Hipertansiyon yaşı 13’e indi
Dünyada 1.5 milyarın üzerinde hipertansiyon hastası bulunuyor. Her yıl, 7 milyon insan, yüksek kan basıncı nedeniyle hayatını kaybediyor. Hipertansiyondan ölümlerin başında; inme, böbrek yetmezliği, kalp krizleri ve yetmezlikleri geliyor.
İleri yaş hastalığı olarak bilinen hipertansiyonun görülme yaşı dünyada ve Türkiye’de giderek düşüyor. Özellikle aşırı kiloların kan basıncı üzerindeki olumsuz etkisi nedeniyle, 13-14’lü yaşlarda hipertansiyon görülme sıklığı artıyor.
Gençler arasında yaygınlaşan bu hastalığın en önemli nedenlerinden biri de, aşırı miktarda tuz kullanımı.
Tuz, Türkiye’de dünyaya göre çok yüksek miktarda tüketiliyor, bu değer ortalama kişi başı 18 gramdır. Günlük kullanım 6 gram (1 tatlı kaşığı) ile sınırlı. Ancak; bir porsiyon İskender de 8 gram, bir tabak etli kuru fasulyede 8,6 gram, bir dilim pizzada 5.5 gram tuz bulunuyor.
Her yıl 7 milyon insan tansiyondan ölüyor
Dünya Sağlık Örgütü’nün kayıtlarına göre dünyada 1,5 milyardan fazla insanda hipertansiyon bulunmakta ve her yıl 7 milyon insan yüksek kan basıncı ve bundan kaynaklanan hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Yüksek tansiyon kaynaklı ölüm nedenlerinin başında; inme, kalp krizi, kalp yetmezliği ve böbrek yetmezliği gibi hastalıklar gelmektedir.
Obezite ve stres tansiyon yaşını düşürdü
Günümüzde tuz tüketimin artması, hareketsiz yaşam, aşırı kilo, stresli yaşam şartları yüksek tansiyona zemin hazırlayan en önemli faktörler arasında yer almaktadır. Özelikle 13-14’lü yaşlardan itibaren alınan aşırı kilolar, hareketsizlik ve stres, genç yaşlarda tansiyon hastası olma riskini artırmaktadır. Obezitenin, dünyada en önemli sağlık problemlerinden biri olmasıyla, yüksek tansiyon daha küçük yaşlarda görülmeye başlamıştır. Dünyada 1 milyardan fazla insan şişmanlık sorunu yaşamaktadır. Bunların 300 milyonu da sağlıksız obezite sınırında olduğu için hipertansiyon ve diyabet hastasıdır. Çocuklar da obeziteden en çok etkilenen yaş grubudur. Dünyada 6 çocuktan biri aşırı kilo sorunu yaşamaktadır.
Hipertansiyon Türkiye’de gençlerin hastalığı!
Türkiye’de 20–40 yaş arası yetişkinlerin yaklaşık % 30’u hipertansiyon hastası. Hipertansiyonun özellikle 30–35 yaşları arasında giderek artan bir sağlık sorunu haline gelmesindeki en önemli nedenler; hareketsiz yaşam, stres ve aşırı kilolara karaciğer yağlanmasının eşlik ettiği santral obezitedir. Bu sorun, doğrudan yüksek tansiyonla ilişkilidir. Gençler arasında kafein ve sigara tüketiminin aşırı derecede artması da, yüksek tansiyon yaşının düşmesinde etkili olan bir başka nedendir.
Tuz tüketiminin artması tansiyonu tetikliyor
Türkiye’de tansiyon sorununun giderek artması ve hipertansiyon yaşının düşmesinin en önemli nedenlerinden biri de tuz tüketimidir. Her alanda tuz tüketiminin minimum seviyede olması gerekir. Tuzu azaltmanın yanında daha az katı yağ ve hamur içeren yiyecekler tercih edilmelidir. En doğru ve sağlıklı beslenme tarzı, tuz tüketim alışkanlığından yoksul olanıdır.
Sucuklu yumurta tek başına bir günlük tuz ihtiyacını karşılar
Günlük minimum tuz gereksinimi 1 tatlı kaşığı yani 6 gramdır. Bu miktar, tüm gün tüm besinlerden alınması gereken tuz miktarıdır. Bu miktarın dışına çıkmak, yüksek tansiyona zemin hazırlamaktadır.
