Organ nakli nedir? Organ bağışında bulunmak, bağışçının yaşamını riske atar mı? Kimler organ bağışında bulunabilir, kimlere organ nakli yapılamaz?... Bu ve benzeri soruları, Memorial Ataşehir Hastanesi Genel Cerrahi ve Organ Nakli Bölümü’nden Prof. Dr. Kamil Yalçın Polat, kısa cevaplarla özetledi.

Organ nakli sadece canlı vericiden diğer bir canlıya mı yapılır?

Hayır. Organ nakli, canlıdan canlıya ve kadavradan canlıya yapılan bir operasyondur.

90 yaşında bir kişinin organı bir çocuğa nakledilebilir mi?

Hayır. 90 yaşındaki bir kişinin hayati organları kalp, karaciğer, pankreas ve böbreği kullanılamaz. Belki korneası kullanılabilir.

Karaciğer vericisi, bir daha verici olabilir mi?

Hayır. Bir karaciğer canlı vericisinin anatomik yapısı gereği bir daha verici olması uygun değildir.

Bir kişi aynı anda hem by-pass hem de böbrek nakli olabilir mi?

Evet. Bu iki operasyon sırayla gerçekleştirilebilir.

Hastanın canlı vericisi var ise nakil ne kadarlık sürede gerçekleşir?

Kişinin canlı vericisi var ise nakil 1 hafta içinde gerçekleştirilebilir.

Hepatit B veya C hastaları böbrek nakli olabilir mi?

Evet. Hepatit B ve C hastaları böbrek nakli olabilir; ancak bu hastalıkların karaciğeri ne kadar etkilediği kontrol edilmelidir.

Hepatit B ve C hastaları verici olabilir mi?

Hepatit C hastaları verici olamaz. Hepatit B hastaları ise olabilir. Ancak vericinin aktif virüs taşımaması, alıcının da Hepatit B’ye karşı aşılanıp korunur durumda olması gerekir.

Organ kardeşliği

İki nakil hastası vericilerini değiştirebilir mi?

Evet. Tüm tetkikler sonucu uygun görülen 2 nakil hastasına, vericilerini değiştirerek çapraz nakil yapılabilir.

Nakilden sonra kişi işine geri dönebilir mi?

Evet. Nakil sonrası kişi doktorunun belirleyeceği süreden sonra (yaklaşık 2 ay) iş yaşamına geri dönebilir.

Nakil sonrası hasta spor yapabilir mi?

Evet. Nakil sonrası bir futbolcu, doktorunun kararı ve yine doktorunun kontrolünde spor yaşamına geri dönebilir.

Bir kişiye aynı anda hem böbrek hem karaciğer nakli yapılabilir mi?

Evet. Uygun görülen hastalara aynı anda hem böbrek hem karaciğer nakli yapılabilir.

Nakil sonrası hastalar yaşam boyu ilaç kullanırlar mı?

Evet. Bu hastaların kullanmak zorunda oldukları bazı ilaçlar vardır.

Alkol alımı yasak

Karaciğer nakli sonrası alkol alınabilir mi?

Hayır. Karaciğer nakli sonrası hastanın alkol kullanmaması gerekmektedir.

Sağlıklı bir yetişkinin karaciğeri bir bebeğe takılır mı?

Evet. Eğer organın sağlıklı olduğuna karar verilmişse bebek için uygun görülen miktar alınarak nakil yapılır.

Karaciğer naklinde uyum için cinsiyet faktörünün bir etkisi var mıdır?

Hayır. Karaciğer ve böbrek nakillerinde alıcı ve vericilerin uyumu açısından cinsiyet faktörünün etkisi yoktur.

Böbrek yetmezliğinin tek tedavisi nakil midir?

Hayır. Böbrek yetmezliğinin hemodiyaliz, periton diyaliz ve böbrek nakli olmak üzere 3 tedavi şekli bulunmaktadır. Ancak en iyi çözüm “böbrek nakli”dir.

Böbrek ya da karaciğer nakillerinin cinsel fonksiyonlara bir etkisi var mıdır?

Hayır. Böbrek ya da karaciğer nakilleri cinsellik ve üreme fonksiyonlarını olumsuz yönde etkileyecek operasyonlar değildir.

Akraba bağışları

4. derece akrabalar organ bağışı yapabilir mi?

Evet. Sağlık Bakanlığı’nın yönetmeliği gereği 4. dereceye kadar akrabalık ilişkisinde nakil mümkündür.

Nakil yoluyla böbreğin birinin verilmesi durumunda, “yarım insan” olunur mu?

Hayır. Tek böbreğin canlı vericiye yetip yetmeyeceği tespit edileceği için canlı verici tek böbrekle hayatının sonuna kadar sağlıklı yaşayabilir.

Hamileliğe engel değil

Nakil olan bir kadın hasta hamilelik yaşayabilir mi?

Evet. Böbrek ve karaciğer nakli olan bir kadının iki yıl sonra hamile kalmasında bir sakınca yoktur.

Obez olmak canlı verici olmaya engel midir?

Evet. Organın alınması için BMI (body mass index) yani vücut yağ kitle oranının 30’un altında olması gerekmektedir.

Böbreğini bağışlayan kişilerde böbrek yetmezliği gelişme riski artar mı?

Hayır. Bu risk, vericilerde normal bir insanda olduğundan farklı değildir ve bu durumun verici olma ile bir bağlantısı yoktur.

Nakil sonucu diyalize göre daha uzun ve sağlıklı bir yaşam sağlar mı?

Evet. Nakil ile tedavi sizi sosyal ve iş yaşantınızdan koparmayacak şekilde sağlıklı bir yaşam sunar.

Böbrek yetmezliği, kalp ve damar sisteminde damar sertliği ve kireçlenme nedeni olabilir mi?

Evet. Hipertansiyon ve diyabete bağlı böbrek yetmezliği gelişmesi kalp-damar sistemini etkileyebilir.

Organ naklini her hastane ve her cerrah yapabilir mi?

Hayır. Teknik ve teknolojik altyapı gerekliliğinin sağlanması ve organ nakli merkezi sorumlusunun bu konuda yeterli olması gereklidir.

Kan uyumsuzluğu

Kan grubu uyumsuzluğunda organ nakli gerçekleştirilebilir mi?

Kan grubu uyumsuz olanlarda da nakil yapılabilir. Ancak buna alıcının durumuna bakılarak karar verilmelidir.

Karaciğer canlı vericiden uygun görülen parça alınarak mı yapılır?

Evet. Karaciğer naklinde vericinin tüm karaciğeri alınmaz. Nakil, uygun görülen parça alınarak gerçekleştirilir.

Kadavradan böbrek ve karaciğer nakillerinde alıcılar sırayla mı belirlenir?

Evet. Nakiller bakanlık tarafından verilen listeye bağlı kalınarak gerçekleştirilir.

Nakil sırasında yapılan tüm işlemler kayıt altına alınıp belgelenir mi?

Evet. Nakil süresince tüm işlemler resmi belgelerle kayıt altına alınmaktadır.

Organ bağışı yapmak için bir hastaneye mi başvurmak gerekir?

Evet. Organ bağışı yapmak için bağışı yapan bireyin bir sağlık kuruluşuna başvurması yeterlidir.

Hazırlayan: Ceyda Erenoğlu