Eski bir dünya geleneği olarak göçebe toplumlardaki artı ürün birikimini önlemek için, eldeki fazla ürünler ihtiyacı olanlara törensel ve büyük bir el açıklığıyla dağıtılırmış. Bu şölen gibi törenlere "potlaç" denirmiş. Bu durum, doygunluk sınırını aşan bir tüketme biçimi olduğu gibi yeniden üretimi canlandırmanın da bir yoluymuş.

Eğer yolunuz Kadıköy'e düşmüşse hem de Moda'ya gittiniz ise kadın emeğinin değerlendirildiği minik standlar mutlaka dikkatinizi çekmiştir. Belki de Caddebostan Kültür Merkezi'ndeki Potlaç Dükkanı'nı görmüşsünüzdür. Kadınların sosyal ve ekonomik olarak güçlendirilmesine yönelik Kadıköy Belediyesi'nin 2015'ten bu yana yürüttüğü çalışmalar sonucu oluşturulan Potlaç ağı bünyesindeki kadınlar tarafından açılan bu noktalar, onlara güç veriyor.

720 kadın var

Geçen hafta Kuşdili Sosyal Hizmet Merkezi'nin 4'üncü katı, Potlaçlı kadınlar için buluşma mekanı/atölye olarak hizmete girdi. Ağdaki kadınların iki ayda bir, bir araya gelerek projenin mevcut durumunu görüştükleri 2DE1 toplantısı yapıldı. Bu sebeple tanıştığım proje yürütücülerinden sosyolog Nazlı Gümüş Demir'e sorular sordum.

Nazlı Hanım, Kadıköy Belediyesi Sosyal Destek Hizmetleri Müdürlüğü'ne bağlı Kuşdili Sosyal Hizmet Merkezi'nde görev yapıyor. Potlaç projesinin başından bu yana içinde. Nazlı Hanım'ın belirttiğine göre, şu an an ağda 720 kadın bulunuyormuş ayrıca LBTİ bireyler de başvurabiliyormuş. Kadın el emeği satış notlarından 411 kadın, 16 LBTİ birey faydalanıyormuş. Potlaç'a başvuru şartlarını Nazlı Hanım şöyle açıklıyor: "Kadıköy’de ikamet eden kadın ve LBTİ bireyseniz, Potlaç danışma ve başvuru noktalarımıza Kadıköy’de ikamet edildiğini gösteren belge ve başvuru sahibinin kendi üretimi olan ürünlerden bir veya iki örnekle gelerek başvurulabilir. Ek olarak, Esnaf Vergi Muafiyet Belgesi almak koşuluyla dükkana belirli sayıda kadınların kendilerinin fiyatlandırdığı ürünler bırakılabiliyor"

Kooperatif kuracaklar

Potlaç'ta direkt bireysel girişimci olan kadınlar varmış, ancak Kadıköy Belediyesi daha örgütlü bir yapıyla dönüşme iradesi gösteren kadınlara yönelik çalışmalar yürütmeyi 'öncelemiş'. O nedenle Potlaç ağında, kadınların hem ekonomik hem de sosyal olarak güçlenmeleri ve kolektif üretimden yana ve örgütlü bir kadın grubu olmaları, ağa yeni dahil olan kadınlarla dayanışma içinde olmaları hedefleniyormuş. Geçen yıl Potlaç'ta yer alan ve kooperatifleşmek isteyen 140 kadın ile kooperatif süreci başlatılmış. Nazlı Hanım "Ocak 2017 yılı itibariyle 140 kadınla 5’er kişilik gruplar halinde odak görüşmeleri gerçekleştirildi. 10 hafta süren odak görüşmelere odak görüşmelerine 98 kadın katıldı" diyor.

Dükkanı kadınlar açıp kapatıyor

Potlaç'taki kadınlar en çok takı üretiyorlarmış. Takıyı; örgü, tığ işi, dikiş, keçe, süsleme, boyama, çanta, bez bebek, oyuncak, kanaviçe, seramik, tahta, cam ve resim izliyormuş. Nazlı Hanım, Kadıköy Caddebostan Kültür Merkezi'ndeki Potlaç Dükkan'a 420 kadının ürün bıraktığını söylüyor. 25 Kasım 2016'da açılan dükkanda şu ana kadar toplam 125 bin TL'lik satış yapılmış. Nazlı Hanım anlatıyor: "Potlaç Dükkan yaz dönemlerinde sadece 3 gün açık kalıyor. Ancak yazın her hafta 3 gün de Moda stantlarda kadınlara satış alanı sunulmakta, böylece proje kapsamında kadınlara haftada 6 gün satış imkanı veriliyor. Geçen Kasım ayından bu yana haftanın 3 günü, dükkanı kadınlar açıp kapatıyor, böylece kadınlara daha çok inisiyatif veriliyor. Hedefimiz kadınların daha çok inisiyatif aldığı, daha çok bir arada ve güçlü kalabildiği, daha çok birlikte üretip birlikte kazandığı bir kadın ağı oluşturmak."

Eğitimler verilecek

Geçen hafta açılan Kuşdili Sosyal Hizmet Merkezi'indeki Potlaç Atölye ile kadınların birlikte vakit geçirmeleri, sosyalleşmeleri, birbirlerine deneyimlerini aktarabilmeleri ve üretim yapabilmelerine imkan verilecekmiş. Nazlı Hanım, "Mekan kadınlar için güçlenme, sosyalleşme ve üretme alanı aynı zamanda kadın ve LBTİ örgütleri için buluşma ve faaliyet mekanı olacak" diyor. Şu an atölyede başlayacak olan eğitimler için kadınlardan talepler alınıyor. Atölye eğitim programlarının bir kısmı sadece Potlaç Ağı’ndaki kadınlara yönelik kapalı gruplar halinde bazıları da Kadıköylü tüm kadınlara yönelik eğitimler verilecek. Atölyede ürün geliştirme, girişimcilik, pazarlama, marka yönetimini, e-ticaret, iş planı hazırlama atölyesi, maliyetlendirme, vergi, fiyatlandırma ve kadının insan hakları eğitim programları yürütülecek.

Haber: Hayriye Mengüç