Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022 yılında yapılan istatistik araştırmalarının genel sonuçlarını açıkladı.

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre 2022 yılında, kadın nüfus 42 milyon 575 bin 441 kişi, erkek nüfus 42 milyon 704 bin 112 kişi oldu. Diğer bir ifadeyle, toplam nüfusun %49,9'unu kadınlar, %50,1'ini ise erkekler oluşturdu. Kadınlar ve erkeklerin birbirine oranı, kadınların daha uzun yaşıyor olması nedeniyle de değişti. Kadın nüfusu 60-74 yaş grubunda %52,2 iken, 90 ve üzeri yaş grubunda %72,4 oldu.

Cinsiyete ve yaş grubuna göre nüfus oranı, 2022

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2022

Eğitimde ve istihdamda kadın oranı artıyor

Ulusal Eğitim İstatistikleri Veri Tabanı sonuçlarına göre, ülkemizde kadınların eğitime katılma oranı da artışta. En az bir eğitim düzeyini tamamlayan 25 ve üzeri yaştaki bireylerin toplam nüfus içindeki oranı, 2008 yılında %81,1 iken 2021 yılında %92,1 oldu.

Bu oran cinsiyete göre incelendiğinde, 2008 yılında en az bir eğitim düzeyini tamamlayan 25 ve daha yukarı yaştaki kadınların oranı %72,6, erkeklerin oranı %89,8 iken bu oran 2021 yılında ise kadınlarda %87,3, erkeklerde %97,1 oldu.

Yüksekokul ve fakülte, yüksek lisans ve doktora mezunu olan 25 ve üzeri nüfus oranı 2008 yılında %9,8 iken 2021 yılında %23’e ulaştı.

2008 yılında yükseköğretim mezunu olan 25 ve daha yukarı yaştaki kadınların oranı %7,6, erkeklerin oranı %12,1 iken bu oran 2021 yılında kadınlarda %20,9, erkeklerde ise %25,1 oldu.

Hanehalkı işgücü araştırması sonuçları ise, kadınların eğitim alanında olduğu kadar iş hayatında da daha aktifleştiğini ortaya koyuyor. 2021 yılında 15 ve daha yukarı yaştaki işgücüne katılma oranının %51,4 iken; kadınlarda %32,8, erkeklerde ise %70,3 olduğu görüldü.

İşgücüne katılma oranı eğitim durumuna göre incelendiğinde, kadınların eğitim seviyesi yükseldikçe, işgücüne katılma oranları da artıyor. Okuryazar olmayan kadınların işgücüne katılma oranı %12,8 iken;

• lise altı eğitimli kadınların işgücüne katılma oranı %25,3,

• lise mezunu kadınların işgücüne katılma oranı %32,5,

• mesleki veya teknik lise mezunu kadınların işgücüne katılma oranı %38,5 iken

• yükseköğretim mezunu kadınların işgücüne katılma oranı %67,6 oldu.

Cinsiyet ve eğitim durumuna göre işgücüne katılma oranı, 2021

Kaynak: TÜİK, Hanehalkı İşgücü Araştırması, 2021

En yüksek kadın istihdam oranı, %36,8 ile TR90 (Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane) bölgesinde gerçekleşti. Bu bölgeyi %35,6 ile TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop), %33,8 ile TR83 (Samsun, Tokat, Çorum, Amasya) izledi.

En düşük kadın istihdam oranı ise %14,5 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinde gerçekleşti. Bu bölgeyi %15,9 ile TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır), %19,6 ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) izledi.

Kadınlar kendini güvende hissetmiyor

Yaşam memnuniyeti araştırması sonuçlarına göre 2022 yılında, yaşadıkları çevrede gece yalnız yürürken kendilerini güvensiz hisseden kişilerin oranı %21,8 iken bu oran kadınlarda %30,4, erkeklerde %13,0 oldu. Araştırma sonuçlarına göre kadınların %51,1'inin, erkeklerin ise %71,9'unun yaşadıkları çevrede kendilerini güvende hissettiği görüldü.

Evde yalnız otururken kendilerini güvensiz hissedenlerin oranı 2022 yılında %5,0 iken bu oran kadınlarda %6,8, erkeklerde %3,2 oldu. Kadınların %80,5'i, erkeklerin ise %88,2'si evde yalnız otururken kendilerini güvende hissetti.

Erkek şiddetine karşı #MücadeleYaşatır!

