Türkiye’de sezaryen doğum oranlarının Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği sınırın çok üzerinde olması, sağlık otoritelerini vajinal doğumun yaygınlaştırılması konusunda harekete geçirdi. Sezaryen oranlarının %61,5’e ulaştığı Türkiye’de, normal doğumun teşvik edilmesi yalnızca anne ve bebek sağlığı için değil, sağlık sisteminin genel performansı açısından da büyük önem taşıyor. Vajinal doğumun faydaları uzun vadede hem kadınların fiziksel ve mental sağlığına katkı sağlıyor hem de doğum sonrası iyileşme sürecini hızlandırıyor.

Ancak, vajinal doğumun yaygınlaştırılması için sadece bireysel farkındalık yeterli değil; sağlık sisteminde yapısal bir dönüşüm gerekiyor. Sağlık Bakanlığı’nın “Normal Doğum Eylem Planı” ile attığı adımlar bu yönde önemli bir başlangıç olsa da, bu hedefe ulaşmak için uluslararası sağlık otoritelerinin önerilerine de kulak vermek şart. Ebelik hizmetlerinin güçlendirilmesi, doğum ortamlarının iyileştirilmesi ve gereksiz medikal müdahalelerin azaltılması gibi stratejik yaklaşımlar, vajinal doğumu yaygınlaştırmak için kritik adımlar arasında yer alıyor.

Doğum ortamlarının iyileştirilmesi

Doğum ortamı, annenin doğum sürecindeki deneyimini doğrudan etkileyen kritik bir faktör. 2023 yılında yapılan bir araştırma, güvenli ve rahat bir doğum ortamının, annenin kendini güvende hissetmesine büyük katkı sağladığını ortaya koyuyor. Özellikle mahremiyetin korunması, gürültünün minimuma indirilmesi ve ergonomik yatak düzenlemeleri gibi fiziksel koşullar, doğum sürecini daha olumlu hale getiriyor. Doğum odalarının annenin psikolojik rahatlığını destekleyecek şekilde düzenlenmesi, doğum sırasında yaşanan stresin azaltılmasına yardımcı oluyor.

Araştırmalar, doğum ortamında manevi destek unsurlarının da önem taşıdığını vurguluyor. Bebek yataklarının stratejik bir şekilde yerleştirilmesi ve annenin bebeğiyle erken bağ kurmasına olanak sağlayan düzenlemeler, doğum deneyimini güçlendiren önemli detaylar arasında. Ayrıca, anneliği sembolize eden unsurların kullanımı, annenin psikolojik olarak daha rahat bir doğum süreci geçirmesine katkıda bulunuyor.

Ebelerin güçlendirilmesi ve desteklenmesi

Ebelerin doğum sürecinde daha etkin rol oynaması, vajinal doğum oranlarının artırılması açısından kritik bir adım olarak görülüyor. Araştırmalar, ebelerin doğum esnasında sürekli ve birebir destek sağlamasının, kadınların doğum sürecini daha güvenli ve doğal bir şekilde geçirmelerine katkı sağladığını gösteriyor. Doğum sırasında profesyonel destek sunan ebeler, sezaryen oranlarının düşürülmesinde önemli bir rol oynuyor.

Türkiye’de ebelik mesleğinin güçlendirilmesi için daha fazla eğitim programına ve düzenleyici desteklere ihtiyaç var. 2023 yılında yapılan bir araştırma, ebelerin doğumda aldığı aktif rolün, annenin doğum deneyimini olumlu yönde etkilediğini ve gereksiz müdahalelerin önüne geçtiğini belirtiyor. Ayrıca, ebelerin sürekli eğitimle güçlendirilmesi, doğumun doğal sürecine odaklanan bir yaklaşımı yaygınlaştırma açısından hayati önem taşıyor.