Örneğin; Sabah kahvaltıda yenen bir porsiyon sucuklu yumurta, tek başına bir günlük tuz ihtiyacını karşılar. Çünkü sucuklu yumurtadaki tuz miktarı, 5,5 gramdır. Fast food tarzı beslenmeyi alışkanlık haline getirenler ve et ağırlıklı beslenenler bu riskle karşı karşıyadır.
Yüksek tuz miktarına sahip yiyecekler;
Sabah kahvaltısında sucuklu yumurta, öğle yemeğinde etki kuru fasulye, akşam da iskender tüketen bir kişinin günlük aldığı tuz miktarı; 22,1 gramdır.
Kahvaltıda örnek tuz menüsü
- 3 dilim beyaz peynir (250 mg sodyum)
- 2 dilim beyaz ekmek (585 mg sodyum)
- 5–6 adet siyah zeytin (900 mg sodyum)
- 3 dilim kaşar peyniri ( 710 mg sodyum)
- 1 yumurta (138 mg sodyum)
- 1 salatalık (6 mg sodyum)
- 1 bardak süt ( 100 mg sodyum)
Toplam: 6,9 gram tuz
Hipertansiyon ölümcül hastalıklara neden olabilir!
- Hipertansiyon göz, böbrek ve kalp gibi organlarda hasara neden olmaktadır. Gözde körlüğe neden olabilecek sorunlara yol açabilir. Böbrek fonksiyonlarının yitirilmesine bağlı böbrek yetersizlikleri hipertansiyonun bir sonucu olarak ortaya çıkar. Hipertansiyon, aort anevrizmasına neden olmaktadır. İnme ve felçle sonuçlanabilecek beyin hasarlarına da neden olmaktadır.
- Ergenlik döneminde aşırı kilolu çocuklarda mutlaka tansiyon ölçümü yapılmalıdır. Her erişkinin 20 yaşından sonra tansiyon değerini bilmesi için düzenli ölçüm çok önemlidir. İdeal tansiyon değerinin 12-8’in altında olması gerekmektedir. Ailesinde tansiyon hastası olan birinin aşırı kiloları da söz konusu ise 6 aylık periyotlarla tansiyon kontrolü yaptırmalıdır.
- Özellikle menopozun 2’inci ve 3’üncü yılından sonra kadınlarda hipertansiyon görülmektedir. Ailesel yatkınlık olmasa bile bu dönemde kişi tansiyon hastası olabilir. Menopoz dönemine kadar tansiyon sorunu yaşamayanlar da menopoz sonrası mutlaka tansiyon açısından değerlendirilmelidir.
- Tansiyon ölçümü ilk kez yapılıyorsa mutlaka iki koldan da ölçülmelidir. Kişi rahat pozisyonda olmalıdır ve geniş kıyafetler giymelidir.
- Tansiyon hastaları sarımsağı asla ilaç yerine tüketmemelidir. Toz sarımsak ya da doğal sarımsağın yemek ve salatalara katılması, ilaç yerine değil gıda takviyesi olarak kullanılmalıdır.
İlaç kullanmayan genç hastalar bilgilendirilmeli
Hipertansiyon hastası gençlerin yalnızca % 12’si hastalığının farkındadır. Çünkü genel tabloya bakıldığında hipertansiyon hastalarının yaklaşık % 50’si hastalığını bilmeden hayatını sürdürmektedir. Hipertansiyon hastaları ilaç kullanmamak için çeşitli bahaneler bulabildikleri için, yüksek tansiyonu ilaçla tedavi edilmek durumunda olan hastaların yaklaşık %50’si hedeflenen tansiyon değerlerine ulaşamamaktadır. Özellikle genç yaştaki erkek hastaların ilaç kullanmak istememelerindeki nedense, bazı ilaçların iktidarsızlık gibi yan etkilerinden çekinmelerinden kaynaklanmaktadır. Ancak yeni üretilen ilaçların yan etki profili daha düşük olduğu için gençler bu konuda bilgilendirilmelidir.
Memorial Şişli Hastanesi
Kardiyoloji Bölümü
Uzm. Dr. Özlem Batukan Esen