Bu içerik Romatoloji Uzmanı Prof. Dr. Nilüfer Alpay Kanıtez tarafından kaleme alınmıştır.

Romatoid Artrit (RA), immün sistemin yanlış çalışması sonucu ortaya çıkan ve ön planda eklemleri etkileyen kronik romatizmal bir hastalıktır. Normal fonksiyonu enfeksiyonla savaşmak olan immün sistem hücreleri, hatalı bir organizasyonla ekleme ve eklemin etrafındaki dokulara saldırır. Böylece eklemde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı oluşur. Hastaların yarıdan fazlasında bulgular ortaya çıkmadan yıllar önce kanda bazı antikorlar üretilmeye başlamıştır. Romatoid faktör ve Anti CCP olarak isimlendirilen ve kan tahlilleriyle belirlenebilen bu antikorlar, hastalığın gelişimini tesis eder. Oto antikorlar grubunda yer alan RF ve Anti CCP’nin savaşmak için asıl hedefi mikroplar değil, kas ve iskelet sistemine ait kendi vücut hücrelerimizdir.

Henüz anne karnında oluşum sırasında immün hücrelerimizin fonksiyonları belirlenir. DNA ve diğer şifrelerle kodlanan bazı özellikler, romatoid artrit için yatkınlık belirler. Bu sebeple, aynı aileden birden fazla kişide RA görmek şaşırtıcı değildir. Diğer taraftan, aynı DNA ve oluşum sürecine sahip tek yumurta ikizlerinin birinde RA gelişirken diğerinde gelişmeyebildiği de bir gerçektir. O halde başka bazı risk faktörleri de hastalığın oluşumunda rol oynamalıdır. Bugün için kadın olmak, sigara kullanmak, ağız içi bakterilerle sık tekrarlayan enfeksiyonlar ve yoğun ruhsal stres iyi bilinen risk faktörleridir. Yeterli sürede risk faktörlerine maruz kalan gelişimsel olarak hastalığa yatkın kişiler, bir süre sonra RF ve/veya Anti CCP üretmeye başlarlar. Bu üretimden genellikle yıllar sonra hastalık belirtileri kendini gösterir. Belirti verdiği yaşlar çoğunlukla orta yaş ya da 65 yaş civarıdır. Daha çok kadınlar etkilenir. Toplumdaki sıklığı ise binde 5 civarındadır.

Eklem ağrısı günlük hayatta sık karşılaştığımız bir sorundur. Çoğunlukla sebep mekanik zorlanmalar ya da yaralanmalardır. Romatoid artritin yol açtığı sorun daha çok el ve ayak eklemlerindedir. Dirsek, omuz, diz ve kalça eklemleri de etkilenebilir. Başlangıçta sadece sabahları yataktan kalkınca hissedilen ve hareket etmekle gerileyen ağrı, hastalık ilerledikçe günün daha uzun bir bölümünde sorun yaratır. Etkilenen bölgelerde hastalığın şiddetiyle orantılı olarak şişlik gözlemlenebilir. Hareket ettirmesi zorlaşmıştır. Eğer tedavi edilmezse bulgular aylar, yıllar sürebilecek ve eklemlerde kalıcı sakatlıkla sonuçlanan hasarlara yol açabilecektir.

Romatoid artrit saç dökülmesine neden olur mu?

Romatoid artrit belirtileri nelerdir?

Romatoid artrit, eklemlerden başka organları da etkileyebilir ve halsizlik, yorgunluk gibi genel bulgulara yol açabilir. Özellikle şiddetli hastalık akciğer, deri ve göz tutulumu yapabilir.

• Akciğerde bazen enfeksiyon ya da tümöre benzeyen romatizmal birikimler oluşur ya da akciğer zarında sıvı toplanır. Öksürük, nefes darlığı gibi belirtilerin varlığında yapılacak tetkiklerle durum anlaşılır ve tutulumlar RA tedavisiyle geriler.