Medikal müdahalelerin azaltılması

Uluslararası otoriteler, doğumda kullanılan tıbbi müdahalelerin yalnızca gerçekten gerekli olduğunda uygulanmasını öneriyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Lamaze International, gereksiz tıbbi müdahalelerin doğum sürecini olumsuz etkileyebileceğini ve sezaryen olasılığını artırabileceğini söylüyor.

DSÖ’ya göre, doğum indüksiyonu (suni sancı) yalnızca tıbbi bir zorunluluk olduğunda yapılmalı, çünkü bu müdahaleler rahim kasılmalarının artmasına ve fetüsün strese girmesine neden olabilir. Ayrıca, doğum sırasında kadının hareket etmesi ve dik pozisyonlarda bulunması, doğumun doğal akışını destekleyerek müdahale ihtiyacını azaltır. DSÖ, doğumun hızlandırılması amacıyla kullanılan oksitosin takviyelerinin yalnızca belirli durumlarda önerildiğini ve bu ilaçların yanlış kullanımının komplikasyonlara yol açabileceğini vurguluyor.

Lamaze International ise “Altı Sağlıklı Doğum Uygulaması” ile doğumda gereksiz müdahalelerden kaçınmanın yollarını anlatıyor. Lamaze, doğumun doğal olarak başlamasına izin verilmesini, hareket özgürlüğünün sağlanmasını, sürekli duygusal desteğin sunulmasını ve epidural gibi ağrı kesici yöntemlerin anne tercihi doğrultusunda dikkatle kullanılmasını öneriyor. Ayrıca, Lamaze, sırt üstü doğum yapmaktan kaçınılması ve annenin doğal doğum pozisyonlarını kullanmasının, doğum sürecini daha rahat hale getirebileceğini belirtiyor

Avustralya’da yaklaşık 500 bin doğumun incelendiği araştırma ise, doğumdaki medikal müdahalelerin uzun vadeli etkilerine dikkat çekiyor. Araştırmaya göre, sezaryen ve indüksiyon gibi müdahalelerle doğan bebeklerde, ileri yaşlarda metabolik sorunlar, enfeksiyonlara yatkınlık ve solunum problemleri daha sık görülüyor. Özellikle sezaryenle doğan bebeklerin, bağışıklık sistemleri üzerinde olumsuz etkiler yaşadıkları belirtiliyor. Bu araştırma, tıbbi müdahalelerin yalnızca zorunlu durumlarda kullanılması gerektiğini vurgularken, vajinal doğumun bebek sağlığı açısından daha güvenli olduğunu gösteriyor.

İlginizi çekebilir: SSVD nedir?

Doğuma hazırlık eğitimlerinin yaygınlaşması

Doğuma hazırlık eğitimleri, anne adaylarının doğum sürecine fiziksel ve psikolojik olarak daha iyi hazırlanmasına yardımcı oluyor. Yapılan araştırmalar, doğum öncesi eğitimlere katılan kadınların, doğum hakkında daha fazla bilgi sahibi olduklarını ve vajinal doğuma yönelik özgüvenlerinin arttığını gösteriyor. 2021 yılında Çin’de yapılan bir çalışmada, doğuma hazırlık eğitimlerinin sezaryen oranlarını azalttığı ortaya kondu. Eğitimlere katılan kadınların büyük çoğunluğu vajinal doğumu tercih ederken, sezaryen oranlarının önemli ölçüde düştüğü gözlemlendi.

Bu eğitimler, kadınlara doğum sürecinde ağrı yönetimi, doğum pozisyonları ve doğum sonrası bakım gibi konularda bilgi veriyor. Eğitimlerin yaygınlaştırılması, doğum korkusunu azaltarak kadınların vajinal doğuma daha pozitif bakmalarını sağlıyor. Çalışmada, doğum öncesi eğitimlere katılan kadınların %86,8’inin vajinal doğumu tercih ettiği, katılmayanlarda ise bu oranın %59,7’de kaldığı belirtiliyor.