Belli bir düzeyde stresin aslında faydalı olduğunu biliyor musunuz? Bizi güvende tutar ve hatta zaman zaman motive eder. Sağlıklı stres düzeylerini yönetebilmek için insan vücudu iki ana stres tepkisi sistemiyle donatılmıştır: Hızlı tepki veren Sempatik-Adreno-Medüller Sistem (SAM) ve daha yavaş tepki veren Hipotalamus-Hipofiz-Adrenal Sistemi (HPA ekseni). HPA ekseni stres hormonu olan kortizolün salınımından ve diğer işlevlerden sorumludur. Her iki sistemin de amacı, stres seviyesini yükseltip ardından olayı tetikleyen durum ortadan kalktığında tekrar sakinlik ve dengeye dönmektir; ancak stres kronik hâle geldiğinde olumsuz sonuçlara yol açabilir.

Eğer yeterince iyi yönetilmezse, sürekli stres bağışıklık ve beyin fonksiyonlarında, cilt ve bağırsak sağlığında, uykuda ve hatta ciddi duygu durum bozuklukları ile üreme sorunlarında problemlere yol açabilir. Stres destek takviyeleri, vücudun doğal gevşeme sürecini tetiklemenin ve HPA eksenini desteklemenin güvenli ve hızlı bir yoludur. Bazı takviyeler anında rahatlama sağlarken, bazıları uzun vadede stres destek sistemlerini besler ve destekler. Her iki durumda da bu takviyeler kaygı semptomlarını azaltmaya, kortizol seviyelerini düşürmeye veya dengelemeye ve uykuyu yeniden kazandırmaya yardımcı olabilir. Hatta strese karşı dayanıklılığı artırabilirler ki bu, kaçınamayacağımız stres faktörleriyle, yani aslında hayatla, başa çıkabilmek için çok önemlidir.

İlginizi çekebilir: Kortizol yüksekliği nasıl anlaşılır?

Stres destek takviyelerinde hangi içeriklere bakmalısınız?

Kortizol stres tepkisinde, ruh hâlini, motivasyonu ve korkuyu kontrol etmede, hayati bir rol oynasa da, fazlası da azı da iyi değildir. Kronik strese bağlı kortizol yükselmeleri kilo alımına, gergin baş ağrılarına, eklem ağrılarına ve hatta fibromiyaljiye yol açar. Bu nedenle kortizolün dengelenmesi son derece önemlidir. Adaptogenler, bir kişinin herhangi bir stres faktörüne karşı direnme, uyum sağlama veya dayanıklı hâle gelme yeteneğini genel olarak artıran bileşikler, kortizol tepkisini yönetmenin popüler bir yoludur. Buna ek olarak, pek çok stres takviyesi ruh hâlini ve hücresel süreçleri desteklemeye yardımcı vitaminler ve besinler sağlar. İşte kaliteli ve etkili bir stres destek takviyesinde aramanız gereken bazı içerikler:

• Ashwagandha: Ashwagandha, Asya, Afrika ve Avrupa’nın tropikal ve subtropikal bölgelerinde yetişen bir adaptogendir. Withanolidler de dâhil olmak üzere zengin fitokimyasallar içerir; bu bileşiklerin olumlu etkilerinden sorumlu olduğu düşünülmektedir. Yapılan bir çalışmada ashwagandha verilen katılımcılar, plasebo verilenlere kıyasla daha yüksek bir sakinlik, zihinsel berraklık ve hatta daha iyi uyku deneyimlemiştir.

• B Vitaminleri: B vitamini hücresel enerji üretiminde önemli rol oynar ve sistemlerin ve organların çalışmasında hayati öneme sahiptir. Ayrıca seratonin ve dopamin (iyi hissettiren nörotransmiterler) üretimine yardımcı olur. Bu nedenle kanıtlar, B vitaminlerinin genel ruh hâli ve stres azaltmada etkili olduğunu göstermektedir.

• L-theanine: L-theanine, yeşil çay yapraklarında bulunan bir amino asittir. Yapılan bir çalışmanın sonuçları, L-theanine alımının dört hafta sonunda stresle ilişkili semptomları azalttığını ve bilişsel fonksiyonu geliştirdiğini göstermiştir.

• Magnezyum: Magnezyum, kortizol salınımını düzenlemeye yardımcı olan temel bir elementtir. Ayrıca uyarıcı nörotransmiterlerin etkisini engelleyerek sakinleştirici etki gösterir ve kaliteli uyku için önemli olan GABA’yı düzenler. Tüketim için güvenli olan üç magnezyum formu arasında, magnezyum glisinatın stres yönetimi için en etkili form olduğu düşünülmektedir.

• Rhodiola rosea: Rhodiola rosea, yüzyıllardır İskandinav ülkelerinde kullanılan tıbbi bir bitkidir. Vücuttaki dengeyi, kortizol seviyelerini düzenlemeye yardımcı olan rosavin ve salidrosid bileşikleri sayesinde sağladığı söylenmektedir. Ayrıca merkezi sinir sisteminde seratonin, dopamin ve asetilkolin reseptörlerini uyararak bilişsel işlev ve aerobik performans üzerinde olumlu etkiler göstermektedir.

• Shatavari: Shatavari, seratonini düzenlemeye yardımcı olduğu düşünülen adaptogenik bir köktür. Kuşkonmaz ailesine aittir ve aşağıda yer alan en sevilen takviyelerin bazılarında bulunabilir.

Kendiniz ve sevdikleriniz için tercih ettiğiniz takviyelerin içeriklerinde, bu bileşenlerin olması sağlığınız açısından daha güvenli olacaktır.

Referanslar

“10 Best Stress Support Supplements For 2025”. Şuradan alındı: https://www.thegoodtrade.com/features/supplements-for-stress/