Travmaya Duyarlı Yoga & Interoceptive Yoga metodu nedir?

Travmaya Duyarlı Yoga yani Interoseptif Yoga Boston Travma Merkezi tarafından geliştirilmiş tamamlayıcı bir uygulama. Katılımcı için “Travmaya Duyarlı Yoga” ifadesi bazen etiketleyici bir tanım olarak algılanabileceği için dersi tanımlamak ya da duyurmak için “Interoseptif Yoga” dersi demeyi tercih ediyoruz. Aslında dışardan bakıldığında başka bir yoga dersinden ya da uygulamasından farklı görünmeyebilir ancak oldukça farklı… Kısaca açıklamak oldukça zor ancak bazı protokoller var. Yapılan klinik araştırmalar doğrultusunda yapılandırılmış protokoller; yani ne yaparsak işe yarıyor ne yaparsak olmuyor üzerine epey araştırma var. Temelde söyle tarif edebilirim; yoga formlarını kullanarak bir metot izliyoruz. Bu metot travma teorileri, sinir bilim ve bağlanma teorisine dayanıyor.

Travmaya Duyarlı Yoga uygulayıcıları standart 200 saatlik temel yoga eğitimi üzerinde 300 saatlik bir travma eğitimi alıyor ve klinik çalışmalara dahil oluyorlar. Bu eğitim sadece Boston Travma Merkezi tarafından veriliyor.

Uygulamada neler hedefleniyor?

Bazı önemli nitelikler var, en önemlisi derste kullanılan dil ve dersin nasıl sunulduğu, hareket, nefes ve ritimle nasıl çalışmak gerektiği, eğitmenin niteliği, dersin yapıldığı çevre ve yönlendirme. En önemli hedeflerden biri kişinin güç ve kontrol hissini tekrar kazanmasını sağlamak. Dolayısıyla kullanılan dil bunu vurguluyor. Travma bozukluğunda bedenle çalışmak hassasiyet gerektiriyor, uygulayıcı tetiklenmelere karşı ne yapması gerektiğini bilerek dikkatle hareketleri sunuyor. Ama sadece tetiklenmeleri önlemeye yönelik bir çalışma gibi anlaşılmasını istemem. Beden için yaşadığı deneyim tolere edilemeyecek kadar büyük olabiliyor. Bu çalışma travma bozukluğu olan kişiyi kendi bedenine tekrar bedenlendiriyor, bedenden gelen duyumlara toleransını arttırıyor ve nihayetinde bedeninden gelen interoseptif duyumları algılayıp eyleme geçebilmesini hedefliyor. Mümkün olan her biçimde güç dinamiklerini yeniden oluşturup kişinin yetkiyi eline almasına uğraşıyoruz.

ABD’de Ulusal Sağlık Enstitüsü tarafından desteklenen bir araştırmada, herhangi bir tıbbi uygulama ya da ilaç tedavisine yanıt vermeyen hastalarda on haftalık yoga programı sonrasında travma sonrası stres bozukluğu belirtilerinin azaldığı görülmüş.

Evet "Travmaya Duyarlı Yoga"nın iyileşme için çok ama çok önemli bir rolü var ama her zaman profesyonel terapi ile birlikte yürütüyoruz. Yani ben yogaya gideyim, akıl sağlığı uzmanına gitmeye gerek yok gibi bir yere çekilebilir diye bu uyarıda bulunuyorum. Üstelik yoga doğası gereği travmada çok tetikleyici ve zorlayıcı olabilir. Bu yüzden travmaya duyarlı yoga metodu geliştirilmiş. Önemli olan metot, bu travma bilgili metot herhangi bir başka egzersize de adapte edilebilir… Yoga açısından da eğitmenlere biraz iş düşüyor diye düşünüyorum… Her yoga eğitmeni Travmaya Duyarlı Yoga uygulamak zorunda değil elbette. Ama içinde yaşadığımız çağda travmaya uygun farkındalık geliştirip dersleri olabildiğince travma bilgili hale getirmek bizim elimizde.

Interoseptif yoga, travma ve stres konusunda bize neler vaadediyor?

Interoseptif yoga gerçekten çok etkili… İlaç tedavisi bazı belirtileri hafifletmek için gayet iyi olabilir. Ama eninde sonunda kişinin bedenine, fiziksel deneyimlerine sahip olmaya ihtiyaçları vardır. Yani travmanın üstesinden gelebilmek için kendinizi deneyimlemek ve “içeri girmeyi” güvenli hale getirmek gerekiyor. Bessel pek çok uzman tarafından gözden kaçırılan çok önemli bir noktanın altını çiziyor: Travma sadece geçmişte yaşanılmış kötü bir olay değil. Travma mağduru kendi bedeni içinde güvende hissetmiyor. Bu yüzden birey kendini bedeni içinde güvende hissedinceye kadar, terapi beden koordinasyonlu uygulamalarla sürdürülmesini önerir.

Hareket etmek neler sağlıyor?

İyileşmenin temeli “benlik” bilincidir. Travmatize insanlar bedenlerinde dayanılmaz hislerle yaşarlar. Tolere edilemez fiziksel duyumlar, duygular ve hislerden kaçınmak, onlara karşı duyulan hassasiyeti arttırır. Bunlardan kaçmak bedenin donmasına ve zihnin kapanmasına ve çözülmeye sebep olur. Tedavide de öncelik, kendi bedeninde güvende hissetmeyi sağlamak. Ancak bu zorlu bir yol. Travmatize olmuş kişilerin hareketleri paralize olmuş gibidir, tekrar hareket etmeyi öğrenmeleri gerekir. Yoga beden ve zihin bütünlüğünü yeniden kazanmak için en etkili yöntemdir. Travma geçmişi olan bireyler reflekslerini ve hareketlerini kontrol etmeyi baştan öğrenmelidirler. Çünkü travma bedende saklanan duyusal bir bellek oluşturur. Travmaya Duyarlı Yoga / Interoceptive Yoga & Hareket metodu fiziksel tepkileri yeniden programlamak için bir yol sunuyor. Örneğin meditasyonun ve mindfullness gibi uygulamaların beyin üzerindeki olumlu etkilerini biliniyoruz. Nefes, kalp hızı değişkenliği, duyu bütünleme gibi hedeflerimiz var ancak bunları çalışmak çok zor. Bu yüzden yoga ile başlıyoruz. Terapiye hazırlık yolu ya da temeli olarak yoga uyguluyoruz. Yoga aracılığıyla kalp hızı değişkenliği, nefes ve meditatif bir alana yaklaşabiliyoruz.

Röportaj: Senem Tahmaz