Yeni bir araştırma, organ ve doku yaşlanmasının bu yaş civarında hızlandığını ortaya koydu. Ancak her şey aynı hızda gerilemez: Kan damarları, vücudun diğer bölgelerine kıyasla daha hızlı yaşlanmaya başlar.

50 yaşında yaşlanma hızlanabilir

Yayımlanan yeni araştırma, 14 ile 68 yaşları arasında kaza sonucu travmatik beyin yaralanması geçiren 76 organ bağışçısının doku örneklerini inceledi. Örnekler, kalp, akciğer, bağırsak, pankreas, cilt, kas, kan ve hormon üreten endokrin sistemin bir parçası olan adrenal bezlerden alındı.

Adrenal dokular, yaklaşık 30 yaşında en erken 'yaşlanma imzası'nı gösterdi. Bu durum, endokrin dengesizliğin sistemik yaşlanmanın erken bir tetikleyicisi olabileceğini düşündürüyor, diyor çalışmanın yazarlarında Profesörü Guanghui Liu.

45 ila 55 yaşları arasında yaşlanmada dramatik artışlar görüldü. Vücudun en büyük kan damarı olan aort en fazla değişimi gösterdi, ancak pankreas ve dalak da bu dönemde kalıcı değişiklikler yaşadı. 45 - 55 yaş aralığı, çoğu organ proteomunun [protein seti] ‘moleküler fırtına’ ile patlayıcı bir şekilde farklı ifade edilen proteinlerde artış yaşadığı, sistemik yaşlanmaya geçişin kritik dönemi olarak öne çıkıyor.

Daha büyük örneklem grupları ve beyin, böbrekler, üreme sistemi gibi ek organlar üzerinde daha fazla araştırma yapılması gerekiyor. Yine de bu kavram kanıtı, insan yaşlanmasının protein merkezli bir yaklaşımla analiz edilebileceğini, ölçülebileceğini ve potansiyel olarak değiştirilebileceğini gösteriyor.

Protein saatleri yaşlanma kalıplarını ortaya çıkarıyor

Araştırmacılar, farklı dokuların yaşlanmasını ölçmek için proteomik yaşlanma saatleri kullandı. DNA değişimlerini inceleyen epigenetik saatlerden farklı olarak proteomik saatler, yaşlanma kalıplarını proteinler üzerinden ortaya çıkarıyor.

Proteomik saatler, biyolojik yaş hakkında düşünme biçimimizi değiştiriyor. Organlarınızın yaşını öğrenmenin bir yolu var: Akciğerleriniz beyninizden daha mı yaşlı? Kalbiniz endokrin sisteminizden daha mı yaşlı? Görünüşe göre, sistemlerimiz farklı hızlarda yaşlanıyor.

Yaşlanma farklı zamanlarda hızlanabilir

Araştırmalar, orta yaşta yaşlanmanın farklı zamanlarda hızlandığını gösteriyor. 2024 yılında yayımlanan bir çalışma, yaşlanmanın özellikle 44 ve 60 yaşlarında iki belirgin patlama yaşadığını ortaya koydu. Başka bir çalışma ise orta yaşın (40 - 65) beyin yaşlanmasında gelecekteki bilişsel sağlığı etkileyebilecek bir değişim dönemi olduğunu gösterdi.

Hayatımızda, farklı hızlarda yaşlandığımız birçok an var. Bunu mutlaka hissetmiyoruz ama gerçekleşiyor. Bu çalışmalar, biyolojik yaşın düzenli aralıklarla ölçülmesinin değerini ortaya koyuyor. Bu sayede siz ve sağlık uzmanınız, hızlanmış yaşlanma dönemlerini tespit edip bu ‘kırılma noktaları’nda diyetten egzersize, uykudan stres yönetimine veya ilaçlara kadar çeşitli yollarla yaşlanmayı yavaşlatabilirsiniz.

Orta yaş sağlıklı yaşlanma için kritik

Çoğu insan organlarının yaşını ölçtüremez. Ancak bu ölçümler olmadan da biliyoruz ki orta yaş, uzun ömür için önemlidir. Araştırmalar, orta yaşta sağlıklı alışkanlıklara sahip olmanın, ileri yaşta sağlıklı yaş alma ihtimalini artırdığını gösteriyor.

Ama bu alışkanlıkları kazanmak için orta yaşı beklemenize gerek yok. Ne kadar erken başlarsak o kadar iyi, çünkü yaşlanma doğumdan itibaren başlıyor. Dengeli beslenme, egzersiz, yeterli uyku ve beyni aktif tutma, sağlıklı yaşlanmayı destekleyen alışkanlıklardır.

Genetik yapımızı değiştiremeyiz, ancak yaşam tarzımızı — özellikle fiziksel aktivite ve beslenmemizi — kontrol edebiliriz. Sağlıklı bir yaşam tarzı, bağışıklık sistemini destekler ve orta yaş ile ileri yaşta kronik hastalıklara karşı vücudu korur.

Kaynak: Stephanie Brown. "Why Your Body Starts to Age Faster at 50". Şuradan alındı: https://www.verywellhealth.com/aging-at-50-11781746. (31.07.2025).