Sadece çoraplarını renklerine göre dizmeyi seviyor diye birine “obsesif” demek, düzensiz olan bir şeyi (mesela bir yağıp bir açan havayı) tanımlamak için “bipolar” demek nasıl doğru değilse, duygusal olarak her yoğun hissettiğinizde “tetiklendiğinizi” söylemeniz de doğru değil.

Psikiyatrist Dr. Anton Shcherbakov, “günlük dilde tetiklenmek, herhangi bir duruma karşı güçlü negatif duygular hissetmek olarak tanımlanıyor ancak psikologlar bu terim için aynısını düşünmüyor” diyor: “Psikologların ‘temel atfetme hatası’ dediği şey bu. Başkalarının olumsuz eylemlerini koşullardan ziyade karakterlerine atfetme eğilimindeyiz.”

Tetiklenmek aslında nedir?

Bir olay ya da durum karşısında tetiklenmek, aslında travma sonrası stres bozuklığunun semptomlarını açıklamak için kullanılan ifadelerden biri. Uzmanlar bu durumu “kelimenin tam anlamıyla şu anda bir şeyin, vücudun savaş-kaç-don sisteminin aktive olmasına yol açan geçmişteki travmatik bir anıyı tetiklemesi” olarak tanımlıyor. Tetiklenme gerçekleştiğinde, kişi tam olarak şimdiki anda olmaz, zihni travma anına geri dönmüştür.

Modern psikoloji, tetikleyici kavramını bağımlılıklar ve yeme bozuklukları gibi diğer mental rahatsızlıklarda da kullanıyor. Dr. Scherbakov, “Buradaki fikir, belirli tetikleyicilerin (birinin sigara yaktığını görmek), daha sonra değiştirmeye veya kaçınmaya çalıştığınız davranışlarda bulunma (sigara içme) olasılığınızı artırabilmesidir” diyor.

Güçlü duygular mı, tetiklenmek mi?

Tetiklenmek ve güçlü duygulara sahip olma halini birbirinden ayırmak çoğunlukla kafa karıştırıcı olabilir. İki duygusal durum arasında birçok paralellik bulunuyor, bunula birlikte herkesin bu durumları deneyimleme biçimi de değişebiliyor. Yine de deneyimlediğiniz şeyi netleştirmeye yardımcı olabilecek birkaç ince fark vardır.

1- Tetikleyiciler geçmiş merkezlidir; güçlü duygular çoğunlukla şimdiki zaman merkezlidir.

California'daki AMFM Healthcare'in baş psikoloğu Meghan Marcum, "Tetiklenmek, bir uyarana karşı olumsuz ve güçlü bir duygusal veya fiziksel tepki yaşandığı anlamına gelir" diyor: “Beş duyumuzun herhangi birinden gelen bir yanıtı içerebilir.”

Birisi küçükken istismara uğradıysa, onu istismar eden kişi hakkında çok fazla şey hatırlamayabilir. Yıllar sonra, o kişinin kolonyasının kokusunu almak, hoş olmayan anıların ve duyguların yeniden yüzeye çıkmasına ve bir panik atağı tetiklemesine neden olabilir. Alkolü bırakma sürecinde olan ve alkol servis edilmesini beklemediği bir etkinliğe katılan biri de - örneğin barmen veya likör şişeleri tarafından - tetiklenebilir ve korku veya öfke duygularına kapılabilir, nefes darlığı yaşayabilir. Tetikleyiciler, değiştirmeye çalıştığınız sağlıksız ve kendine zarar veren davranışlar için acı verici, travmatik hatıraları veya istekleri yeniden etkinleştirirken; güçlü duygular, çoğunlukla sadece rahatsız edici veya üzücüdür.

Birinin kilonuz veya görünümünüz hakkında yorum yapması, o anda aşağılanmış veya ihanete uğramış hissetmeniz gibi olumsuz bir duygusal tepkiye yol açabilir. Yine de bu duygular, şimdiki zaman merkezli olabilir ve geçmiş travmalara veya bir akıl sağlığı bozukluğuyla bağlantılı davranışlara dayanmayabilir. Ancak yeme bozukluğu olan biri için aynı yorumlar, geçmiş travmalarının yeniden ortaya çıktığını hissettiren bir dizi acı verici anıyı ve çarpık inançlarını tetikleyebilir, hatta yeme bozukluğu davranışlarının nüksetmesine dahi yol açabilir.

2- Tetikleyiciler sabittir, duygular değişebilir

Tetiklenmek, bir “ya hep ya hiç” olgusudur. Tetikleyicilerin gücü az ya da çok olabilir ve sonsuz bir süreklilik boyunca var olabilen az ya da çok yoğun reaksiyonlarla sonuçlanabilir; ancak bir şey sizin için ya bir tetikleyicidir ya da değildir. Öte yandan duygular, çok çeşitli sayıda faktörden etkilenebilir.

Görünüşünüzle ilgili yorumlara geri dönelim: Eğer çok sakin bir gününüzdeyseniz, sevinçli bir alkışla tepki verebilir ve gününüze devam edebilirsiniz; oysa işyerinde acımasız geçen bir günün ardından böyle bir yoruma sinirlenmeniz daha olası olabilir. Bununla birlikte, görünüşünüzle ilgili sürekli yorumlar yapılması veya devam eden başka bir stres etkeni türü de, zihninizde negatif bir yer edebilir ve zamanla bir tetikleyiciye dönüşebilir.

3- Tetikleyiciler, günlük işleyişinizin önüne geçebilir

Tetikleyiciler çok kişisel olduğu için, bir tetikleyiciyi güçlü duygulardan ayırmanın herkese uyan tek bir yolu yoktur. Yine de, bir düşünce, eylem veya duygu hayatımızı yaşamamızı engelliyorsa veya iyi halimizin önüne geçiyorsa, profesyonel yardım almak daha iyi bir bakış açısı kazanmanıza yardımcı olabilir.

Tipik tepkilerinizin çok ötesinde bir tepki gösterdiğinizi fark ediyorsanız, bu araştırmaya değer olabilir. Kaçınma, aşırı korku veya tepkisellik ve kabuslar, bir korku tepkisine karşı bir travma tepkisini araştırmak için tedavide tartışılacak konuların örnekleri olabilirler.

Referanslar:

Krissy Brady. "The Difference Between Having Strong Feelings And Being Triggered". Şuradan alındı: https://www.huffpost.com/entry/difference-between-feelings-triggered_l_62ab6141e4b06594c1d3a23e (23.06.2022)