2008 yılından beri her sene medyaya yansıyan haberleri derleyerek detaylı bir şiddet çetelesi tutan Bianet’in 2022 Erkek Şiddeti Çetelesi raporu yayınlandı. Buna göre erkekler, 2022'de en az 327 kadını ve 39 çocuğu öldürdü, 793 kadını yaraladı, 32 kadına tecavüz etti, 442 kadını seks işçiliğine zorladı, 156 kadını taciz etti, 238 çocuğu istismar etti.

2022'de aralarında transların da olduğu en az 213 kadının ölümünün basına "şüpheli" olarak yansıdığını da ortaya koyan çetele, her yıl Mart ayında ülkemizde kadınlara, çocuklara ve LGBT+’lara sistemli bir şekilde uygulanan şiddeti gözler önüne seriyor.

#HayatımızSayıDeğil ve #MücadeleYaşatır etiketleri ile sosyal medyada paylaşılan çetele sonuçları, toplumsal cinsiyet ayrımcılığına dayalı şiddetin son bulması için İstanbul Sözleşmesi’nin uygulamaya alınmasının önemini de hatırlatıyor.

2023’te kadın emeğine dair de konuşacaklarımız var

Genel-İş Emek Araştırma Dairesi (em-ar) tarafından her yıl 8 Mart'ta hazırlanan Kadın Emeği Raporu da yine Kadınlar Günü haftasında kadınların yaşadığı zorlukları anlamamız bakımından önemli istatistikler ortaya koyan raporlardan biri.

Depremden etkilenen şehirlerde çalışan nüfusun yüzde 73’ü (2 milyon 292 bin) erkeklerden, yüzde 26,7’si (837 bin) de kadınlardan oluşuyor. Depremlerin ardından kadın istihdamının ciddi ölçüde düşeceği öngörülüyor. Raporda deprem bölgesindeki kadınların sosyal güvenceden de yoksun olmasının, istihdam edilen kadınların yarısından fazlasının kayıtdışı işlerde çalışıyor olmasının önemli bir sorun olarak ele alınması gerekliliği vurgulandı.

Deprem bölgesindeki kadınların işsizlik oranı, ülke genelindeki kadınların işsizlik oranından yüksek. 2021’de ülke genelinde kadın işsizlik oranı yüzde 14,7 iken deprem bölgesinde bu oran yüzde 16,8. Toplam kadın işsizliğinin yaklaşık yüzde 10’ununu (141 bin kadından fazlası) da deprem bölgesinde yaşayan kadın işsizler oluşturuyor.

2023 Kadın Emeği Raporundan derlenen diğer önemli veriler şu şekilde:

• Türkiye genelinde kadın istihdamı hala erkek istihdamının yarısı kadar, istihdamda cinsiyet açığı yüzde 36,4’ü buluyor.

• Son beş yılda kadın istihdamı sadece 1,9 puan arttı.

• Ülkemizde kadın işsizliği AB ve OECD üye ülkelerin 2 katından da fazla. Türkiye’de geniş tanımlı kadın işsiz sayısı 4 milyonu aşıyor.

• 12,2 milyon kadın ev işleri, ailevi ve kişisel nedenlerle çalışma hayatına dâhil olamıyor.

• Kadın istihdamının yüzde 32,5’i kayıt dışı. 3,3 milyon kadın sosyal güvenceden yoksun.

• Tam zamanlı çalışan kadınların yüzde 25,6’sı kayıt dışı istihdam edilirken yarı zamanlı çalışan kadınlarda oran yüzde 68,1 kayıt dışı çalıştırılıyor.

• Her 10 kadın işçiden yalnızca 1’i sendikalı, kayıtdışı istihdamı da dahil edildiğinde kadınlarda gerçek sendikalaşma oranı yüzde 6,2.

• Türkiye’de erkekler aynı iş için, kadınlardan yüzde 20 daha fazla kazanıyor.

• Erkeklerde yoksulluk, 8,5 milyon kişi ile yüzde 20,8; kadınlarda yoksulluk ise 9 milyon kişi ile yüzde 21,8.

Referanslar:

TÜİK. "İstatistiklerle Kadın, 2021". Şuradan alındı: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2021-45635 (04.03.2022).

TÜİK. "İstatistiklerle Kadın, 2022". Şuradan alındı: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2022-49668 (06.03.2023).

Evrim Kepenek. "Erkekler 2022’de en az 327 kadını öldürdü". Şuradan alındı: https://bianet.org/bianet/toplumsal-cinsiyet/273668-erkekler-2022-de-en-az-327-kadini-oldurdu (06.03.2023).

"EMAR: Kadın Emeği Raporu". Şuradan alındı: https://www.genel-is.org.tr/emar-kadin-emegi-raporu,2,47833#.ZA7km3ZBzct (07.03.2023).