• Deride kuruluk, döküntü ya da özellikle dirseklerde deri altında oluşan sert nodüller, yine RA’nın eklem dışı tutulumlarındandır ve RA tedavisiyle geriler.

• Göz, tutulabilecek diğer bir organdır. Gözde kuruluk ya da sklerit gibi iltihabi tutulumlar söz konusu olabilir. Ağrı, kızarıklık ve görmede bulanıklık ana belirtileridir. Böyle bir durumda mutlaka göz doktorunun muayenesi ve bulguların detaylandırılması gerekir.

Romatoid artrit tedavisi nasıldır?

RA şüphesi varlığında tanıyı desteklemek için kan tahlilleri yapılır. Kan tahlilleri aynı zamanda başlanması olası ilaçlar için de bir ön hazırlıktır. Kanda CRP ya da sedimentasyon gibi iltihap göstergeleri yüksek bulunabilir. RF ve Anti CCP antikorlarına da bakılır. RF ve Anti CCP hastalığın varlığını gösterir ve zamanla hastalık iyileşse bile, negatifleşmesi beklenmez. Oysa CRP ve sedimentasyon hastalık aktifken yüksek bulunur, iyileşince normale döner. Etkilenen eklem bölgesinin -ki sıklıkla ellerin- direkt grafisi de tanı için fikir verebilir. Ancak bilinmesi gerekir ki, bir RA hastasının tüm kan tahlilleri ve röntgeni normal bulunabilir. Tanıda esas, belirtilerin detayı ve fizik muayenedir.

Tedavide hedef, bulguların gerilemesi ve hastalığın kontrol altına alınmasıdır. Hastalık tam olarak ortadan kalmasa da, bulgular tamamen gerileyebilir. İlaç tedavileri genellikle uzun sürelidir, ancak erken ve etkili tedavilerle bulgular tam olarak gerilediğinde kontrollü bir şekilde doz azaltarak kesmek mümkün olabilir. Kortizon, RA bulgularını hızla geriletebilen bir ilaçtır. Genellikle yüksek dozda verilmezler ve yan etkilerinden etkilenmemek için doz azaltarak 3-6 ay içerisinde kesilirler. Ağrı kesicileri de bulguları gidermek için kullanmak mümkündür. Diğer taraftan, romatoid artrit tedavisinde hastalık kontrol etmeyi sağlayan ilaçlar ana unsurdur. Bu ilaçlar hastalıkta temel sorun olan immün sistemin yanlış fonksiyonunu baskılarlar. Dünyada en sık kullanılanı metotreksattır. Uygun doz ve sürede kullanılan metotreksat, hastalık aktivitesini baskılayarak bulguları kontrol altına alır. Hidroksiklorokin, leflunomid ve sulfasalazin içerikli ilaçlar bu grubun diğer seçenekleridir. Yaklaşık 25 yıldır RA tedavisinde yer alan gelişmiş ilaçlar ise şiddetli hastaların etkin tedavisinde önemli bir yer edinmiştir. Akıllı ilaçlar ya da biyolojik ilaçlar olarak da isimlendirilebilen bu ilaçlar, hastalıktan sorumlu olabilecek belirli bir hedefe gider ve tüm immün sistemi olumsuz etkilemezler, ancak hedeflerini güçlü bir şekilde bertaraf ederler. Bu nedenle etkin ilaçlardır, fakat özellikli dikkat gerektiren yanları vardır. Metotreksat ve diğer seçenekler işe yaramadığında tedaviye eklenebilir.

Hastalığın tedavisi için ilaçların yanı sıra hayat tarzındaki değişiklikler de önemlidir. Sigaranın bırakılması ve mümkünse yoğun stresten uzaklaşmak önemli fayda sağlayacaktır. Pilates, yüzme gibi egzersizlerle kasların güçlenmesi, sağlıklı beslenmeyle ideal kiloda olmak ve uyku sağlığı tedavide yardımcı diğer püf noktalardır. Geç ya da yetersiz tedaviyle kalıcı sakatlık oluşması durumunda ortopedik cerrahiler ve fizik tedavi yöntemlerinden de yararlanılabilir.

