Dr. Levent Sağdur’a ilik naklinin Kızılay sürecini ve ilik naklinin karşılığında herhangi bir ücret alınması durumunun olup olmadığını konuştuk.

"TÜRKÖK Projesi Sağlık Bakanlığı ve Türk Kızılayı işbirliğinde yasal mevzuatlar ve işbirliği protokolü çerçevesinde yürütülmektedir. Bu nedenle Kök Hücrenin satılması söz konusu değildir."

Kök hücre nedir?

Kök hücre, işlevsel olarak farklılaşmamış, yani vücudun herhangi bir organ ya da dokusunda özel bir görev yapabilmek için tam olarak olgunlaşmamış karmaşık bir yapısı olan öncül bir hücredir.

Kızılay kan bağışını topluyor ve sonra ne yapıyor?

Kök hücre nakli işlemi Kızılay tarafından tamamen şu şekilde ilerliyor: Tüm bağışçı olmak isteyen herkese tek tek bilgilendirme yapılıyor. Ardından 3 tüp kan numunesi alınıyor.

Alınan kan numunelerinden yapılan serolojik testlerin sonuçları uygun değerlendirilenler, kişinin ismi dahi verilmeksizin bir numara ile Kızılay tarafından Sağlık Bakanlığına iletiliyor. Bakanlığa iletilen numune, bakanlık tarafından kurulan laboratuvarda inceleniyor ve uyum araması yapılıyor. Yani doku tiplemesi çalışılıyor.

Yapılan tarama sonrası bir eşleşme gerçekleşirse Bakanlık tarafından Kızılaya bilgi veriliyor ve Kızılay tekrar donöre ulaşıyor. Bağışçı ile yapılan görüşme sonrası bağışçı hala bağışında kararlı ise, yeniden kan alınarak son kez uyum doğrulanıyor. Ve tekrar uyum bulunursa bakanlık bu kez hastanın doktoruna ulaşıyor ve durumu bildiriyor.

Hastanın doktoru da bunun üzerine tedavisi için bir takvim planı yapar. Ve bu takvim planına göre nakil tarihi belirlenir. Doktor nakil tarihini Bakanlığa, Bakanlık Kızılaya iletir ve Kızılay yeniden donörle bağlantı kurarak nakil tarihini, öncesindeki süreçleri ve yapılacakları anlatır.

Periferik Yöntem nasıl yapılıyor?

Donöre 4-5 gün önce aşılama yapılıyor. Bu aşının amacı kemik iliğine bağlı olan kök hücrelerin, bulunduğu yerden kopup damarda gezen kanda çoğalmasıdır. Kök hücreler kanda yeterli sayıya ulaştığında aferez cihazı ile kök hücre toplama işlemi yapılıyor. Günümüz tıbbında kemik iliği yöntemine göre periferik yöntem daha çok tercih edilmektedir.

Kalçadan kök hücre alımı nasıl olur?

Ameliyathane ortamında olan ve ilik bağışçısının 1 gün hastanede yatmasını gerektiren işlemdir. Kök hücrelerin yoğun olduğu kalça kemiğinden toplama işlemidir. Kişi bir gün sonrasında taburcu edilir. İşlem bölgesinde düşük seviye ağrı kesicilere cevap veren ağrı olabilir.

Peki donörlerin ilikleri nerede toplanıyor?

Kök hücreyi bakanlık kendi toplama merkezlerinde topluyor.

İlik bağışçısı bir kez bağış yaptığında kök hücreleri biter mi? Bir daha yapamaz mı?

Kök hücre kendini yenileyebilen, başka olgun hücrelere dönüşebilen hücrelerdir. Bu nedenle bağış yapan bir kişinin kök hücrelerinin bitmesi söz konusu değildir.

Röportaj: Nuran Başyurt