya çalışılıyor. Bu evrede kalbi güçlendirici ve yükünü azaltıcı tedavi gerekiyor. Öncelikle ilaç tedavisi deneniyor. Üç ya da dört ayrı gruptan ilaçla hasta tedavi edilerek çok iyi sonuçlar alınıyor. Bu evrede kalp yetmezliğine karşı ilaç tedavisinin yanı sıra, damar tıkanıklığının ortadan kaldırılması stent uygulaması ya da by - pass da gerçekleştirilebiliyor. İleri derecede kapakçık sorunlarında ve ilaçların yetmediği durumlarda yine cerrahi yöntemler devreye giriyor. Çok ileri evrelerde kalbe yardımcı pompalar ve kalp nakli de önemli cerrahi tedavi seçenekleri arasında bulunuyor.