Romatoid artritin tam iyileşmesi mümkün müdür?

Romatoid artritin erken tanınması ve etkin tedavisi tam hastalık kontrolü sağlar. Böylece sakatlıklar ya da şekil bozuklukları önlenmiş olur. Romatolog, hastaya göre hangi tedaviyi ne şekilde seçeceğine karar verir. Romatologlar, RA gibi immün sistem hastalıkları için üst uzmanlığı olan doktorlardır. Standart tedavi yaklaşımları olmakla birlikte, her hastanın tedavisi kendine özgüdür ve bir romatologla yürütülmelidir. Uzun süreli yönetim gerektiren romatoid artritin tam iyileşebilmesi mümkündür.

Müzisyenlerin en sık yaşadığı meslek hastalıkları

Hayatınızı kurtarabilecek 6 sebze

İşte mutfağınızdan ve hayatınızdan eksik etmemeniz gereken, hayat kurtaran şifaya sahip 6 faydalı sebze.

6

Kıvırcık lahana Kıvırcık lahana, glukozinolat adı verilen kanser önleyici bileşenlerin birincil kaynağıdır. Uzmanların kanserle savaştığına ve inanılması güç ancak kalbi koruduğuna, kan şekerini düşürdüğüne, kemikleri güçlendirdiğine ve iltihaplanmaları azalttığına inandıkları kaempferol maddesinden de içerir. Aynı zamanda yapısında göz hastalıklarını ve yaşa bağlı görüş kaybını önleyen antioksidanlar olan lutein ve zeaksantin bulundurur.

Pazı Bu yeşil sebze iki önemli, ancak az bilinen antioksidandan bolca içerir: sirinjik asit ve kaempferol. Sirinjik asit karbonhidratları basit şekerlere dönüştüren enzimleri engelleyerek kan şekerini stabilize ederken; kaempferol hücreleri kanser yapıcı toksinlere karşı korur, iltihaplanmaları azaltır, kalp hastalıkları, diyabet ve diğer kronik hastalıkların oluşma riskini düşürür.

Roka Roka, yeşil yapraklı sebzeler içerisinde en yüksek nitrat seviyesine sahip olan sebzelerdendir. Kan akışının artışına yardımcı olarak daha yüksek performansı beraberinde getirir. Aynı zamanda zengin bir flavonoid kaynağıdır - kalp hastalıkları ve bazı kanser türleriyle savaşan antioksidanlar. Yapılan yeni araştırmalar ülser hastalığını da önleyebildiğini göstermektedir

Su teresi Bir porsiyon su teresi günlük alınması gereken K vitaminini rahatlıkla karşılayarak kan pıhtılaşmasını düzenler, arter duvarlarında plak oluşmasını engeller ve artrit gibi kronik hastalıklarla ilişkilendirilen iltihaplanmaları azaltır. İki ay boyunca günlük olarak su teresi tüketmek, akyuvarlardaki DNA hasarını keser, kanser riskini düşürür ve trigliseritleri (sağlıksız kan yağları) %10 oranında azaltır. Yani bolca yemekte fayda var

Çin lahanası Çin lahanası kas oluşumuna ve kan basıncının düşürülmesine yardımcı olan potasyumun en iyi kaynaklarından biridir. Aynı zamanda A vitamini açısından çok zengindir; akyuvar aktivitesini ve vücudun toksinlere tepkisini artırarak bağışıklık sistemini güçlendirir.

Karalahana Karalahana tüm yeşil yapraklılar içerisinde safra asidi bağlayıcılığında en iyisidir. Kolesterol seviyesini düşürür ve hatta bazı kanser türlerinden korur. Ayrıca vücudun doğal detoksifikasyon sistemini besleyen özel fitokimyasallar içerir.